«Κάποια στιγμή, όταν θα εξαφανιστεί ο σύγχρονος ελληνικός πολιτισμός και αποκτήσουν αξία οι σημερινές του εκφράσεις, οι μελλοντικές γενιές θα ανακαλύψουν, ψάχνοντας στα ερείπια ένα βιβλίο, που δεν υφίσταται σε άλλη χώρα της Ευρώπης και αποτελεί το εργαλείο φορολογικής πολιτικής της, τον Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων (ΚΒΣ). Θα τον βρουν και θα εκπλαγούν». Κάπως έτσι περιγράφει ένας Ευρωπαίος εμπειρογνώμονας, με μεγάλη εμπειρία στο ελληνικό φορολογικό σύστημα, την έκπληξή του για τον περίφημο «κώδικα», κάτι σαν τις «πλάκες του Μωυσή» της φορολογικής κωδικοποίησης.
Η τρόικα και η Task Force έχουν ζητήσει από μακρού χρόνου να καταργηθεί ο ΚΒΣ, όπως λέγεται στη γλώσσα των εφοριακών, αλλά η μόνιμη επωδός των εφοριακών είναι πως «οι ελληνικές ιδιομορφίες καθιστούν αδύνατη την κατάργησή του». Στελέχη του ιδιωτικού τομέα, όπως ο οικονομολόγος Κωνσταντίνος Παπαδημητρίου, ο οποίος διετέλεσε επί πολλά χρόνια οικονομικός διευθυντής σε μεγάλες επιχειρήσεις, αιτιολογούν την εμμονή για τη διατήρηση του κώδικα στη δυνατότητα που δίνει στους εφοριακούς «να ανακαλύπτουν λογιστικές διαφορές στους ελέγχους, που προσφέρουν μικρά έως ασήμαντα έσοδα στο κράτος». Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», ωστόσο, ο σημερινός υφυπουργός Οικονομικών κ. Γ. Μαυραγάνης στοχεύει σε μία όσο το δυνατόν ευρύτερη κατάργηση διατάξεών του.
Ο κώδικας είναι ένα μνημείο της όλης αυθαιρεσίας που διέπει το ελληνικό φορολογικό σύστημα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα:
Ο ΚΒΣ ορίζει στις συγκεντρωτικές καταστάσεις ότι ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί, υπηρεσίες έκδοσης οικοδομικών αδειών και συμβόλαια, κατατίθενται και θεωρούνται από τις αρμόδιες ΔΟΥ, αλλά την ίδια ώρα εξαιρούνται από το άρθρο 20 τα συμβόλαια των επιτηδευματιών με το Δημόσιο…
Υποχρέωση κατάθεσης και θεώρησης έχουν και όσοι ενοικιάζουν ακίνητα παρά το γεγονός ότι με την απόφαση 13/1998 της ολομέλειας του Αρείου Πάγου έχει κριθεί ότι «τα ιδιωτικά συμφωνητικά μισθώσεων που δεν έχουν θεωρηθεί από την αρμόδια ΔΟΥ δεν χάνουν την αποδεικτική τους δύναμη». Κατ’ αυτόν τον τρόπο, καθένας μπορεί να διαλέξει ό,τι θέλει ή ό,τι τον βολεύει.
Το άρθρο 21 προβλέπει πόσα χρόνια πρέπει να τηρούνται τα βιβλία και στοιχεία για να μπορεί το Δημόσιο να επιβάλλει φόρο, αλλά ποιο ακριβώς νόημα έχουν όλα αυτά όταν με ad hoc αποφάσεις παρατείνεται ο χρόνος παραγραφής του δικαιώματος του Δημοσίου για επιβολή φόρου; Ετσι, οι προθεσμίες παραγραφής που έληγαν στις 31/12/2006 και 31/12/2007 παρατάθηκαν ώς τις 31/12/2008 με νόμο που ψηφίστηκε τον Νοέμβριο του 2006. Το ΠΑΣΟΚ ενσωμάτωσε τη λογική αυτή των κυβερνήσεων της Ν.Δ. και παρέτεινε τις προθεσμίες παραγραφής του 2008 και 2009 ώς τις 31/12/2010…
Η πιο εκπληκτική διάταξη του ΚΒΣ αφορά τον ίδιο τον υπουργό Οικονομικών (άρθρο 38), που μπορεί να κάνει σχεδόν τα πάντα λειτουργώντας ως…αρχιέφορος. Μάλιστα, η παράγραφος γ του άρθρου αναφέρει ρητά ότι ο υπουργός Οικονομικών μπορεί «να ρυθμίζει διαφορετικά την εφαρμογή ορισμένων διατάξεων του κώδικα αυτού» για να ακολουθήσουν στη συνέχεια 14 υποπεριπτώσεις, στις οποίες δίνεται η παραπάνω δυνατότητα στον πολιτικό προϊστάμενο των υπαλλήλων του υπουργείου των Οικονομικών.
Αναπόσπαστο τμήμα του ΚΒΣ είναι το άρθρο 5 του ν. 2523/1997, που ορίζει τα πρόστιμα στην παραβίαση διατάξεων, καθιερώνοντας δύο, βάσει υπολογισμού, με συντελεστές βαρύτητας και ανώτατα όρια. Στους υποτρόπους παραβάσεων προβλέπεται το 30πλάσιο ενώ την τρίτη φορά δεν υπάρχει περιορισμός στον υπολογισμό των προστίμων. Τι όμως εφαρμόζεται απ’ όλα αυτά;