Υστερα από έξι χρόνια συνεχόμενης ύφεσης, οι τελευταίες εκτιμήσεις κάνουν (επιτέλους) λόγο για ανάπτυξη της τάξης του 0,6% το 2014. Πολλοί συνδέουν τα έξι χρόνια συνεχόμενης ύφεσης με τη σκληρή δημοσιονομική προσαρμογή η οποία οδήγησε σε μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος από το «τερατώδες» 15,6% του ΑΕΠ το 2009 στο εκτιμώμενο 4,8% του ΑΕΠ το 2013.
Το ερώτημα που δεν έχει όμως ακόμα απαντηθεί είναι το εξής: ποιος παράγοντας συμβάλλει τα μέγιστα στην οικονομική μας ανάπτυξη; Για να απαντήσω στο ερώτημα αυτό θα υποθέσω ότι η ανάπτυξη επηρεάζεται:
α. Θετικά από τη διεθνή ζήτηση (ανάπτυξη στις χώρες του ΟΟΣΑ).
β. Θετικά από τον δείκτη κυβερνητικής αποτελεσματικότητας (προερχόμενο από το Political Risk Services Group) ο οποίος δίνει υψηλή βαθμολογία σε χώρες στις οποίες ο γραφειοκρατικός μηχανισμός είναι αυτόνομος από πολιτικές πιέσεις και διαθέτει τη δυνατότητα και την τεχνογνωσία να λειτουργεί αποτελεσματικά και άνευ καθυστερήσεων ως προς την ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχει.
γ. Αρνητικά από τη διαφορά (spread) απόδοσης μεταξύ του 10ετούς ελληνικού και του αντίστοιχου γερμανικού ομολόγου (το οποίο προσεγγίζει το επενδυτικό ρίσκο).
δ. Αρνητικά από τη (μεγάλη) μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος (ως % του ΑΕΠ).
Εκτιμώ το παραπάνω οικονομετρικό υπόδειγμα της ανάπτυξης βάσει ετήσιων στοιχείων από το 1980 μέχρι σήμερα. Για να «αποκωδικοποιήσω» την επίδραση των παραπάνω παραγόντων, εκφράζω τις εκτιμηθείσες επιδράσεις σε «τυποποιημένους συντελεστές». Η συγκεκριμένη μέθοδος πολλαπλασιάζει την εκτιμηθείσα επίδραση της διεθνούς ζήτησης με τον λόγο τυπική απόκλιση της ανάπτυξης/τυπική απόκλιση της διεθνούς ζήτησης και ούτω καθ’ εξής για τους λοιπούς παράγοντες. Βάσει λοιπόν αυτής της μεθόδου, εκτιμώ (με σειρά προτεραιότητας) τις παρακάτω επιδράσεις: (α) 1,2 για τη διεθνή ζήτηση, (β) -0,45 για το spread, (γ) 0,44 για την αποτελεσματικότητα του δημόσιου τομέα και (δ) -0,44 για τη δημοσιονομική προσαρμογή.
Τι σημαίνουν στην πράξη τα παραπάνω; Η ανάπτυξη της Ελλάδας εξακολουθεί να στηρίζεται κατά κύριο λόγο στον διεθνή παράγοντα με υπερδιπλάσια επίδραση σε σχέση με τους λοιπούς παράγοντες! Κατά δεύτερο λόγο, η ανάπτυξη στηρίζεται περίπου ισόποσα στο επενδυτικό ρίσκο, την αποτελεσματικότητα του δημόσιου τομέα και την «αποφυγή» της λιτότητας.
Συνεπώς, σε αντίθεση με αυτό που εξακολουθούν να υποστηρίζουν οι υπέρμαχοι του δημόσιου τομέα, η οικονομία μας δεν εξαρτάται τα μέγιστα από τη διατήρηση του δημοσιονομικού ελλείμματος. Πόσο μάλλον εάν σκεφτεί κανείς ότι η όποια «θετική» επίδραση της διατήρησης του δημοσιονομικού ελλείμματος αναιρείται τόσο από την επιμονή του spread σε υψηλά επίπεδα (ως ένδειξη προβληματισμού των διεθνών επενδυτών στη διατήρηση του σπάταλου κρατικού τομέα) όσο και από τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του δημόσιου τομέα. Ας το έχουν αυτό υπ’ όψιν όσοι ευελπιστούν ότι η επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας προϋποθέτει δημοσιονομική χαλάρωση με ή χωρίς μελλοντικά Μνημόνια.
* Καθηγητής xρηματοοικονομικών, University of Liverpool.