Πολλαπλασιασμό των λουκέτων στο λιανεμπόριο και συνεπώς και των κενών καταστημάτων στην αγορά ακινήτων, ακόμα κι εντός των εμπορικών κέντρων, που μέχρι τα τέλη του 2011 είχαν αποφύγει εν πολλοίς τα χειρότερα, αναμένουν από τον Σεπτέμβριο φορείς της αγοράς ακινήτων. Τις τελευταίες εβδομάδες αποτελεί κοινό μυστικό στο λιανεμπόριο η πρόθεση χιλιάδων καταστηματαρχών να παραμείνουν σε λειτουργία τουλάχιστον και την περίοδο των θερινών εκπτώσεων, με την ελπίδα ότι θα εισέρρεαν κάποια χρήματα στα ταμεία τους. Ανάλογα με τη ροή των εσόδων είτε θα απέφευγαν τη χρεοκοπία –έστω και προσωρινά– είτε θα κατόρθωναν να καλύψουν κάποια χρέη και στη συνέχεια να βάλουν «λουκέτο».
Οπως όλα δείχνουν όμως, η δεύτερη κατάληξη φαντάζει και η πιθανότερη, δεδομένου ότι από τα μέχρι σήμερα στοιχεία η μείωση του τζίρου κατά την περίοδο των εκπτώσεων υπολογίζεται σε 25-30%, συγκριτικά με το αντίστοιχο διάστημα του προηγούμενου έτους.
Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, η πτώση του τζίρου ακόμη και την περίοδο των εκπτώσεων, η οποία παραδοσιακά αποτελούσε ανάσα τόσο για τους καταναλωτές όσο και για τους εμπόρους, αποδίδεται στη συρρίκνωση του οικογενειακού εισοδήματος, στο γεγονός ότι οι φετινές εκπτώσεις συνέπεσαν με την κατάθεση των φορολογικών δηλώσεων, αλλά και στα νέα μέτρα που είναι καθ’ οδόν. Ετσι, θεωρείται δεδομένο ότι από τον Σεπτέμβριο οι άδειες βιτρίνες θα πολλαπλασιαστούν σε πολλά σημεία του λεκανοπεδίου, που ήδη μετράει βαριές απώλειες. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε παραδοσιακούς εμπορικούς δρόμους, όπως η Σταδίου, σχεδόν 1 στα 2 καταστήματα είναι κενό.
Τα παραπάνω έχουν οδηγήσει σε απόγνωση τους ιδιοκτήτες των καταστημάτων, που πλέον της μείωσης των εσόδων τους από την πτώση των ενοικίων, αλλά και το αυξημένο ενδεχόμενο της αναζήτησης νέου ενοικιαστή επί μήνες, λόγω έλλειψης ζήτησης, καλούνται να αντιπαρέλθουν και το αυξημένο φορολογικό κόστος της κατοχής κι εκμετάλλευσης ακινήτων. Σημειωτέον ότι υπολογίζεται πως περίπου 70.000 εμπορικές επιχειρήσεις βρίσκονται προ των πυλών της χρεοκοπίας. Σύμφωνα μάλιστα με τις πλέον μετριοπαθείς εκτιμήσεις της ΕΣΕΕ (Εθνική Συνομοσπονδία Ελληνικού Εμπορίου), μετά τα νέα μέτρα η τελική κατανάλωση αναμένεται να μειωθεί κατά τουλάχιστον 9,9 δισ. σε ΡΡS (Μονάδες Αγοραστικής Ισοδυναμίας), με αποτέλεσμα το επίπεδο των δαπανών κατανάλωσης να βρεθεί στο επίπεδο του 2004. Αν το σενάριο αυτό επιβεβαιωθεί, τότε οι δαπάνες κατανάλωσης στην Ελλάδα θα έχουν μειωθεί κατά 16,6% από το 2008 σε ΡΡS.
Ενδεικτικό του τρέχοντος έτους είναι πως ούτε τα εμπορικά κέντρα έχουν αποφύγει τα χειρότερα. Υπενθυμίζεται ότι μέχρι και το 2011, η επισκεψιμότητα των μεγάλων εμπορικών κέντρων είχε παραμείνει σχετικά σταθερή, ενώ σε μερικές περιπτώσεις είχαν καταγραφεί και αυξήσεις. Αντίστοιχα, ο τζίρος των καταστημάτων τόσο το 2010, όσο και το 2011, μειώθηκε μεν, αλλά με το μισό ή και λιγότερο του ρυθμού υποχώρησης στο σύνολο του λιανεμπορίου, δείγμα των «αντοχών» των εμπορικών κέντρων.
