Σε συνολικό όφελος 4,8 δισ. ευρώ με τη μορφή της εξοικονόμησης πόρων, αποτιμάται η μείωση της ελληνικής συμμετοχής στο Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ), που επετεύχθη μετά από πολύμηνες διαπραγματεύσεις της χώρας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η κατ’ αρχήν συμφωνία για την περαιτέρω μείωση της εθνικής συμμετοχής στο 5% επιβεβαιώθηκε την προηγούμενη εβδομάδα με τη σχετική πρωτοβουλία του προέδρου της Επιτροπής, Μανουέλ Μπαρόζο, για την ποσοστιαία αύξηση της κοινοτικής συμμετοχής του ΕΣΠΑ στο 95%, που αναμένεται να έρθει προς έγκριση στο συμβούλιο αρχηγών του Σεπτεμβρίου.
Το σημαντικότερο αναπτυξιακό εργαλείο, το ΕΣΠΑ, περικόπτεται ισόποσα αλλά, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της κυβέρνησης, τα χρήματα που εξοικονομούνται δεν θα χαθούν στη «μαύρη τρύπα» των ελλειμμάτων και θα κατευθυνθούν στην πραγματική οικονομία. Την ίδια στιγμή, απομακρύνεται ο κίνδυνος απώλειας πόρων, που μετά μια τετραετή περίοδο απραξίας -το ΕΣΠΑ έχει ξεκινήσει τυπικά από το 2007- συνιστούσε κάτι παραπάνω από ένα σοβαρό ενδεχόμενο.
Η συμφωνία δίνει τη δυνατότητα για τον απεγκλωβισμό 11 δισ. ευρώ με την επανεκκίνηση των 5 μεγάλων οδικών έργων που λιμνάζουν, ενώ αναθεωρείται το πλαίσιο συγχρηματοδότησης για τις συμβάσεις παραχώρησης που είναι ενταγμένες στο ΕΣΠΑ για την κάλυψη του συνόλου του κόστους των απαλλοτριώσεων που δεν μπορούν να καλυφθούν από εθνικούς πόρους. Με βάση την τροποποίηση, διατίθενται επιπλέον 400 εκατ. ευρώ για απαλλοτριώσεις από τα 200 εκατ. ευρώ, που ήταν μέχρι πρόσφατα οι επιλέξιμες δαπάνες. Εκτός από τα 5 μεγάλα έργα παραχώρησης η κυβέρνηση φιλοδοξεί να ξεμπλοκάρει 59 μεγάλα έργα προϋπολογισμού 5 δισ. ευρώ ευρώ, που το καθένα από αυτά ξεπερνάει τα 50 εκατ. ευρώ σε προϋπολογισμό, με τη συστηματική παρακολούθηση των έργων από ειδική ομάδα έμπειρων στελεχών που συστάθηκε στο υπουργείο.
Η συμφωνία προβλέπει επίσης την αύξηση του ποσοστού της τεχνικής βοήθειας του ΕΣΠΑ έως και 400 εκατ. ευρώ επιπλέον, με στόχο να ενισχυθούν περίπου 3.000 αδύναμοι διαχειριστικά δικαιούχοι έργων, ενώ η αποδέσμευση εγκλωβισμένων πόρων από ανενεργά και «νεκρά» έργα θα αξιοποιηθεί ως επιπρόσθετη απευθείας ρευστότητα, ύψους 500 εκατ. ευρώ για την ενίσχυση των επιχειρήσεων.
Η μείωση της εθνικής συμμετοχής επιτυγχάνεται σε δύο φάσεις. Η πρώτη έχει ήδη δρομολογηθεί και προβλέπει τη μείωση της εθνικών πόρων από τα 5,7 δισ. ευρώ στα 3,6 δισ. ευρώ μέσα από την αύξηση της ποσοστιαίας κοινοτικής συνδρομής από το 73% στο 85%. Η θετική δημοσιονομική επίπτωση από τη συμφωνία υπολογίζεται στα 2,1 δισ. ευρώ και προέρχεται από την επιστροφή 330 εκατ. ευρώ που έχουν ήδη δαπανηθεί, ενώ στα 440 εκατ. ευρώ υπολογίζεται η εξοικονόμηση από την αναδρομική αναθεώρηση του ποσοστού συγχρηματοδότησης σε 85% -15% εντός του 2011. Η εφαρμογή των ποσοστών αυτών μέχρι το τέλος της προγραμματικής περιόδου, δηλαδή το 2013, εξοικονομεί επιπλέον 1,4 δισ. ευρώ, αλλά το όφελος της εξοικονόμησης δεν εξαντλείται εδώ.
Η δεύτερη πράξη της αναθεώρησης του ΕΣΠΑ θα διαδραματιστεί τον Σεπτέμβριο με την έγκριση από το συμβούλιο αρχηγών της πρότασης Μπαρόζο για νέα μείωση της εθνικής συμμετοχής από το 15% στο 5%! Πρόκειται για το χαμηλότερο δυνατό ποσοστό συμμετοχής που επιτυγχάνεται και αφορά όσες χώρες έχουν λάβει υποστήριξη από τον Μηχανισμό Στήριξης του Ισοζυγίου Πληρωμών (Λεττονία, Ουγγαρία, Ρουμανία) ή τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοοικονομικής Υποστήριξης (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία).
Καμπανάκι από Ν.Δ. για το ΠΔΕ
Στον κίνδυνο να απομειωθεί το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων μετά τη μείωση της εθνικής συμμετοχής του ΕΣΠΑ επικεντρώνει την κριτική της η Ν. Δ., επισημαίνοντας ότι κεντρικός στόχος πρέπει να είναι η ενίσχυση της αναπτυξιακής διαδικασίας και η διοχέτευση ρευστότητας στην πραγματική οικονομία, μέσω παραγωγικών έργων και επενδύσεων.
Ο υπεύθυνος του Τομέα Πολιτικής Ευθύνης Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας της Ν. Δ. κ. Κωστής Χατζηδάκης αμφισβητεί ότι τα κονδύλια της εθνικής συμμετοχής θα διοχετευθούν αλλού, χαρακτηρίζοντας τη σχετική εξαγγελία «εξωπραγματική». «Αν η κυβέρνηση διέθετε αυτά τα κονδύλια, το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, από το οποίο χρηματοδοτείται το ΕΣΠΑ, δεν θα ήταν μειωμένο το πρώτο εξάμηνο του 2011 κατά 47%» καταλήγει.
Αντίστοιχα ο υπεύθυνος του Τομέα Πολιτικής Περιφερειακής Πολιτικής κ. Κώστας Μουσουρούλης διευκρινίζει ότι η ποσοστιαία αύξηση της κοινοτικής συμμετοχής δεν οδηγεί σε πρόσθετη χρηματοδότηση, επισημαίνοντας ότι «οι πόροι που θα εισρεύσουν ταχύτερα πρέπει να αξιοποιηθούν κατά προτεραιότητα παραγωγικά, με έμφαση σε έργα και επενδύσεις που υλοποιούνται ή θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων».