Πριν από ένα χρόνο, ο πρόεδρος Σαρκοζί, δημιούργησε τον διαμεσολαβητή τραπεζών στον οποίο μπορούσαν να απευθύνονται όσες επιχειρήσεις δεν έβρισκαν την κατανόηση των τραπεζών. Η επιλογή αυτή, σύμφωνα με στοιχεία που χρησιμοποίησε στις αρχές Δεκεμβρίου ο Γάλλος πρόεδρος στην ομιλία του στην Τουλόν, υπήρξε χρήσιμη σε 8.000 επιχειρήσεις επί 11.700 αιτήσεων και, σύμφωνα πάντοτε με τον ίδιο, τα δάνεια ρυθμίστηκαν και 160.000 θέσεις εργασίας διασώθηκαν.
Αυτά στη Γαλλία. Στη Γερμανία, η καγκελάριος Μέρκελ δημιουργεί και αυτή Μεσολαβητή. Οι ανάγκες είναι ίδιες. Στην Ελλάδα, διαθέτουμε μεσολαβητή αλλά κανείς δεν του ζήτησε κάτι παρόμοιο. Η κυβέρνηση προτιμά τις διά του νόμου επιβαλλόμενες λύσεις. Εισάγει πολιτικά κριτήρια εκεί που πρέπει να υποχρεώσει στην εφαρμογή καθαρόαιμων τραπεζικών αρχών.
Ετσι κι αλλιώς, οι τράπεζες θα ματώσουν το 2010. Οσο δεν το έπαθαν πέρυσι, με τη μεγάλη κρίση. Κατά κανόνα, θα επωμισθούν τις θύελλες που έσπειραν όταν δάνειζαν επεκτατικά. Αυτό πάντως δεν δικαιολογεί τη συστηματική άγνοια εξελίξεων και μηχανισμών της διεθνούς κρίσης, που ξεκίνησε τον Αύγουστο 2007, στην οποία εμμένουν και οι δύο πτέρυγες της πολιτικής μας τάξης Ακόμη και μετά την όξυνση της κρίσης με την εκδήλωση του συνδρόμου κατάρρευσης των πιστωτικών οργανισμών (όταν την 15η Σεπτεμβρίου πέφτει η Lehman Bros), η ελληνική κυβέρνηση περιόρισε τις δράσεις της στη στήριξη των καταθέσεων και την ενίσχυση των τραπεζικών κεφαλαίων. Οφειλε ήδη τότε να έχει περιορίσει τα δημόσια οικονομικά.
Η δοκιμασία του τραπεζικού μας συστήματος, θα γίνει αγωνιώδης, για τρεις λόγους. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα οδηγηθεί υποχρεωτικώς σε σταδιακή αύξηση των επιτοκίων του ευρώ, προκειμένου να μαζέψει την πλημμυρίδα κεφαλαίων μέσω της οποίας διέσωσε το σύστημα, χωρίς να διακινδυνεύσει μια πληθωριστική μείωση της πραγματικής αξίας των χρεών που δημιούργησαν οι κυβερνήσεις τα τελευταία δύο χρόνια της κρίσης.
Ηδη, η ευρωτράπεζα αλλάζει τη διάρκεια δανεισμού των τραπεζών. Κατάργησε το δωδεκάμηνο και τον Μάρτιο θα καταργήσει και το εξάμηνο. Ακολούθως, η ΕΚΤ θα αλλάξει τον τρόπο παροχής ρευστότητας, επαναφέροντας τον κανόνα προσφοράς συγκεκριμένων ποσών για κυμαινόμενα επιτόκια, δηλαδή το αντίστροφο όσων έπραξε για να αντιμετωπίσει τη μεγάλη κρίση. Εξίσου προφανές είναι ότι τα ποσά θα μειώνονται συνεχώς.
