Σε δυσανάλογα υψηλά επίπεδα παραμένουν οι τιμές βασικών προϊόντων και υπηρεσιών στην εγχώρια αγορά, επιδεινώνοντας ακόμη περισσότερο την ήδη δυσχερή θέση στην οποία βρίσκεται η πλειονότητα των ελληνικών νοικοκυριών. Αυγά, ζάχαρη, λαχανικά, γάλα, καφές, αλλά ακόμη και τα όσπρια εμφανίζονται με τιμές πολύ υψηλότερες σε σχέση με πέρυσι, ακόμη και κατά 8%. Ενδεικτικό των στρεβλώσεων της εγχώριας αγοράς είναι και το ότι, παρά το γεγονός ότι καταστήματα ειδών ένδυσης και υπόδησης βάζουν «λουκέτο» το ένα μετά το άλλο, οι τιμές των προϊόντων αυτών κινούνται στα ίδια ή ακόμη και σε υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με πέρυσι. Ακόμη και όπου παρατηρούνται μειώσεις στις τιμές, αυτές δεν είναι του μεγέθους που θα ανέμενε κανείς με δεδομένη την πολύμηνη ύφεση.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, αν και η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 17,4% από το δεύτερο τρίμηνο του 2008 έως το δεύτερο τρίμηνο του 2012 και η κατανάλωση το ίδιο διάστημα υποχώρησε κατά 17,1%, το γενικό επίπεδο τιμών (πληθωρισμός) αυξήθηκε κατά 10% από τον Ιούλιο του 2008 έως τον Ιούλιο του 2012.
Ειδικότερα, η ιδιωτική κατανάλωση υποχώρησε κατά 17,1% από το πρώτο τρίμηνο του 2008 (38,4 δισ. ευρώ) στο πρώτο τρίμηνο του 2012, που υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία (31,8 δισ. ευρώ). Επιπλέον, το ΑΕΠ συνολικά μειώθηκε κατά 17,4% μέσα σε πέντε χρόνια (μεταξύ δευτέρου τριμήνου 2008 και δευτέρου φετινού τριμήνου), εξαιτίας τόσο της πτώσης της κατανάλωσης όσο και των επενδύσεων, ενώ οι άνεργοι ξεπερνούν πλέον το 1,1 εκατομμύριο.
Από τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) προκύπτει ότι τον Ιούλιο του 2012 η τιμή των αυγών αυξήθηκε κατά 7,95% σε σχέση με τον Ιούλιο του 2011, η ζάχαρη ανατιμήθηκε κατά 6,04%, η τιμή του νωπού γάλακτος αυξήθηκε κατά 3,46%, τα λαχανικά είναι φέτος ακριβότερα κατά 4,24% και τα νωπά φρούτα κατά 1,89%, η τιμή του μοσχαρίσιου κρέατος αυξήθηκε κατά 1,07%, ενώ ακόμη και η τιμή του ψωμιού είναι υψηλότερη, κατά 0,88%. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι στα παραπάνω προϊόντα δεν έχει μεσολαβήσει αύξηση του συντελεστή ΦΠΑ στο εξεταζόμενο διάστημα.
Τη μη ορθολογική λειτουργία της ελληνικής αγοράς έρχονται να επιβεβαιώσουν και τα στοιχεία της Γενικής Διεύθυνσης Γεωργίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αν και τα στοιχεία δείχνουν ότι τον Ιούνιο του 2012 βασικά αγροτικά προϊόντα που χρησιμοποιούνται ως πρώτες ύλες στην παρασκευή τροφίμων υποχώρησαν σημαντικά σε σύγκριση με ένα χρόνο πριν, οι τιμές καταναλωτή για τα αντίστοιχα τελικά προϊόντα έχουν αυξηθεί. Ενδεικτικά, η τιμή του μαλακού σίτου υποχώρησε στην Ελλάδα τον Ιούνιο του 2012 σε σύγκριση με τον Ιούνιο του 2011 κατά 17,4%, του σκληρού σίτου κατά 13% και του καλαμποκιού κατά 26,7%. Από την άλλη, ωστόσο, η τιμή καταναλωτή στην κατηγορία ψωμί και δημητριακά έχει αυξηθεί κατά 1,4%.
Δυστυχώς οι προβλέψεις, σε ό,τι αφορά τουλάχιστον τις τιμές των τροφίμων, δεν είναι αισιόδοξες. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Διεθνούς Συμβουλίου Σιτηρών (26 Ιουλίου 2012), η παγκόσμια παραγωγή σίτου για το 2012-2013 αναμένεται να είναι μειωμένη κατά 4,5% σε σχέση με την περίοδο 2011-2012. Η μεγαλύτερη ξηρασία στις ΗΠΑ από το 1956 είχε συνέπεια μεγάλες καταστροφές στις καλλιέργειες καλαμποκιού κι έτσι οι προβλέψεις για την παγκόσμια παραγωγή αναθεωρήθηκαν προς τα κάτω, στα 864 εκατ. τόνους από 917 εκατ. τόνους, που ήταν η προηγούμενη πρόβλεψη, ενώ τα αποθέματα αναμένεται να υποχωρήσουν στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων έξι ετών. Η παραγωγή ρυζιού προβλέπεται να αυξηθεί, με βραδύτερο όμως ρυθμό σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, κατά 1% έναντι 3%.
Κρατούν… μικρότερο καλάθι
Η διατήρηση των τιμών σε υψηλά επίπεδα σε συνδυασμό με τη διαρκή συρρίκνωση του διαθέσιμου εισοδήματος οδηγεί τους καταναλωτές στην αγορά λιγότερων και φθηνότερων προϊόντων. Αποτέλεσμα της συμπεριφοράς αυτής είναι η πτώση των πωλήσεων των αλυσίδων σούπερ μάρκετ κατά 5% το α΄ εξάμηνο του 2012 σε σχέση με το α΄ εξάμηνο του 2011.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τη Nielsen, η συνολική αξία των πωλήσεων το διάστημα Ιανουαρίου-Ιουνίου 2012 στα καταστήματα τροφίμων άνω των 100 τ.μ. (σε ηπειρωτική Ελλάδα, Πελοπόννησο, Κρήτη, νησιά Ιονίου και νησιά Αιγαίου) πλην της αλυσίδας Σκλαβενίτης διαμορφώθηκε στα 4,15 δισ. ευρώ έναντι 4,37 δισ. ευρώ το αντίστοιχο περυσινό διάστημα.
Χαρακτηριστικό είναι πλέον ότι η αξία του «μέσου καλαθιού» έχει υποχωρήσει στα 50 ευρώ έναντι 65 ευρώ το 2010, καθώς οι καταναλωτές αγοράζουν λιγότερα προϊόντα, προϊόντα που βρίσκονται σε προσφορά και προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας. Ειδικά σε ό,τι αφορά τα τελευταία, το μερίδιό τους, συμπεριλαμβανομένων και των πωλήσεων της Lidl, αγγίζει πλέον το 25%, ενώ εκτιμάται πως θα αυξηθεί περαιτέρω.