Η Ελλάδα βρίσκεται στη χειρότερη οικονομική κατάσταση της Ιστορίας της με τη χρεοκοπία να καραδοκεί, καθώς η Γερμανία και άλλα κράτη των Ευρωπαίων εταίρων μας έχουν ελάχιστες ελπίδες ότι θα μπορέσουμε να εφαρμόσουμε τα μέτρα λιτότητας που ψηφίστηκαν στο Μνημόνιο. Χωρίς την άμεση εφαρμογή αυτών των μέτρων, η έκτη δόση δεν θα μπορέσει να απελευθερωθεί, με αποτέλεσμα μια de facto αδυναμία οικονομικής ανταπόκρισης στις υποχρεώσεις μας μόλις εξαντληθεί η ρευστότητα της χώρας μας. Εν τω μεταξύ, Γερμανοί αξιωματούχοι επισημαίνουν ότι η χώρα τους ετοιμάζεται να προφυλάξει τις γερμανικές τράπεζες από το ενδεχόμενο του να μην μπορέσει η Ελλάδα να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της που απορρέουν απ’ το Μνημόνιο και να υποχρεωθεί σε χρεοκοπία.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα της Ελλάδας δεν είναι το τεράστιο χρέος της (πάνω από 155% του ΑΕΠ), αλλά η χαμηλή ανταγωνιστικότητα. Φέτος, στη μια απ’ τις δύο μεγαλύτερες έρευνες ανταγωνιστικότητας, δηλ. του Ιnstitute for Management Development (ΙΜD), η Ελλάδα κατέχει την 56η θέση επί συνόλου 59, έχοντας πίσω της μόνο την Ουκρανία, την Κροατία και τη Βενεζουέλα. Στη δεύτερη, μεγαλύτερη έρευνα δηλ. εκείνη του World Economic Forum (WEF) κατέχει την 90ή θέση επί συνόλου 142 χωρών. Αν θέλουμε να συγκρίνουμε τη θέση μας έναντι άλλων χωρών, αναφέρουμε ενδεικτικά τις θέσεις που κατέχουν η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Τουρκία, το Βιετνάμ, η Βουλγαρία και η Αλβανία, που είναι αντίστοιχα η 41η, 45η, 59η, 65η, 74η και 78η! Αυτό σημαίνει πως βρισκόμαστε σε μειονεκτική θέση όταν ανταγωνιζόμαστε με τις παραπάνω χώρες στην παγκόσμια αγορά, και ότι ακόμα κι αν σβηνόταν με μαγικό τρόπο το χρέος μας, θα έφτανε ξανά τα σημερινά επίπεδο μέσα στις δύο επόμενες δεκαετίες, αν δεν βελτιώσουμε σημαντικά την ανταγωνιστικότητά μας.
Πιστεύουμε ότι υπάρχει μόνο μία λύση: πρέπει να προσελκύσουμε μαζικές επενδύσεις από το εξωτερικό. Χρειαζόμαστε δηλαδή μια πρακτική επενδυτική στρατηγική, ικανή να επανεκκινήσει την ελληνική οικονομία, ν’ αλλάξει τις αντιλήψεις γύρω απ’ την Ελλάδα και την ικανότητά της να πραγματοποιήσει ένα μεγάλο αριθμό επενδυτικών σχεδίων, ικανών να δημιουργήσουν έσοδα, να μειώσουν την ανεργία και να αποπληρώσουν τους τόκους και τα χρέη. Αυτές οι επενδύσεις χρειάζεται να ξεκινήσουν αμέσως και να είναι ικανές να δημιουργήσουν φαινόμενο «big bang».
