Διάβασα στον Τύπο ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση ενέκρινε τις προδιαγραφές για τις νέες ταμειακές μηχανές οι οποίες θα έχουν τη δυνατότητα άμεσης σύνδεσης με τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων (ΓΓΠΣ), ώστε να υποβάλλονται ηλεκτρονικά τα στοιχεία των πωλήσεων που καταγράφουν. Μπράβο, θα έλεγε κανείς. Ενα βήμα στη σωστή κατεύθυνση. Να όμως που δεν είναι έτσι τα πράγματα και πίσω από την ιστορία κρύβεται μια αδικαιολόγητη καθυστέρηση, η οποία είναι χαρακτηριστική της απροθυμίας μας να εφαρμόσουμε νέες διαδικασίες με τις οποίες θα μπορούσε να μπει τάξη σε πολλά πράγματα.
Πριν δούμε το ιστορικό, αξίζει να εξετάσουμε γιατί το μέτρο αυτό θα μπορούσε να συμβάλει καθοριστικά στη συλλογή του ΦΠΑ και στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Το μέτρο των αποδείξεων μπορεί να μην πέτυχε 100%, αλλά ευαισθητοποίησε τους πολίτες στη συλλογή αποδείξεων. Οι σημερινές ταμειακές μηχανές κόβουν αποδείξεις αλλά δεν επικοινωνούν με κανένα σύστημα. Ετσι επαφίεται στη φιλοπατρία του επιτηδευματία να δηλώσει τα πραγματικά έσοδα και τον αναλογούντα ΦΠΑ. Ο μοναδικός τρόπος ελέγχου είναι η επίσκεψη του εφοριακού και ο έλεγχος των δηλωθέντων με τα πραγματοποιηθέντα. Εδώ ακριβώς είναι και η ουσία του προβλήματος. Οπου υπάρχει προσωπική επαφή ελεγκτή και ελεγχόμενου είναι εν δυνάμει περίπτωση χρηματισμού. Η διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τη ΓΓΠΣ θα καταργούσε ολοκληρωτικά την ανάγκη οποιουδήποτε ανθρώπινου ελέγχου, δεδομένου ότι όλα τα στοιχεία των ταμειακών μηχανών θα ήταν διαθέσιμα ηλεκτρονικά. Είναι ευνόητο ότι αφού οι εφοριακοί δεν θα χρειάζεται να πάνε επιτόπου για έλεγχο, θα μπορούσαν να απασχοληθούν αλλού πιο παραγωγικά.
Αφού λοιπόν είδαμε τη χρησιμότητα της σύνδεσης των ταμειακών μηχανών με τη ΓΓΠΣ, ας δούμε τα γεγονότα σχετικά με το θέμα αυτό. Το φορολογικό νομοσχέδιο 3943 (31/3/2011) περιλαμβάνει ρητά την υποχρέωση των επιτηδευματιών να υποβάλλουν ηλεκτρονικά τα στοιχεία των ταμειακών μηχανών, με βάση την ακόλουθη παράγραφο: «Οι επιτηδευματίες που εκδίδουν αποδείξεις λιανικής πώλησης ή παροχής υπηρεσιών με χρήση φορολογικών ταμειακών μηχανών υποχρεούνται να διαβιβάζουν ηλεκτρονικά τα δεδομένα των φορολογικών στοιχείων που εκδίδονται σε βάση δεδομένων της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων».
Για την υλοποίηση του έργου συστάθηκε μια ομάδα εργασίας την οποία είχα την τιμή να συντονίζω. Μέλη της ομάδας ήταν αξιόλογα στελέχη του Δημοσίου, της ΓΓΠΣ, του Πολυτεχνείου και εκπρόσωποι των κατασκευαστών ταμειακών μηχανών. Ως πρώτο στόχο συμφωνήσαμε να κάνουνε τέτοιες αλλαγές ώστε να ΜΗΝ απαιτείται η έγκριση των προδιαγραφών των νέων ταμειακών μηχανών από την Ευρωπαϊκή Ενωση, για να αποφύγουμε περιττές καθυστερήσεις. Η επιτροπή, αφού πραγματοποίησε 14 συνεδριάσεις, ολοκλήρωσε το έργο της και παρέδωσε το πόρισμά της στις 6/10/2011. Μάλιστα, για να διευκολύνουμε το έργο, παραδώσαμε και έτοιμο σχέδιο για τις προδιαγραφές. Το χρονοδιάγραμμά μας προέβλεπε την έναρξη λειτουργίας των νέων ταμειακών μηχανών στο τέλος του 2012 με μεταβατική περίοδο και ενδιάμεση λύση για όλο το 2012.
Θα περίμενε κανείς ότι τα πράγματα θα εξελίσσονταν με την ταχύτητα που επιβάλλουν οι περιστάσεις. Ο ΦΠΑ που δεν αποδίδεται εκτιμάται ότι κυμαίνεται μεταξύ 8-10 δισ. ευρώ και στην περίπτωση αυτή έχουμε τη δυνατότητα να συλλάβουμε ένα μεγάλο μέρος αυτού του ΦΠΑ και να αυξήσουμε τα έσοδα του κράτους, ώστε να περιορίσουμε στο ελάχιστο δυνατό τις οριζόντιες περικοπές σε συντάξεις και μισθούς. Δυστυχώς όμως τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν με την αναγκαία σπουδή. Και μόνο η παράθεση των ενεργειών και ημερομηνιών αποδεικνύει ότι δεν βιαζόμαστε καθόλου.
Από τις 6/10/2011 μέχρι τις 13/12/2011 δεν γίνεται απολύτως τίποτα. Στις 13/12/2011 γίνεται ανάθεση σε υπηρεσιακούς παράγοντες για την οριστική διαμόρφωση των προδιαγραφών η οποία ολοκληρώνεται στις 31/1/2012. Στις 23/2/2012 υπηρεσιακοί παράγοντες αποφασίζουν ότι πρέπει να ζητήσουν την έγκριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σύμφωνα με την Οδηγία 98/34 ΕΚ, παρά τη ρητή διαβεβαίωση της ομάδας εργασίας ότι οι προτεινόμενες αλλαγές δεν απαιτούν έγκριση. Προκειμένου να γίνει αυτό, χρειαζόταν υπογραφή από τον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών. Τελικά η παραπομπή γίνεται στις 28/5/2012 με απόφαση του υπηρεσιακού υπουργού, η δε Ευρωπαϊκή Επιτροπή έδωσε την έγκρισή της όπως είδαμε στον Τύπο. Ελπίζω ότι από εδώ και μπρος τα θέματα θα κινηθούν με ταχύτητα ώστε να υλοποιηθεί το έργο το ταχύτερο δυνατό χωρίς άλλες καθυστερήσεις.
Εδώ έχουμε μια περίπτωση φοροκλοπής και όχι φοροδιαφυγής. Ο ΦΠΑ πληρώνεται από τον καταναλωτή και σε μερικές περιπτώσεις δεν αποδίδεται από τον επιτηδευματία. Εστω ότι η διαμόρφωση των προδιαγραφών των νέων ταμειακών μηχανών χρειάστηκε μέχρι στιγμής 16 μήνες (και βάλε), γιατί δεν επιβάλλεται η άμεση εφαρμογή της μεταβατικής λύσης; Δηλαδή να είναι υποχρεωμένοι όσοι εκδίδουν αποδείξεις λιανικής να διαβιβάζουν ηλεκτρονικά τα δεδομένα των φορολογικών στοιχείων όπως ακριβώς προβλέπει ο νόμος;
* Σύμβουλος επιχειρήσεων