Και τα δύο αυτά μέτρα θα περιορίσουν τη ρευστότητα των τραπεζών. Αν δεν βρουν ρευστότητα από αλλού, δηλαδή από μια αύξηση των αποταμιεύσεών τους, δεν θα είναι σε θέση να δώσουν περισσότερα δάνεια το 2010 απ’ ό,τι το 2009. Αν μάλιστα το Δημόσιο συνεχίσει να δανείζεται από την εγχώρια κεφαλαιαγορά για τα δικά του ελλείμματα και χρέη, θα πετάξει κυριολεκτικώς έξω από την αγορά δανείων τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά.
Το τρίτο μέτρο της ΕΚΤ όμως είναι το πιο κρίσιμο. Πριν από το τέλος του 2010, θα απαιτήσει και πάλι εγγυήσεις υψηλής πιστοληπτικής ποιότητας. Η βαθμολογία των ελληνικών ομολόγων θα πρέπει να ξεκινά με το «Α» αντί του «Β». Αλλιώς, οι τράπεζες δεν θα μπορούν να τα δίνουν ως ενέχυρο. Θα σταματήσουν, επομένως, να δανείζουν την κυβέρνηση, ενώ και στα βιβλία τους θα γράψουν πρόσθετη ζημία, αφού είναι υποχρεωμένες να αποτιμούν το χαρτοφυλάκιο των τοποθετήσεών τους στις τρέχουσες τιμές της αγοράς, όπου τα ελληνικά χαρτιά υπόκεινται σε συνεχή υποβάθμιση.
Η προηγούμενη κυβέρνηση επέλεξε την επιδότηση μεσαίων επιχειρήσεων. Εκανε τα «στραβά μάτια» στην αθέτηση υποχρεώσεων των επαγγελματιών και μικρών επιχειρηματιών. Αφησε τις κρατικές δαπάνες εκτός ελέγχου. Νόμιζε ότι εξορκίζει την ύφεση.
Η φοροκλοπή, που συνήθως αφορά μέχρι το 30% του εγχωρίως παραγόμενου εμφανούς πλούτου, πήγε στο 40%. Ισως και περισσότερο. Βεβαίως ο σωρευμένος πλούτος παλαιότερης φοροκλοπής περιορίζει την κατάπτωση του διαθέσιμου εισοδήματος, όπως «με ζήλεια» σημείωνε σχολιαστής της Deutsche Bank. Το 2010 όμως, η ύφεση θα είναι μεγαλύτερη. Υφεση στην παραγωγή και απειλή χρεοκοπίας στο κράτος, οδηγούν, κυριολεκτικά, την οικονομία, στους βράχους. Το ελληνικό κράτος θα είχε καταρρεύσει στο πρώτο εξάμηνο του έτους που πέρασε, αν η Ελλάδα δεν ήταν μέλος της Ευρωζώνης.
Η τεράστια αυτή ρευστότητα τώρα, να συμμαζευτεί. Ο διοικητής της Ομοσπονδιακής Κεντρικής Τράπεζας Ben Bernanke ανακοίνωσε ήδη την πρόθεσή του να το πράξει βραδέως πλην όμως σταθερά και ήδη η κυβέρνηση των ΗΠΑ πληρώνει πανάκριβα τα ομόλογά της.
Για την Ευρωζώνη, ξεκίνησε η αντικατάσταση των νομισματικών κεφαλαίων. Η ποιοτική χαλάρωση τελειώνει, το αργότερο, το καλοκαίρι.
Μέχρι εκεί θα φτάσει, αν τα καταφέρει, το ελληνικό κράτος. Από εκεί και μετά, αν δεν έχουμε συμμορφωθεί με τις αυτονόητες παραινέσεις των αγορών, το κόστος του δανεισμού θα γίνει απαγορευτικό για οποιαδήποτε δημοκρατικώς εκλεγμένη κυβέρνηση. Οταν η Ευρώπη αναζητεί τον καλύτερο συντονισμό μεταξύ δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής, η συντήρηση κρατικοδίαιτων πολιτικών αποτελεί παραλογισμό ισοδύναμο με εθνική «προδοσία».