Πολύ νωρίτερα από όσο η ίδια η αγορά προέβλεπε επέρχονται οι ανακατατάξεις στον λιανεμπορικό χάρτη της χώρας και ειδικότερα στον κλάδο των υπεραγορών τροφίμων. Οι πρόσφατες αρνητικές εξελίξεις στις αλυσίδες Ατλάντικ και Aldi μπορεί να έχουν διαφορετικές αιτίες, έχουν όμως κοινό παρονομαστή: την οικονομική κρίση, είτε αυτή εκδηλώνεται ως αλλαγή της καταναλωτικής συμπεριφοράς είτε ως επιφυλακτικότητα των επενδυτών για τις αντοχές της ελληνικής οικονομίας.
Και εάν η αίτηση υπαγωγής της Ατλάντικ στο άρθρο 99 του πτωχευτικού κώδικα, προκειμένου να ξεκινήσει η διαδικασία συνδιαλλαγής με τους πιστωτές της για τη ρύθμιση των χρεών της και ουσιαστικά να προστατευθεί από κατασχέσεις, ήταν εξέλιξη εν πολλοίς αναμενόμενη, δεν ισχύει το ίδιο με την Aldi, η οποία αιφνιδίως αποφάσισε να αποχωρήσει από την ελληνική αγορά.
Με μόλις 1,5 χρόνο παρουσίας, με επενδύσεις ήδη 1,2 δισ. ευρώ σε καταστήματα, οικόπεδα και κέντρα διανομής, με 700 εργαζομένους και, το κυριότερο ίσως, με ικανοποιητική πορεία τζίρου λόγω της στροφής των Ελλήνων καταναλωτών στις εκπτωτικές αλυσίδες και στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, η απόφαση της Aldi μοιάζει εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον περίεργη.
Οι πρώτες ενδείξεις
Κάποια πρώτα σημάδια ωστόσο είχαν διαφανεί από τις αρχές του έτους, όταν η Aldi «πάγωσε» εν μέρει το επενδυτικό της πρόγραμμα, ματαιώνοντας την έναρξη λειτουργίας του κέντρου διανομής της Πάτρας, επένδυση ύψους 30 εκατ. ευρώ, και ανοίγοντας λιγότερα καταστήματα από ό, τι προβλεπόταν στον αρχικό σχεδιασμό. Πίσω από την απόφαση της κεντρικής διοίκησης της Aldi φέρεται να βρίσκεται η ανησυχία -η οποία είχε ενταθεί κυρίως την άνοιξη από τη διαρκή φημολογία που είχε αναπτυχθεί εντός και εκτός Ελλάδος- ότι η ελληνική οικονομία δεν θα αντέξει και πιθανώς η Ελλάδα θα βρεθεί εκτός Ευρωζώνης. Αρνητικά ώς ένα βαθμό φέρεται να συνεβάλαν και οι αλλεπάλληλες διοικητικές αλλαγές στα ανώτερα κλιμάκια της Aldi Ηellas.
Το μάλλον άδοξο τέλος της Aldi στην Ελλάδα έχει βεβαίως να κάνει και με τα χαρακτηριστικά της ελληνικής αγοράς: μια αγορά μικρού μεγέθους, με καταναλωτές που είναι πολύ περισσότερο πιστοί στα επώνυμα προϊόντα από ό, τι οι Βορειοευρωπαίοι, ακολουθώντας περισσότερο το αμερικανικό μοντέλο κατανάλωσης. Επιπλέον, η οικονομική κρίση έχει επιβάλει πολύ έντονο ανταγωνισμό τιμών και προσφορών μεταξύ των παραδοσιακών αλυσίδων σούπερ μάρκετ τόσο στα επώνυμα προϊόντα όσο και στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας στα οποία επενδύουν πλέον μεγάλα κεφάλαια οι γνωστοί μεγάλοι όμιλοι του χώρου. Σε μια αγορά λοιπόν με αυτά τα χαρακτηριστικά, το μικρό μερίδιο που αναλογεί στους hard discounters το κατέλαβε η πρώτη μεγάλη του είδους, η Lidl, ανοίγοντας τα πρώτα καταστήματά της το 1999, μερίδιο που μάλλον θα αυξήσει μετά και την αποχώρηση του μοναδικού ανταγωνιστή της, της Αldi.
Η περίπτωση Ατλάντικ
Πολύ διαφορετικές βεβαίως είναι οι αιτίες που οδήγησαν την Ατλάντικ ένα βήμα πριν από την πτώχευση. Λανθασμένοι χειρισμοί, διαμάχες μεταξύ των μετόχων και συσσωρευμένες ζημιές βρίσκονται πίσω από την αναπόφευκτη υπαγωγή της στο άρθρο 99, προβλήματα που βεβαίως εντάθηκαν λόγω της οικονομικής κρίσης και της επακόλουθης μείωσης των πωλήσεων.
Αν και οι φήμες περί υπαγωγής στο άρθρο 99 είχαν ξεκινήσει ήδη από τις αρχές του 2010, η διαταγή πληρωμής για ποσό 516.686 ευρώ κατόπιν αιτήσεως της εταιρείας Φλωρίδης ΑΕΒΕΚ που έφτασε στην Ατλάντικ στις 7 Ιουλίου ανάγκασε την εταιρεία να αναζητήσει προστασία από τους πιστωτές της. Η συζήτηση του αιτήματος ορίστηκε για τις 27/10/2010, ενώ το δικαστήριο χορήγησε στην εταιρεία προσωρινή διαταγή που αναστέλλει -μέχρι την εκδίκαση- τις ατομικές διώξεις των πιστωτών σε βάρος της εταιρείας.
Η Ατλάντικ έκλεισε τη χρήση του 2009 με ζημίες ύψους 14,8 εκατ. ευρώ έναντι ζημιών 5 εκατ. ευρώ το 2008. Το α΄ τρίμηνο του 2010 η εταιρεία κατέγραψε ζημίες 2,9 εκατ. ευρώ έναντι ζημιών 2,4 εκατ. ευρώ το α΄ τρίμηνο του 2009 και οι υποχρεώσεις της ανέρχονταν σε 308 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 45 εκατ. ευρώ πρόκειται για δανειακές υποχρεώσεις. Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές της, σύμφωνα με επιστολή της Ατλάντικ στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, ανέρχονται στο ποσό των 20,6 εκατ. ευρώ.
Οι μεγάλοι «παίκτες» που απομένουν στο παιχνίδι ήδη εκδηλώνουν ενδιαφέρον, αν όχι για την εξαγορά ολόκληρων εταιρειών -μιας και η δυσχερής οικονομική συγκυρία δεν επιτρέπει τέτοιες κινήσεις- αλλά για την απόκτηση μέρους του δικτύου των καταστημάτων. Από την πλευρά της ΑΒ Βασιλόπουλος, διά του διευθύνοντος συμβούλου της κ. Κ. Μαχαίρα, το ενδεχόμενο εξαγοράς καταστημάτων της Aldi ή της Ατλάντικ μένει ανοιχτό, ενώ από την πλευρά της Carrefour – Μαρινόπουλος φέρεται να υπάρχει ενδιαφέρον για την εξαγορά ακινήτων που διαθέτει η Αldi.
Συμπέρασμα: θα επιβιώσουν -όπως σε κάθε αγορά- όσοι έχουν επαρκή κεφάλαια για να στηρίξουν τις επιθετικές τιμολογιακές τους πολιτικές και έχουν εδραιωθεί στη συνείδηση των καταναλωτών.