Παραμονή στην εργασία για έναν επιπλέον χρόνο για όλους όσοι θεμελιώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης εντός του 2012 και του 2013, νέες ποσοστιαίες παρακρατήσεις σε όλες ανεξαιρέτως τις συντάξεις -ενδεχομένως και σε όσες δεν υπερβαίνουν τα 600 ευρώ- παρεμβάσεις σε επικουρικές, μειώσεις σε εφάπαξ και προνοιακά επιδόματα. Αυτά μεταξύ άλλων περιλαμβάνει η νέα εκδοχή του πακέτου των 11,6 δισ. ευρώ που θα τεθεί προς συζήτηση σήμερα από τους υπουργούς Οικονομικών και Εργασίας, Γ. Στουρνάρα και Γ. Βρούτση, στη συνάντηση με την τρόικα.
Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις από την προετοιμασία της σύσκεψης που έχουν σήμερα οι υπουργοί Οικονομικών και Εργασίας, το αρχικό πακέτο μέτρων που είχε βασιστεί σχεδόν αποκλειστικά στην πρόταση του ΚΕΠΕ (Κέντρο Προγραμματισμού και Ερευνών) αλλάζει στα σημεία που αφορούν συντάξεις και όρια ηλικίας συνταξιοδότησης.
Κατ’ αρχάς φαίνεται ότι από την πλευρά της ελληνικής κυβέρνησης εγκαταλείπεται η προοπτική αυτόματης αύξησης του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης στο 67ο έτος, ακόμη κι αν αυτό το μέτρο θα απέφερε 1 δισ. ευρώ. Ως πιθανότερο σενάριο προβάλλεται τώρα η πρωθύστερη υλοποίηση της μεταρρύθμισης των Λοβέρδου-Κουτρουμάνη για την ενοποίηση των ορίων ηλικίας στο 65ο έτος και μάλιστα με τρόπο που θα καθιστά απαγορευτική την έξοδο από την εργασία για όλους όσοι θεμελιώνουν και μπορούν να αποχωρήσουν από την εργασία τους εντός του 2012 και του 2013. Ουσιαστικά το γενικό όριο συνταξιοδότησης δεν θα αυξηθεί πάνω από το 65ο έτος, αλλά θα χάσουν τη δυνατότητα της μεταβατικής περιόδου οι ασφαλισμένοι.
Δεύτερη σημαντική αλλαγή είναι αυτή που αφορά τη μείωση των συντάξεων. Ολα τα στοιχεία οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το κυβερνητικό επιτελείο δεν θα παρακάμψει τις περικοπές. Φαίνεται όμως ότι εντέλει το βάρος αυτών των περικοπών δεν θα το σηκώσουν οι συνταξιούχοι που λαμβάνουν συντάξεις από 1.400 ευρώ και άνω αλλά όλοι ανεξαιρέτως, συμπεριλαμβανομένων και των χαμηλοσυνταξιούχων, στους οποίους όμως η νέα επιβάρυνση δεν θα υπερβαίνει το 5% έως 6%. Σε αυτήν την περίπτωση ο συνταξιούχος των 700 ευρώ θα απολέσει περίπου 35 ευρώ. Εάν επιβεβαιωθεί και από τις τελικές αποφάσεις το συγκεκριμένο σενάριο, θα συνοδεύεται και από την εγκατάλειψη ψαλιδίσματος των υψηλών συντάξεων.
Η αιτιολογία γι’ αυτήν την αλλαγή της κατεύθυνσης των περικοπών, από τις υψηλές στις χαμηλές συντάξεις, συνδέεται με το μικρό οικονομικό όφελος που θα προσέφερε η περικοπή στις υψηλές συντάξεις. Εκτιμάται δε ότι εάν τεθεί πλαφόν στις 2.500 ευρώ για τις κύριες συντάξεις αντί των 3.680 ευρώ που ισχύει σήμερα, το οικονομικό όφελος δεν θα υπερέβαινε τα 25 εκατομμύρια ευρώ. Ταυτοχρόνως θεωρείται βέβαιο ότι ένα τόσο μεγάλο ψαλίδισμα (έως και 1.000 ευρώ) συντάξεων που έχουν μια κάποια ανταποδοτικότητα θα εγείρει δικαστικές προσβολές οι οποίες και θα ακυρώσουν το μέτρο. Από την άλλη πλευρά, εκτιμάται ότι οι χαμηλότερες συντάξεις έχουν μικρότερη ανταποδοτικότητα (εισφορών – παροχών), υψηλότερο ποσοστό αναπλήρωσης και έχουν εξαιρετικά μεγάλη συμμετοχή στο σύνολο της συνταξιοδοτικής δαπάνης. Επίσης εκτιμάται ότι αν επιμεριστεί ισότιμα η μείωση, δεν θα μεταβληθεί σημαντικά το εισόδημα των συνταξιούχων. Η περικοπή αυτή (3% έως 5%) θα γίνει κλιμακωτά (συζητείται ως βάση ακόμη και το ποσό των 600 ευρώ), έτσι ώστε να μετριαστεί η αυτόματη επίπτωση στα οικονομικά των συνταξιούχων. Συνδυαστικά με αυτή την περικοπή θα προταθεί και μια μικρή μείωση (στα 3.600-3.500 ευρώ) του ανώτατου ποσού συντάξεων (κύριων) που μπορεί να λάβει ο συνταξιούχος.
