Οι συλλήψεις προσώπων με ηχηρά ονόματα ή οι απαγορεύσεις εξόδου από τη χώρα γνωστών επιχειρηματιών, με την κατηγορία της μη έγκαιρης καταβολής ασφαλιστικών εισφορών στο ΙΚΑ, μπορεί να ξαφνιάζουν με τη συχνότητα που πραγματοποιούνται, αλλά δεν αποτελούν παρά την καθυστερημένη αντίδραση της κρατικής διοίκησης σε μια παρανομία που παραβλεπόταν, εθιμικώ δικαίω. Μόνο από το 2002 οι κυβερνήσεις προχώρησαν στη δημιουργία 52 καθεστώτων ρύθμισης ληξιπρόθεσμων ασφαλιστικών εισφορών, χωρίς να υπολογίζονται τα δεκάδες άλλα που προηγήθηκαν στη δεκαετία του ’90. Οσο αυξάνονταν οι ρυθμίσεις τόσο απογειώνονταν τα ποσά των ασφαλιστικών εισφορών που δεν κατέβαλαν επιχειρήσεις και ελεύθεροι επαγγελματίες.
Μέσα σε 6 χρόνια οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του ΙΚΑ αυξήθηκαν κατά 240%! Για το μεγαλύτερο Ταμείο των μισθωτών, στο οποίο μάλιστα αναλογεί το 61% των συνολικών εσόδων από εισφορές στο σύνολο των ασφαλιστικών φορέων, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές ανήλθαν από το ποσό των 3,2 δισ. ευρώ (χωρίς τις προσαυξήσεις) που υπολογίστηκε στις 31.12.2007 στο απίστευτο μέγεθος των 7,7 δισ. ευρώ με στοιχεία στις 31.12.2012. Στο ποσό αυτό η διοίκηση υπολογίζει τουλάχιστον 4 δισ. ευρώ για τις προσαυξήσεις, ανεβάζοντας το σύνολο της οφειλής σε 11,7 δισ. ευρώ.
Το πλήρες αδιέξοδο των αλλεπάλληλων καθεστώτων ρύθμισης που λειτουργούσαν ως μια οιονεί αμνηστία για τους οφειλέτες των ασφαλιστικών Ταμείων, εντοπίζει η έκθεση του ΔΝΤ με «το σχέδιο αναμόρφωσης όλου του συστήματος είσπραξης ασφαλιστικών εισφορών», που σήμερα αποτελούν το 30% των εισόδων που εισρέουν στα ασφαλιστικά Ταμεία. Με ενεργές τις 32 από το σύνολο των 52 ρυθμίσεων, με υψηλό το διοικητικό κόστος για τα Ταμεία και συνάμα με αμφίβολο το αποτέλεσμά τους, τα ποσά που βρίσκονται σε ρύθμιση δεν ξεπερνούν το 1,72 δισ. ευρώ (το 22%). Ταυτοχρόνως, από τους οφειλέτες που μπαίνουν κατά καιρούς στις ρυθμίσεις, το 35% δεν συμμορφώνεται ποτέ. Σήμερα το ΔΝΤ εκτιμά ότι από το σύνολο των οφειλών του ΙΚΑ, το 92% είναι παλαιότερο του δωδεκαμήνου και δύσκολα μπορεί να εισπραχθεί, ενώ σχολιάζοντας μία από τις ευνοϊκότερες ρυθμίσεις (εισήχθη το 2006 με τον Νόμο 3518) που προέβλεπε αποπληρωμή ακόμη και σε 96 μηνιαίες δόσεις, με έκπτωση 50% επί των προσαυξήσεων, παρατηρεί τα εξής: «Τέτοιοι διακανονισμοί είναι σχεδιαστικά προβληματικοί, επειδή υπονομεύουν την πειθαρχημένη συμμόρφωση ως προς την έγκαιρη καταβολή οφειλών. Οσοι συμμορφώνονται από μόνοι τους δεν έχουν το παραμικρό κίνητρο να το κάνουν: βρίσκονται σε μειονεκτική θέση, ενώ όσοι δεν συμμορφώνονται επιβραβεύονται για την έλλειψη συμμόρφωσης που επιδεικνύουν»! Κι όχι μόνο. Περιγράφοντας το σύστημα ρυθμίσεων στο ΙΚΑ, το οποίο, μάλιστα, την τελευταία δεκαετία προχώρησε σε 617.761 εγκριτικές αποφάσεις υπαγωγής οφειλετών σε ρυθμίσεις, η έκθεση του ΔΝΤ, ευστόχως, εντοπίζει το φαινόμενο μιας σταθερά επαναλαμβανόμενης επιχειρηματικής πελατείας, επισημαίνοντας ότι «ενώ οι ρυθμίσεις επιφέρουν μετακύλιση οφειλών, οι εν λόγω αποφάσεις εμφανίζονται να έχουν καλύψει διακριτές οφειλές, όχι όμως εξάπαντος διακριτούς οφειλέτες».
Πάντως, τα στελέχη του ΔΝΤ αξιολογώντας τις πρακτικές αναγκαστικής είσπραξης που καθιέρωσε το ΙΚΑ από το 2012 δεν διστάζουν να χαρακτηρίσουν τις ενέργειες, ακόμη κι αν έχουν -όπως διαπιστώνεται- μικρά αποτελέσματα, ως μια «πειστική προσπάθεια είσπραξης για τη μείωση του συνολικού όγκου των ληξιπρόθεσμων οφειλών». Οπως δε σημειώνει, από το 2009 και μετά, τα μέτρα αναγκαστικής είσπραξης αυξήθηκαν κατά 20%, ενώ τετραπλασιάστηκαν τα ποσά για τα οποία ελήφθησαν μέτρα αναγκαστικής είσπραξης. Από 1,636,9 δισ. ευρώ το 2009 αυξήθηκαν στο ποσό των 3,349, 7 δισ. ευρώ το 2012.