Η ασκούμενη και επιβαλλομένη οικονομική πολιτική δημιούργησε βαθιά ύφεση, καθώς αποδυναμώθηκε πλήρως η εσωτερική ζήτηση στην οικονομία, αγνοώντας μια βασική παραδοχή, ότι η οριακή ροπή προς κατανάλωση είναι μεγαλύτερη στα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα, ότι δηλαδή, το μεγαλύτερο ποσοστό του εισοδήματος των χαμηλών και μεσαίων εισοδημάτων κατευθύνεται στην κατανάλωση προκειμένου να καλυφθούν βασικές ανάγκες επιβίωσης, τονώνοντας την οικονομία, τα φορολογικά έσοδα και τις ασφαλιστικές εισφορές. Ετσι επιχειρήθηκε με βάση το πρόγραμμα προσαρμογής, να επιλυθεί το Ελληνικό ζήτημα με βάση την εξίσωση, ότι η μείωση του μισθολογικού κόστους θα επιφέρει την άμεση ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, ακολουθώντας τον γραμμικό κανόνα της προσφοράς και της ζήτησης. Ωστόσο, η υπέρμετρη μείωση των χαμηλών και μεσαίων εισοδημάτων στον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα έπληξε ανεπανόρθωτα την εσωτερική ζήτηση, δημιουργώντας τεράστιο επίπεδο ανεργίας.
Το πρωτοφανές επίπεδο της υψηλής και επιμονής ανεργίας (Persistence of unemployment) στη χώρα μας, του οποίου ο ρυθμός ανόδου δεν έχει ανακοπεί, έχει πολλαπλές και δυσμενείς συνέπειες και στην ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, οι οποίες έχουν παραβλεφθεί:
Είναι γεγονός ότι ποσοστό που ανέρχεται στο 50% των ανέργων είναι μακροχρόνια άνεργοι. Οσο μεγαλύτερο είναι το διάστημα της μακροχρόνιας ανεργίας τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες οι άνεργοι αυτοί να τεθούν εκτός αγοράς εργασίας και να περιθωριοποιηθούν οικονομικά και κοινωνικά. Ακόμη και εάν η οικονομία αναθερμανθεί και εμφανίσει υψηλούς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης, οι μακροχρόνια άνεργοι είναι δύσκολο να ενταχθούν στην αγορά εργασίας διότι στο μεταξύ θα έχουν απαξιωθεί τα προσόντα τους και οι δεξιότητές τους. Επιπρόσθετα, η μείωση των μισθών δεν αποτελεί κίνητρο για τις επιχειρήσεις προκειμένου να προσλάβουν μακροχρόνια ανέργους. Ετσι το πολύ υψηλό ποσοστό της μακροχρόνιας ανεργίας, που αποτελεί τον σκληρό πυρήνα της διαρθρωτικής ανεργίας, θα εμποδίσει την οικονομία να αντιδράσει θετικά σε μια οικονομική ανάκαμψη, με συνέπεια η οικονομία να οδηγείται στην παγίδα της ανεργίας (Unemployment trap). Στο πλαίσιο αυτό απαιτούνται τάχιστα, μέτρα δημόσιας πολιτικής, που θα επιδιώξουν την ανάσχεση της εξέλιξης αυτής, καθώς η λειτουργία της αγοράς εργασίας, δεν μπορεί να δώσει λύση.
Η ανεργία στους νέους 15-25, πλησιάζει το 60%. Το γεγονός αυτό σημαίνει ότι η ελληνική οικονομία, δεν μπορεί να αξιοποιήσει το πιο δυναμικό της ανθρώπινο δυναμικό. Η άμεση επίπτωση της εξέλιξης αυτής, είναι ότι πολλοί νέοι με υψηλό επίπεδο σπουδών και τεχνογνωσίας, να εγκαταλείπουν τη χώρα και στρέφονται προς άλλες χώρες για να κατακτήσουν μια ελκυστική θέση εργασίας. Ετσι παρατηρείται το φαινόμενο της μετανάστευσης σε τρίτες χώρες του πιο καλά εκπαιδευμένου ανθρώπινου δυναμικού, δηλαδή της διαρροής των εγκεφάλων (Brain-Drain). H οικονομία και η ανταγωνιστικότητά της πλήττονται ευθέως από την εξέλιξη αυτή καθώς η παραγωγή της καινοτομίας για την κατάκτηση ξένων αγορών προϋποθέτει υψηλό επίπεδο σπουδών και τεχνογνωσίας, το οποίο η χώρα μας αποστερείται. Προκειμένου να περιοριστεί το φαινόμενο αυτό, θα ήταν δυνατό, στο πλαίσιο του ανασχεδιασμού της δημόσιας πολιτικής για την αντιμετώπιση της ανεργίας των νέων, να χρηματοδοτείται η πρακτική άσκηση των αποφοίτων των πανεπιστημίων και των κατόχων μεταπτυχιακών τίτλων, αμέσως μετά την αποφοίτηση, για χρονικό διάστημα 6-9 μήνες, σε ιδιωτικές επιχειρήσεις και ιδιαίτερα στους τομείς αιχμής όπου απαιτείται τεχνογνωσία. Με αυτό τον τρόπο θα δοθεί η δυνατότητα να αναπτύξουν τις γνώσεις, τις ικανότητες και τις δεξιότητές τους συνεισφέροντας στον σχηματισμό του ανθρώπινου κεφαλαίου. Η άμεση διασύνδεση των νέων με το εργασιακό περιβάλλον, μπορεί να αποτελέσει τη γέφυρα για τη μετάβαση στην απασχόληση, καθώς οι επιχειρήσεις θα έχουν τη δυνατότητα να διαγνώσουν την ικανότητα και τις δεξιότητές τους σε πραγματικές συνθήκες και έτσι να επιτευχθεί μια πραγματική σύζευξη – αντιστοίχιση μεταξύ προσφοράς και ζήτησης εργασίας.
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η ανακοπή της ύφεσης, η ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας και η μεγέθυνση της οικονομίας, αποτελεί εξαιρετικά πολύπλοκο κοινωνικό πρόβλημα, που δεν υπακούει στη μονοδιάστατη πολλές φορές οικονομική λογική της προσφοράς και της ζήτησης. Ως εκ τούτου απαιτείται αναθεώρηση των μονοδιάστατων μέτρων οικονομικής πολιτικής, αφού αναλυθούν όλοι οι παράμετροι του συστήματος που εμποδίζουν, την ανταγωνιστικότητα και τις προϋποθέσεις της μεγέθυνσης της οικονομίας.
* Διδάκτορος Παντείου Πανεπιστημίου, αποφοίτου Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης.
