Οταν ο πρωθυπουργός κ. Γιώργος Παπανδρέου χαρακτήρισε σε δηλώσεις του, κατά τη διάρκεια υπουργικού συμβουλίου, «ιδεοληψία τη λήψη μέτρων, μία ιδεοληψία από την οποία πρέπει να ξεφύγουμε», έκανε πολλούς να αναρωτηθούν: Αγνοεί την Κομισιόν, πώς θα αντιδράσουν οι αγορές;
Η δήλωση αυτή, ίσως, κρύβει κάτι πιο τολμηρό από ένα απλό επικοινωνιακό τέχνασμα ή «λεονταρισμό», όπως χαρακτηρίστηκε από ορισμένους. Και βρίσκει σύμφωνο τον αναλυτή της Nomura, Ρίτσαρντ Κου, ο οποίος πιστεύει ότι το πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας είναι τόσο περίπλοκο που δεν λύνεται με απλές συνταγές δημοσιονομικής εξυγίανσης. Αντιθέτως, η προσπάθεια δημοσιονομικής εξυγίανσης, όπως επιτάσσει η Κομισιόν, ίσως οδηγήσει στην καταστροφή!
Ο κ. Κου πιστεύει ότι σε περίοδο ύφεσης δεν είναι ο κατάλληλος καιρός για δημοσιονομική εξυγίανση. Μάλιστα, επικρίνει τους οίκους αξιολόγησης που δεν λαμβάνουν αυτή την παράμετρο υπόψη, προκαλώντας μεγαλύτερα προβλήματα. Μόνο ο οίκος Moody’s καταλαβαίνει την παράμετρο αυτή περισσότερο, σε αντίθεση με τον οίκο Standard & Poor’s που ακολουθεί κατά γράμμα τα τυπικά κριτήρια αξιολόγησης, όταν βαθμολογεί την πιστοληπτική ικανότητα μιας χώρας. Ισως, για τον λόγο αυτό ο οίκος Moody’s ήταν πιο επιεικής κατά την πρόσφατη υποβάθμιση της οικονομίας μας, σε σύγκριση με τους οίκους S&P και Fitch.
Σύμφωνα με τον κ. Κου, η λογική είναι η εξής: Οταν μία χώρα υποφέρει από πτώση της εξωτερικής ζήτησης (εξαγωγές στην περίπτωση της Ιαπωνίας και τουρισμός στην περίπτωση της Ελλάδας) και η κυβέρνηση αποφασίσει να προχωρήσει σε δημοσιονομική εξυγίανση (μείωση ελλείμματος), τότε κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι ένα μέρος του ιδιωτικού τομέα θα χρηματοδοτεί (θα δανείζει) τον υπόλοιπο ιδιωτικό τομέα. Για να είναι η εξυγίανση αποτελεσματική θα πρέπει κάποιοι στον ιδιωτικό τομέα να δανείζουν και κάποιοι να δαπανούν, αντικαθιστώντας τις κρατικές δαπάνες (εγχώρια ζήτηση). Διαφορετικά, το ΑΕΠ θα μειώνεται. Λίγες χώρες μπορούν σήμερα να προχωρήσουν σε δημοσιονομική εξυγίανση χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο την ανάπτυξη. Μεταξύ αυτών που δεν μπορούν είναι η Ελλάδα.
Ο κ. Κου για να στηρίξει την άποψή του παραπέμπει στο παράδειγμα της Ιαπωνίας, της οποίας το χρέος φτάνει στο 200% του ΑΕΠ. Στη δεκαετία του 1990, όταν η δημοσιονομική κατάσταση της Ιαπωνίας ήταν όπως η σημερινή της Ελλάδας, ξένοι οργανισμοί (Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ΟΟΣΑ) και οίκοι αξιολόγησης προχωρούσαν σε αυστηρές συστάσεις για άμεση λήψη μέτρων και προειδοποιούσαν για τον κίνδυνο ανόδου των επιτοκίων που θα επέτειναν τη δημοσιονομική κρίση. Η Ιαπωνία προσπαθώντας να συμμορφωθεί στις συστάσεις, έπαιρνε σκληρά μέτρα και προχώρησε σε τρεις μεγάλες μεταρρυθμίσεις κυρίως στο φορολογικό σύστημα για να… μην καταφέρει τίποτα. Το έλλειμμα και το χρέος εκτινάχθηκαν. Σήμερα ο ρυθμός ανάπτυξης δείχνει τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης μετά το κρατικό πακέτο στήριξης που δόθηκε με αφορμή την πρόσφατη πιστωτική κρίση. Τώρα η κυβέρνηση της Ιαπωνίας μπορεί να τονώσει την οικονομία, ενισχύοντας την αγορά ακινήτων και τις επενδύσεις σε τεχνολογίες που σχετίζονται με το περιβάλλον. Η αγορά ακινήτων βοηθά βραχυπρόθεσμα και έχει περιορισμένη γεωγραφική εμβέλεια στην ανάπτυξη. Οι επενδύσεις στην τεχνολογία περιβάλλοντος θα στηρίξουν την οικονομία μακροπρόθεσμα. Μετά η Ιαπωνία μπορεί να προχωρήσει σε εξυγίανση των δημοσιονομικών.
Ποιο είναι το μάθημα για την Ελλάδα; Πρώτα λαμβάνονται μέτρα σταθεροποίησης της οικονομίας με στόχο την ανάπτυξη και μετά έρχεται η δημοσιονομική εξυγίανση. Η ίδια διαπίστωση ισχύει για τις ΗΠΑ και τη Βρετανία.