Γεγονότα απάτης και διαφθοράς υπάρχουν σε κάθε χώρα, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Σκοπός όλων μας όμως πρέπει να είναι η πλήρης εξάλειψή τους, κάτι βέβαια που δεν φαίνεται εφικτό από την εξέταση της ανθρώπινης ιστορίας. Τα αρνητικά στοιχεία του κάθε ανθρώπου, οι συνθήκες ζωής, τα πάθη του και οι ευκαιρίες που παρουσιάζονται, ελκύουν την απάτη και τη διαφθορά. Τα συνεχιζόμενα υψηλά επίπεδα διαφθοράς και οι περιπτώσεις νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες (π.χ. «ξέπλυμα μαύρου ή βρώμικου χρήματος», δωροδοκίες κτλ.) εξασθενούν τις προοπτικές μιας χώρας, ζημιώνοντας τη φήμη της, αποδυναμώνουν τα πιστωτικά ιδρύματα, μειώνουν τα φορολογικά έσοδα και αυξάνουν τις δημόσιες δαπάνες για εφαρμογή του νόμου.
Ο πλήρης εντοπισμός δεν είναι δυνατός πάντα, αλλά πρέπει τουλάχιστον να λαμβάνονται ουσιαστικά μέτρα προκειμένου να περιοριστούν τα σχετικά γεγονότα. Απαιτείται να γίνουν σημαντικά βήματα στη μείωση της απάτης και στην αλλαγή της νοοτροπίας, της συνείδησης και της ηθικής των ανθρώπων.
Στη σύγχρονη οικονομική πραγματικότητα, ακόμα και η μεγαλύτερη ρύθμιση της αγοράς ποτέ δεν μπορεί να καλύψει όλους τους κινδύνους στις συναλλαγές που πραγματοποιούνται ιδίως μέσω των offshore εταιρειών, της χειραγώγησης τιμών στις εισαγωγές – εξαγωγές και στις σύντομες χρονικά και διαδοχικές πωλήσεις ακινήτων με μεγαλύτερα τιμήματα (φαινόμενο land flip).
Τα προβλήματα αυτά στη χώρα μας θα μπορούσαν να μειωθούν με τη μη αναγνώριση της φορολογικής υπόστασης των offshore εταιρειών. Μπορεί να εφαρμοστεί η νομοθεσία της Ελεγχόμενης Αλλοδαπής Εταιρείας (Controlled Foreign Corporation), η οποία προβλέπει την άμεση ή έμμεση μη αναγνώριση φορολογικής υπόστασης και προσωπικότητας των εταιρειών αυτών και τη φορολόγηση των όποιων δραστηριοτήτων τους απευθείας στο όνομα των άμεσων ή έμμεσων ιδιοκτητών τους, κατοίκων ημεδαπής.
Η offshore εταιρεία καταλήγει, έτσι, σαν να μην υπάρχει και τα σχετικά προβλήματα επιλύονται σε επίπεδο, τουλάχιστον, ουσιαστικού δικαίου, στη ρίζα τους και με τρόπο δίκαιο.
Μπορεί επίσης να καταπολεμηθεί η χειραγώγηση στην τιμολόγηση των εισαγωγών και εξαγωγών. Οι καθηγητές Zdanowicz – Pak ανέφεραν ότι το 2001 οι ΗΠΑ απώλεσαν περίπου 53,1 δισ. δολάρια φορολογικά έσοδα από απάτες στην τιμολόγηση μεταξύ εταιρειών στις ΗΠΑ και ξένων συνεργατών.
Για την Ελλάδα, αντίστοιχη μελέτη του 2003 κατέδειξε ότι η υπερτιμολόγηση εισαγωγών στην Ελλάδα από τις ΗΠΑ και η υποτιμολόγηση εξαγωγών από την Ελλάδα προς τις ΗΠΑ οδηγούσε σε μετακίνηση εισοδήματος από την Ελλάδα προς τις ΗΠΑ ύψους 400 εκατομμυρίων δολαρίων ετησίως και πάνω από 5,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων από την Ελλάδα προς άλλες χώρες.
Οι απώλειες φορολογικών εσόδων για την Ελλάδα ανέρχονταν σε 1,4 – 2 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, ενώ με έλεγχο και φίλτρα τιμών το ελληνικό υπουργείο Οικονομικών θα μπορούσε να εντοπίσει τα μέρη του εισοδήματος που μετακινούνταν από τις εξαγωγές και πάνω από το ½ του εισοδήματος που μετακινούνταν από όλες τις εισαγωγές.
* Καθηγητής Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
** Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.