Το τελευταίο διάστημα, η κοινωνική ανισότητα που έχει δημιουργηθεί από την παρατεταμένη ύφεση τείνει να αλλάξει ριζικά τον κοινωνικό χαρακτήρα του κέντρου των Αθηνών. Οι μακροχρόνια άνεργοι και οι συμπολίτες μας που απώλεσαν αιφνιδίως κάθε έρεισμα στοιχειώδους διαβίωσης οδηγούνται στον δρόμο, ως οι νέοι «Αθλιοι» της ελληνικής κοινωνίας. Το φαινόμενο έχει λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις και η πόλη των Αθηνών ενδέχεται να βρίσκεται μπροστά σε μια κοινωνική, οικονομική και πολιτισμική υποβάθμιση, που παρόμοια δεν έχει καταγραφεί στη σύγχρονη ιστορία της. Μάλιστα, η ένταση του φαινομένου φαίνεται να είναι δυσανάλογα μεγαλύτερη για την Αθήνα, καθώς άποροι συμπολίτες μας από την περιφέρεια θα καταφύγουν στην ανωνυμία και τις λιγοστές δυνατότητες επιβίωσης, μέσω της επαιτείας, που τους προσφέρει η πρωτεύουσα.
Τα οφέλη από την αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου των αστέγων θα είναι λοιπόν πολλαπλά και εξειδικεύονται ως εξής:
Α) Κοινωνικά οφέλη
Η διαφύλαξη της ανθρώπινης ζωής και της αξιοπρέπειας πρέπει να αποτελεί τον πρωταρχικό στόχο κάθε λειτουργούσας Δημοκρατίας. Μάλιστα, όταν δύνανται να αξιοποιηθούν ανεκμετάλλευτοι πόροι και να ενεργοποιηθούν δράσεις που δεν προβλέπουν αναδιανομή ή επιβάρυνση των πολιτών, η αναβολή λήψης αποφάσεων καθίσταται κοινωνικά ανάλγητη αδιαφορία.
Β) Οικονομικά οφέλη
Η πρωτεύουσα θα δεχθεί μεσομακροπρόθεσμα σημαντικό πλήγμα στον τουρισμό, τη σημαντικότερή της βιομηχανία, με δυσμενείς οικονομικές συνέπειες, από την εμφάνιση εκατοντάδων εξαθλιωμένων αστέγων να περιφέρονται ασκόπως και να καταλαμβάνουν πλατείες και κοινόχρηστους χώρους. Επιπλέον, θα μπορούσε να δημιουργηθεί στο εξωτερικό η δύσκολα αναστρέψιμη εικόνα μιας επικίνδυνης πόλης που βρίσκεται στα όρια της κατάρρευσης.
Γ) Πολιτικά οφέλη
Η αντιμετώπιση ενός φαινομένου ταμπού για την ελληνική κοινωνία, τη στιγμή που ο φόβος και η ανασφάλεια έχουν δικαίως κυριεύσει τους Ελληνες πολίτες, θα προσέδιδε υψηλά πολιτικά οφέλη σε όποιον πρότεινε και εφάρμοζε ένα πρόγραμμα επίλυσης του προβλήματος των αστέγων. Κατ’ αρχάς, θα ενίσχυε το αίσθημα ασφάλειας των Ελλήνων πολιτών, καθώς και το αίσθημα ότι είμαστε μια ζωντανή και αλληλέγγυα κοινωνία που δεν επιτρέπει την απόλυτη εξαθλίωση των πολιτών της ακόμα και σε περιόδους κρίσης. Τέλος, θα αποδείκνυε ότι η κυβέρνηση δεν στοχεύει στο άνευ όρων ξεπούλημα της ακίνητης περιουσίας, αλλά την αξιοποιεί τόσο για κοινωνικούς όσο και για επενδυτικούς σκοπούς.
Το σχέδιο
Η δημόσια ακίνητη περιουσία δύναται να αποτελέσει την ουσιώδη βάση για την επίλυση του προβλήματος. Σήμερα υφίσταται στο κέντρο της Αθήνας επαρκής αριθμός εγκαταλειμμένων δημοσίων κτιρίων, όπως, για παράδειγμα, τα πρώην δικαστήρια στη Σωκράτους, τα οποία παραμένουν ανεκμετάλλευτα και μάλιστα η εικόνα και οι συνέπειες της εγκατάλειψης υποβαθμίζουν την ευρύτερη περιοχή. Τα εν λόγω κτίρια δεν προσφέρονται για άμεση αξιοποίηση από το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (λόγω της κακής τους κατάστασης και της υψηλής προσφοράς σε αντίστοιχα -ιδιωτικά και δημόσια- κτίρια σε συνδυασμό με τη σχεδόν ανύπαρκτη ζήτηση). Θα μπορούσαν λοιπόν άμεσα να παραχωρηθούν για συγκεκριμένο σκοπό και χρόνο στην Εκκλησία της Ελλάδος ή σε άλλον φορέα και να ανακατασκευαστούν από λιμνάζοντες ευρωπαϊκούς πόρους, δημιουργώντας παράλληλα έστω και μια ελάχιστη οικοδομική δραστηριότητα. Ο Δήμος Αθηναίων θα μπορούσε να συνεισφέρει με το προσωπικό του στην καθαριότητα των κτιρίων και του περιβάλλοντος χώρου, καθώς και στην παροχή στοιχειώδους ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης με τη συνεργασία μη κυβερνητικών οργανώσεων. Η Εκκλησία της Ελλάδος θα μπορούσε να οργανώσει με ίδιους πόρους τα συσσίτια. Συνεπώς, αξιοποιώντας ανενεργούς οικονομικούς πόρους και με τη σύμπραξη Πολιτείας, Αυτοδιοίκησης, Εκκλησίας και Κοινωνίας των Πολιτών θα μπορούσαμε να έχουμε ένα σημαντικό κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό αποτέλεσμα. Μάλιστα, το όφελος θα μπορούσε να είναι διπλό εάν εντασσόταν σε κάποιο ευρωπαϊκό πρόγραμμα ως επιλέξιμη δαπάνη η καταβολή ενοικίου στους ασφαλιστικούς οργανισμούς που κατέχουν τα ακίνητα.
Εξειδίκευση του σχεδίου
Α) Τα κτίρια (ενδεικτικά): Σωκράτους 65-67, εμβαδόν: 7.809 τ. μ., ιδιοκτήτης: ΤΕΑΙΤ. Μαρίκας Κοτοπούλη 3 Ομόνοια, πρώην ξενοδοχείο «La Mirage», εμβαδόν: 9.392 τ. μ., ιδιοκτήτης: Μετοχικό Ταμείο Αεροπορίας.
Β) Οι ευρωπαϊκοί πόροι: ΠΕΠ Αττικής – χρηματοδοτεί τεχνικά έργα κατασκευής και ανακατασκευής μέχρι και το 100%.
Γ) Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ενδεικτικά):
Γιατροί του Κόσμου (παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης).
Η ελληνική κοινωνία και Πολιτεία έχει αποδείξει πως όταν στοχεύει σε συγκεκριμένες δράσεις, μπορεί να πετύχει υψηλά κοινωνικά και οικονομικά αποτελέσματα.
*Διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών, αναπληρωτής επιστημονικός διευθυντής στο ΙΣΤΑΜΕ -Ανδρέας Παπανδρέου