Ιδιωτικοποιήσεις και ανταγωνισμός: προσοχή στη συνταγή

Ιδιωτικοποιήσεις και ανταγωνισμός: προσοχή στη συνταγή

2' 44" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Στην παρούσα οικονομική συγκυρία η προσέλκυση επενδύσεων και οι ιδιωτικοποιήσεις αποτελούν εκ των πραγμάτων κορυφαία προτεραιότητα. Βέβαια τόσο οι επενδύσεις όσο και οι ιδιωτικοποιήσεις, αλλά και οι γενικότερες θεσμικές και διαρθρωτικές αλλαγές στην οικονομία, θα ήταν σκόπιμο να μην είχαν καθυστερήσει ώστε να γίνονται τώρα με τη διαδικασία του κατεπείγοντος. Το θέμα όμως τώρα είναι πώς θα γίνουν οι ιδιωτικοποιήσεις και επενδύσεις αυτές κατά τρόπο επωφελή για την ελληνική οικονομία και κοινωνία όχι μόνο βραχυπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα. Ειδικότερα, βασικό κριτήριο θα πρέπει να είναι η συμβατότητα με τους κανόνες του ανταγωνισμού ώστε να εξασφαλίζεται σε βάθος χρόνου το όφελος του καταναλωτή. Προχωρώ σε δύο συγκεκριμένες προτάσεις.

Πρώτον, όσον αφορά τις μεγάλες επενδύσεις, αν πραγματικά θέλουμε να είμαστε ελκυστικοί, θα πρέπει να φροντίσουμε ώστε το γενικό φορολογικό, νομικό και ρυθμιστικό καθεστώς να είναι φιλικό. Αντίθετα, θα είναι λάθος να δημιουργήσουμε γι’ αυτές τις επενδύσεις ειδικές εξαιρέσεις από τον ανταγωνισμό ή να τις προστατεύουμε με τεχνητά εμπόδια εισόδου, δημιουργώντας έτσι μονοπώλια με υπερκέρδη, που μπορεί μεν να συνεισφέρουν βραχυπρόθεσμα στα έσοδα του κράτους (μέσω φόρων ή ενδεχόμενων κρατικών συμμετοχών) αλλά βλάπτουν τους καταναλωτές και κρατούν μακριά άλλου είδους επενδύσεις από ανταγωνιστές και πελάτες των μονοπωλίων. Για παράδειγμα, είναι ατυχές μια μεγάλη επένδυση σε ένα λιμάνι ή αεροδρόμιο να προστατεύεται από αποκλειστικότητες που απαγορεύουν την κατασκευή ανταγωνιστικών λιμανιών ή αεροδρομίων σε συγκεκριμένη χιλιομετρική ακτίνα. Μπορεί μεν το λιμάνι ή το αεροδρόμιο να έχει κέρδη και να συνεισφέρει στον κρατικό προϋπολογισμό, πρόκειται όμως περί μονοπωλιακών κερδών που πραγματοποιούνται εις βάρος των καταναλωτών, ενώ η τεχνητή απουσία ανταγωνισμού βλάπτει και την εθνική οικονομία γενικότερα, αφού παρεμποδίζονται άλλες ανταγωνιστικές επενδύσεις και η είσοδος πιθανών νέων χρηστών (όπως π.χ. συμβαίνει με αεροπορικές εταιρείες χαμηλού κόστους).

Δεύτερον, όσον αφορά τις ιδιωτικοποιήσεις, χρειάζεται πάλι προσοχή. Πολλές από τις προς ιδιωτικοποίηση επιχειρήσεις αποτελούν -τουλάχιστον εκ των πραγμάτων- δημόσια μονοπώλια. Ο τρόπος που θα γίνουν οι ιδιωτικοποιήσεις θα πρέπει να είναι φιλικός προς τον ανταγωνισμό και να μη μετατρέπει το δημόσιο σε ιδιωτικό μονοπώλιο. Αντίθετα, θα πρέπει να δημιουργούνται συνθήκες ανταγωνισμού, ιδιαίτερα όταν έχουμε να κάνουμε με μια καθετοποιημένη δημόσια επιχείρηση που ελέγχει από τις πηγές πρώτων υλών ώς τα δίκτυα διανομής ή διαθέτει δίκτυα καταστημάτων. Είναι καλύτερα τέτοιου είδους δημόσιες επιχειρήσεις να διατίθενται σε τμήματα και ανά επίπεδο αγοράς με έξυπνο τρόπο ώστε το αποτέλεσμα της ιδιωτικοποίησης να είναι περισσότερος ανταγωνισμός, από τον οποίο μόνο να κερδίσουν έχουν οι καταναλωτές. Ο αντίλογος ότι έτσι μπορεί να μειώνεται η αξία των προς διάθεση στοιχείων είναι μάλλον αβάσιμος. Αλλά και να ήταν βάσιμος, και πάλι δεν είναι δυνατόν να θυσιάζουμε το μεσοπρόθεσμο και το μακροπρόθεσμο στον βωμό του βραχυπρόθεσμου. Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και αν δεν προηγηθεί η κατάργηση κρατικών μονοπωλίων ή άλλου είδους αποκλειστικοτήτων, θα πρέπει να γίνει γνωστό σε όλους ότι η μονοπωλιακή κατάσταση σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να συνεχιστεί.

Σε τελική ανάλυση, δεν τίθεται θέμα για την αναγκαιότητα να προχωρήσουμε τάχιστα σε μαζικές ιδιωτικοποιήσεις, λόγω της συγκυρίας. Να μη δούμε όμως τις ιδιωτικοποιήσεις (και τις επενδύσεις) ξεκομμένα από την εξίσου πιεστική ανάγκη διαρθρωτικών αλλαγών και την υποχρέωση να διασφαλίσουμε συνθήκες ανταγωνισμού ως αποτέλεσμα της όλης διαδικασίας. Η εξίσωση αυτή δεν είναι καθόλου δύσκολο να εξηγηθεί και να γίνει αποδεκτή και από τους δανειστές μας.

* Ο κ. Ασημάκης Κομνηνός είναι εισηγητής – μέλος της Επιτροπής Ανταγωνισμού, Visiting Research Fellow στο University College London.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή