Το ελληνικό κράτος έχει νομοθετήσει και έχει παράσχει συνολικά στις ελληνικές εμπορικές τράπεζες προγράμματα εγγυήσεών του συνολικού ύψους 96 δισεκατομμυρίων ευρώ, προκειμένου αυτές να εκδώσουν τραπεζικά ομόλογα και να παράσχουν άλλα περιουσιακά τους στοιχεία (π.χ. τιτλοποιημένα δάνεια) ως ενέχυρο στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ώστε να αντλήσουν ρευστότητα. Οι υπουργοί του ΠΑΣΟΚ ανέφεραν ότι δίδονταν προκειμένου να διοχετευθεί η ρευστότητα στην αγορά. Αυτό είναι λάθος αφού είναι γνωστό στα χρηματοοικονομικά και στη χρηματοοικονομική ιστορία ότι οι τράπεζες, σε περιόδους κρίσης, όσες κρατικές εγγυήσεις και κρατική βοήθεια και να λάβουν δεν αυξάνουν τις χρηματοδοτήσεις τους.
Δεν πρέπει να παραβλέπονται οι σημαντικές ζημίες λόγω haircut των ελληνικών ομολόγων που υπέστησαν οι τράπεζες, αλλά ούτε και το γεγονός ότι οι τράπεζες στήριξαν σημαντικά την κερδοφορία τους κατά το έτος 2009 σε έσοδα που προέρχονταν από τα αυξημένα επιτόκια των ελληνικών κρατικών ομολόγων. Αναλυτικότερα, οι τραπεζικοί όμιλοι κατά το έτος 2008 κατέγραψαν κέρδη από χρηματοοικονομικές πράξεις ύψους 478 εκατ. ευρώ ενώ το 2009 τα κέρδη ανήλθαν σε 1,423 δισ. ευρώ, προερχόμενα σχεδόν στο σύνολό τους από την αύξηση των επιτοκίων των ελληνικών κρατικών ομολόγων.
Η ΤτΕ θα πρέπει να ζητήσει από τις τράπεζες που έχουν ενισχυθεί με εγγυήσεις και με τη μελλοντική ανακεφαλαιοποίησή τους να μην προχωρούν σε πιεστικές έως εκβιαστικές αυξήσεις επιτοκίων δανείων και προμηθειών προς τους πελάτες τους. Γιατί έτσι μετακυλίουν τις ζημίες τους στις επιχειρήσεις, μειώνοντας ακόμα περισσότερο τη ρευστότητα στην αγορά. Επίσης η κυβέρνηση θα μπορούσε να ζητήσει από τις τράπεζες να αυξήσουν τις πιστώσεις-χρηματοδοτήσεις στην οικονομία και να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας μετά την ανακεφαλαιοποίησή τους. Επιπλέον, η ΕΚΤ αποφάσισε από 18/1/2012 τη μείωση του ελάχιστου ποσοστού ρευστών διαθεσίμων που οφείλουν να διακρατούν οι εμπορικές τράπεζες από 2% σε 1%, γεγονός που σημαίνει ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες αντί για αποθέματα ρευστότητας ύψους 200 δισ. ευρώ, τώρα θα διακρατούν μόνο 100 δισ. ευρώ. Σκοπός της απόφασης αυτής δεν ήταν η αύξηση της ρευστότητας στις ευρωπαϊκές οικονομίες για την υποβοήθηση της ανάπτυξης, αλλά έγινε προκειμένου να μειωθούν οι ανάγκες ρευστότητας και τα ενέχυρα (collateral) που χρειάζονται οι τράπεζες για να αντλήσουν ρευστότητα και προκειμένου να δοθούν κίνητρα βελτίωσης της διατραπεζικής αγοράς (δηλαδή να αρχίσουν οι τράπεζες να προσφέρουν τη ρευστότητά τους σε άλλες τράπεζες). Οι ελληνικές τράπεζες με την απόφαση αυτή θα μειώσουν τις ανάγκες διατήρησης ρευστότητας από περίπου 3 δισ. ευρώ σε περίπου 1,4 δισ. ευρώ.
* Ο κ. Π. Λιαργκόβας είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και ο κ. Σπ. Ρεπούσης διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.