Εστιάζοντας σε τρεις τομείς
Η πρότασή μας είναι να εστιάσουμε αρχικά σε τρεις τομείς με υψηλό δυναμικό, όπου έχουμε ισχυρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα: μαρίνες, παραθεριστικούς οικισμούς κι ένα cluster ναυτιλίας (συγκέντρωση επιχειρήσεων) στον Πειραιά. Ταυτόχρονα, ν’ αναζητήσουμε ενεργά και να προσελκύσουμε μεγάλους επενδυτές από το εξωτερικό, τους Ελληνες της Διασποράς, πολύ πλούσιους Ελληνες που ζουν τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό και τους Ελληνες εφοπλιστές. Σκοπός μας θα είναι να δημιουργήσουμε ευκαιρίες για πολλές και μεγάλες επενδύσεις στη χώρα μας.
Μια σύντομη και ενδεικτική απαρίθμηση των επενδύσεων που μπορούν να επιτευχθούν είναι η ακόλουθη:
– Μαρίνες για mega yachts: Οι μαρίνες έχουν μεγάλη ζήτηση καθότι οι θαλάσσιοι χώροι σε Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία έχουν κορεστεί και οι περιβαλλοντικοί περιορισμοί καθιστούν αδύνατη την κατασκευή νέων τουριστικών λιμένων, ενώ ο αριθμός των mega yachts αυξάνεται με ταχύ ρυθμό. Η Ελλάδα αποτελεί ιδεώδη περιοχή για μαρίνες, η κατασκευή μερικών από τις οποίες μπορεί να καταστεί εφικτή καθότι οι ιδιοκτήτες μεγάλων θαλαμηγών είναι πρόθυμοι να πληρώσουν προκαταβολικά για αγκυροβόλια που θα είναι διαθέσιμα σε διάστημα λίγων ετών. Επιπλέον, υπάρχουν κάποιες μαρίνες οι οποίες ανήκουν στο κράτος, στο ναυτικό ή στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και δεν τους αποφέρουν σημαντικά ποσά, ενώ θα μπορούσαν να αποφέρουν εκατοντάδες εκατομμύρια εάν εκχωρηθούν σε ιδιώτες ή σε εταιρείες.
– Τουριστικοί οικισμοί: Σήμερα δεν υπάρχουν χρήματα για επενδύσεις στην Ελλάδα και επιπλέον η ελληνική αγορά βρίσκεται σε βαθιά ύφεση. Αυτό σημαίνει ότι οι οικισμοί θα πρέπει να γίνουν μόνο με επενδυτικά κεφάλαια από το εξωτερικό και θα προορίζονται κυρίως για αγοραστές του εξωτερικού. Μια πραγματοποιήσιμη ιδέα είναι να αναζητηθούν από το εξωτερικό άτομα που αναλαμβάνουν την ανάπτυξη μιας περιοχής (developers) τα οποία θα έρθουν και θα κατασκευάσουν οικισμούς στη χώρα μας κυρίως για συμπατριώτες τους. Ταυτόχρονα θα πρέπει να παράσχει τα σωστά φορολογικά κίνητρα.
– Cluster Ναυτιλίας στον Πειραιά: Ατυχώς η προηγούμενη κυβέρνηση αντί να βοηθήσει τη ναυτιλία να γίνει καλύτερη την υποβάθμισε (π. χ. στερώντας της το δικό της υπουργείο). Μαζί με τους εφοπλιστές, ο Πειραιάς μπορεί να γίνει το μεγαλύτερο ναυτιλιακό cluster στον κόσμο δημιουργώντας έναν μεγάλο αριθμό υψηλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας και πυροδοτώντας τη χρηματοδότηση ναυτιλιακών σχεδίων από τις ελληνικές τράπεζες.
Υπάρχουν πολλές καινοτόμοι οδοί για να φέρουν μεγάλες παραγωγικές επενδύσεις στην Ελλάδα.
Η αισιόδοξη εναλλακτική λύση θα είναι η συνέχιση των μέτρων λιτότητας τουλάχιστον για την επόμενη δεκαετία, ενώ η απαισιόδοξη θα είναι η χρεοκοπία και η ανέχεια που αντιμετώπισε η Αργεντινή πριν από μια δεκαετία.
*Καθηγητής του Ιnsead.
**π. Γ. Γ. Επενδύσεων και Ανάπτυξης του ΥΠΟΙΟ.