Τα μέτρα αυτά θα συνδυάσουν με ανακοινώσεις για ενδελεχείς ελέγχους σε Ταμεία που δεν εφαρμόζουν ακόμη το θεσμοθετημένο πλαφόν των 2.773 ευρώ καθώς και με επανεξέταση όλων των αναπηρικών και των προνοιακών βοηθημάτων.
Για την καταβολή των τελευταίων, προβλέπεται θέσπιση ή -όπου υπάρχει- αύξηση των εισοδηματικών κριτηρίων, ώστε η μείωση των προνοιακών να ανέλθει τουλάχιστον στο 50% των αρχικών ποσών.
Εκεί όμως που εκδηλώνονται ακόμη εσωτερικές διαφωνίες είναι για τους ασφαλιστικούς φορείς χορήγησης εφάπαξ και επικουρικών συντάξεων. Από αυτούς τους τομείς επιχειρείται να εξοικονομηθεί ποσό 1 δισ. ευρώ. Εάν επιβεβαιωθεί αυτή η πρόβλεψη, η μείωση θα είναι δραστική και θα οδηγήσει σε απώλεια εφάπαξ έως και 50%.
Σε ό,τι αφορά τις επικουρικές συντάξεις, αν και το έλλειμμα των Ταμείων δεν ξεπερνά τα 250 εκατομμύρια ευρώ, η στόχευση είναι να καταργηθούν όλα τα ποσά που καταβάλλονται ως δώρα (Χριστουγέννων, Πάσχα), αλλά να παραμείνει το ποσό που δίδεται ως επίδομα αδείας.
Ενδεχομένως οι μόνοι που δεν θα υποστούν μείωση θα είναι όσοι λαμβάνουν τη σύνταξη ΟΓΑ, καθώς όλοι συμφώνησαν ότι εντέλει δεν πρέπει να περικοπεί η αύξηση των 30 ευρώ που χορήγησε με ειδική ρύθμιση ο πρώην υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης Γ. Κουτρουμάνης το 2010.
Από το υπ. Οικονομικών οι αποφάσεις
Ποτέ άλλοτε μέχρι σήμερα ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Οικονομικών και ο επικεφαλής του Σώματος Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων δεν είχαν τόσο στενή σχέση με τις συντάξεις και το ασφαλιστικό όσο σήμερα οι κ. Γ. Μέργος και Π. Τσακλόγλου.
Ο μεν πρώτος διετέλεσε διοικητής του ΙΚΑ, στην κυβέρνηση Κ. Καραμανλή, ο δεύτερος συμμετείχε στην επιτροπή διαλόγου για την ασφαλιστική μεταρρύθμιση επί πρωθυπουργίας Γ. Παπανδρέου.
Παρ’ όλα αυτά τίποτε δεν προδικάζει ότι οι περικοπές στις συντάξεις δεν θα αγγίξουν και τους χαμηλοσυνταξιούχους. Αντιθέτως, η τρόικα γνωρίζει ότι μόνο από τις περικοπές των συντάξεων μπορούν να εξοικονομηθούν πόροι στην πράξη και όχι στις διακηρύξεις.
Οσο για τον ρόλο της ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας, στη διαμόρφωση της τελικής δαπάνης είναι μάλλον επικουρικός. Επανερχόμαστε στις συνθήκες που επικράτησαν στην εσπευσμένη υπογραφή του πρώτου Μνημονίου. Ο ενεργός ρόλος του υπουργείου στη διαμόρφωση του μεσοπρόθεσμου πλαισίου ήταν απλώς μια παρένθεση που έκλεισε.