Ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο τόσο έμμεσα, όσο και άμεσα, στην επίλυση της κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη. Σε ό,τι αφορά το έμμεσο κομμάτι, θα πρέπει να υπενθυμιστεί ότι η Ε.Ε. ήδη δανείζει κράτη-μέλη της μέσω του Μηχανισμού Μεσοπρόθεσμης Οικονομικής Βοήθειας (MTFA), συλλέγοντας κεφάλαια από τις διεθνείς αγορές, τα οποία εμμέσως και εγγυάται ως συλλογική οντότητα. Επιπλέον, υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες για τη χρήση του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού με σκοπό την υποβοήθηση μεγάλων επενδυτικών έργων του ιδιωτικού τομέα.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πράγματι προτείνει κάτι τέτοιο, αλλά οι προτάσεις της δεν είναι καθόλου τολμηρές και μόνον εμμέσως αφήνουν χώρο για χρήση κοινοτικών κονδυλίων. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕ), επίσης μπορεί να συγχρηματοδοτήσει έργα επιδοτούμενα από την Ε.Ε., αλλά δεν έχει εξαντλήσει τις δανειοδοτικές της ικανότητες. Ορισμένα κράτη-μέλη της Ε.Ε. έχουν χρησιμοποιήσει τα δάνεια της ΕΤΕ πολύ περισσότερο από άλλα (π. χ. η Ισπανία). Από την άλλη πλευρά, η Ελλάδα ελάχιστα έχει εκμεταλλευθεί τη δυνατότητα δανειοδότησης από την ΕΤΕ.
Σε ό,τι αφορά την άμεση βοήθεια που μπορεί να παράσχει ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός, τα κράτη-μέλη της Ε.Ε έχουν ακόμη πάρα πολλά αδιάθετα κεφάλαια από Διαρθρωτικά Ταμεία για την Προγραμματική Περίοδο 2007-2013. Στην περίπτωση της Ελλάδας δεν έχουν χρησιμοποιηθεί κεφάλαια που ισούνται με το 7% του ΑΕΠ της από το ΕΣΠΑ, σε σύνολο κεφαλαίων τα οποία ισούντο με 9% του ΑΕΠ της, για τη συγκεκριμένη περίοδο. Υπάρχουν, βέβαια, πολλοί λόγοι για τη χαμηλή απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων από την Ελλάδα, όπως η ανικανότητα στη διαχείριση και η αδυναμία καταβολής της εθνικής συμμετοχής, η οποία μπορεί να ξεκινά από το 15% και να φτάνει έως το 50% του προϋπολογισμού ενός έργου.
Ο,τι και να εμποδίζει την Ελλάδα, πάντως, ήλθε η ώρα κάτι να γίνει γι’ αυτό. Πριν από λίγους μήνες, προτείναμε τη σύσταση ενός ειδικού ταμείου για την αναζωογόνηση των προβληματικών οικονομιών της Ευρωζώνης. Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, επίσης πρότεινε την αποδέσμευση αχρησιμοποίητων ευρωπαϊκών κονδυλίων ύψους ενός δισεκατομμυρίου ευρώ, από αυτά που ήδη προορίζονταν για την Ελλάδα. Η συγχρηματοδότηση μπορεί, όπως φαίνεται, να περιμένει. Επίσης, η Κομισιόν θα παράσχει τεχνική υποστήριξη για την ωρίμανση έργων τα οποία θα χρηματοδοτηθούν με αυτόν τον τρόπο. Πρόκειται, επί της ουσίας, για ένα ειδικό κεφάλαιο οικονομικής ανάκαμψης. Αυτός ο τρόπος χρηματοδότησης είναι πιο αποτελεσματικός για μεγάλα έργα υποδομής, σε τομείς όπως οι μεταφορές, οι τηλεπικοινωνίες και η ενέργεια, αλλά δεν πρέπει να αποκλειστεί ότι τα κεφάλαιά του -το αρχικό 1 δισ. και ό, τι ακολουθήσει- θα χρησιμοποιηθούν και σε μικρότερης κλίμακας προγράμματα, τα οποία θα βελτιώσουν την περιφερειακή ανταγωνιστικότητα.
Οι ελληνικές αρχές δεν πρέπει να χάσουν την ευκαιρία της ταχύτερης απορρόφησης ευρωπαϊκών κονδυλίων, τα οποία, με τη βοήθεια της Επιτροπής θα μπορούσαν να απαλύνουν τις συνέπειες του νέου πακέτου μέτρων λιτότητας που εγκρίθηκε από την ελληνική Βουλή και να στείλουν ένα μήνυμα αισιοδοξίας στον ελληνικό λαό.
* Η κ. Benedicta Marzinotto είναι ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Bruegel, στις Βρυξέλλες.