Τη δυνατότητα εκτός σχεδίου δόμησης στα νησιά παρέχει με σχετική του γνωμοδότηση το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), καθώς έκρινε συνταγματικό και νόμιμο σχετικό προεδρικό διάταγμα (Π.Δ.) που είχε αποστείλει προς κρίση στο ΣτΕ το υπουργείο Περιβάλλοντος. Πλέον, είναι στη διακριτική ευχέρεια του υπουργείου η προώθηση του Π.Δ. προς δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Σύμφωνα με τις σχετικές παρατηρήσεις του ΣτΕ, ιδιαίτερης μνείας χρήζει η αναφορά του δικαστηρίου στον νόμο που εισάγει τη δυνατότητα, σε όλη τη χώρα, της κατασκευής υπόσκαφων κτιρίων. Το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε ότι, ενόψει του άρθρου 24 του Συντάγματος, παρέχεται μεν η δυνατότητα τέτοιων κατασκευών, αλλά υπό την προϋπόθεση ότι σε κάθε περιοχή οι πολεοδομικές ρυθμίσεις θα επιτρέπουν τη δόμηση υπόσκαφων κτιρίων, αφού προηγηθεί τεκμηριωμένη εκτίμηση του νέου τρόπου δόμησης όσον αφορά τον χαρακτήρα και τη φυσιογνωμία της περιοχής. Ετσι, κρίνει ότι πρέπει να διαγραφεί ρύθμιση του σχεδίου που επιτρέπει αδιακρίτως την κατασκευή υπόσκαφων στα νησιά μόνο με τη γενική και αόριστη κρίση να εναρμονίζονται με τη μορφολογία του εδάφους.
Σημαντική είναι επίσης και η γνωμοδότηση του ΣτΕ ότι νομίμως επιτρέπεται η κατασκευή τουριστικών εγκαταστάσεων σε ακατοίκητα νησιά, εφόσον κάτι τέτοιο προβλέπεται από πολεοδομικό σχεδιασμό, αφού η συγκεκριμένη δυνατότητα καλύπτεται νομικά από το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό. Ταυτόχρονα, ωστόσο, στο σχετικό πρακτικό του Συμβουλίου της Επικρατείας επισημαίνεται ότι πρέπει να διαγραφεί η διάταξη που προβλέπει ότι ο τοπικός χαρακτήρας σχεδιασμού στην περίπτωση αυτή μπορεί να επισπεύδεται από τον οικείο δήμο. Ασφαλώς, η δυνατότητα ανάπτυξης τουριστικών εγκαταστάσεων αφορά μόνο την περίπτωση νησιών και νησίδων που δεν έχουν χαρακτηριστεί περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και δεν διέπονται από το καθεστώς Natura, το οποίο καθιστά απαγορευτική οποιαδήποτε πολεοδομική παρέμβαση.
Το ΣτΕ δέχθηκε πάντως ότι σε περιοχές που υπάγονται σε ειδικό καθεστώς προστασίας, η πρόβλεψη έκδοσης αδειών δόμησης είναι επιτρεπτή, σύμφωνα με τη νομολογία, μόνον εφόσον η διοίκηση εξετάσει προηγουμένως τις συνέπειες εφαρμογής των προγενέστερων διατάξεων και διαπιστώσει ότι με την εφαρμογή αυτή δεν τίθεται σε κίνδυνο η φυσιογνωμία της περιοχής. Στη συγκεκριμένη περίπτωση του σχεδίου Π.Δ. δεν προκύπτει ότι έχουν εξεταστεί οι συνέπειες μιας τέτοιας εφαρμογής και η ρύθμιση πρέπει να διαγραφεί. Αντίθετα, νομίμως, επιτρέπεται η εφαρμογή του προϊσχύοντος καθεστώτος στις ήδη εκδοθείσες και αναθεωρημένες οικοδομικές άδειες.