Σήμερα όμως τα κέντρα που δεν έχουν κάποιο συγκριτικό πλεονέκτημα (π.χ. τοποθεσία, μέγεθος, ποιότητα και μείγμα καταστημάτων, ψυχαγωγία) είναι τα πλέον ευάλωτα. Το City Gate της Θεσσαλονίκης, συνολικής επιφάνειας 86.000 τ.μ., είναι η πιο «ηχηρή» μέχρι σήμερα περίπτωση, μεταξύ των εμπορικών κέντρων που οδηγούνται στη λήθη. Η ιδιοκτήτρια εταιρεία (City Gate) κατέθεσε προ διμήνου αίτηση υπαγωγής στο άρθρο 99, καθώς η μείωση των εσόδων ήταν κατακόρυφη λόγω της κρίσης, με αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι έμποροι να αποχωρούν από το κέντρο. Το City Gate ελέγχεται από τον διεθνή επενδυτικό όμιλο ακινήτων APN Property Group, ο οποίος είναι αυστραλιανών συμφερόντων κι ελέγχει επενδυτικά κεφάλαια ακινήτων (funds) αξίας άνω των 1,5 δισ. ευρώ. Είναι πάντως δεδομένο πως η APN Property Group επιχειρούσε να εξέλθει της ελληνικής αγοράς το προηγούμενο διάστημα, μέσω της πώλησης του εμπορικού κέντρου, κάτι που δεν κατέστη εφικτό, οδηγώντας στην επιλογή του άρθρου 99.
Σε ιδιαίτερα ευάλωτη θέση βρίσκονται και τα περισσότερα εμπορικά κέντρα σε μεγάλες πόλεις της περιφέρειας, πολλά εκ των οποίων δεν είχαν αξιόλογη πορεία ούτε την περίοδο πριν από την κρίση, κυρίως λόγω της δυσκολίας των καταναλωτών της περιφέρειας να διαφοροποιήσουν τις καταναλωτικές τους συνήθειες και να μετακινηθούν εκτός του κέντρου της πόλης τους (όπου συνήθως βρίσκονται τα εμπορικά κέντρα), προκειμένου να κάνουν τα ψώνια τους.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Λάρισας, η οποία, μετά την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, υπήρξε περιοχή μεγάλων επενδύσεων σε εμπορικούς πολυχώρους. Το πρώτο επαρχιακό ΙΚΕΑ δημιουργήθηκε εκεί, ενώ το 2008 εγκαινιάστηκαν δύο μεγάλα εμπορικά κέντρα, που αποσκοπούσαν στη συγκέντρωση καταναλωτών από ολόκληρη την περιφέρεια της Θεσσαλίας. Το μεγαλύτερο εκ των δύο, το Pantheon Plaza, ανήκει κατά το ήμισυ στον πορτογαλικό όμιλο της Sonae Sierra, που ασκεί και τη διαχείριση (το υπόλοιπο 50% ελέγχεται από τη Rockspring). Το κέντρο των 21.000 τ.μ. μετράει ήδη αρκετές αποχωρήσεις, μεταξύ των οποίων και της Aldi, η οποία κατείχε θέση καταστήματος-άγκυρας. Το κέντρο ήταν επένδυση 76,3 εκατ. ευρώ με 120 καταστήματα όταν πρωτολειτούργησε. Σε ακόμα χειρότερη θέση βρίσκεται το αντίπαλον δέος, το εμπορικό κέντρο Gaea, που αποτέλεσε δημιούργημα της αγροτοσυνεταιριστικής ένωσης της περιοχής και απαίτησε 8 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με πληροφορίες, το κέντρο δεν κατόρθωσε ποτέ να αγγίξει τον αρχικά προβλεπόμενο ετήσιο τζίρο των 20 εκατ. ευρώ, ενώ σήμερα από τα 6.000 τ.μ. ωφέλιμων εμπορικών χώρων περίπου 1.000 τ.μ. παραμένουν ανοίκιαστα.