Αύξηση των φορολογικών εσόδων κατά περίπου 6-7 δισ. ευρώ μέσα στο 2021 συγκριτικά με το 2020 θα προβλέπει, σύμφωνα με πληροφορίες, το προσχέδιο του προϋπολογισμού της επόμενης χρονιάς, που κατατίθεται τη Δευτέρα στη Βουλή.
Το «στοίχημα» –πέρα από την πολύ μεγάλη αύξηση των φορολογικών εσόδων, καθώς το προαναφερθέν ποσό αντιστοιχεί σε επιδιωκόμενη θετική μεταβολή της τάξεως του 15%– είναι ο στόχος να επιτευχθεί με μικρότερους φορολογικούς συντελεστές, οι οποίοι μάλιστα θα εφαρμοστούν επί των χαμηλότερων δηλωθέντων εισοδημάτων της τελευταίας 15ετίας.
Πρωτόγνωρη κατάσταση
Ολα πλέον είναι πρωτόγνωρα όσον αφορά την εξέλιξη των φορολογικών εσόδων και αυτό συνδέεται προφανώς με την πανδημία. Πρώτον, το 2020 θα καταγραφεί η μεγαλύτερη «βουτιά» στα φορολογικά έσοδα των τελευταίων ετών. Με τις αναστολές πληρωμών, τις μειώσεις της προκαταβολής, το lockdown και την καθίζηση του τουρισμού, τα φορολογικά έσοδα φέτος αναμένεται να «βουτήξουν» στα 44 δισ. ευρώ έναντι στόχου 52 δισ. ευρώ για φέτος αλλά και είσπραξη 51,4 δισ. ευρώ. Τέτοια εισπρακτική επίδοση έχει να καταγραφεί από το μακρινό 2006.
Δηλαδή, σε επίπεδο φορολογικών εσόδων θα έχουμε φέτος αρνητικό ρεκόρ 14ετίας. Δεύτερον, η προσδοκώμενη αύξηση των φορολογικών εσόδων το 2021 (συγκριτικά με το 2020) κατά 6-7 δισ. ευρώ θα είναι η μεγαλύτερη που έχει σημειωθεί τα τελευταία 20 χρόνια και η πρώτη που επιχειρείται χωρίς αυξήσεις αλλά με μειώσεις φορολογικών συντελεστών. Και τρίτον, τα δηλωθέντα εισοδήματα στην εφορία για τη φετινή χρονιά (2020) θα πέσουν αισθητά κάτω από τα 70 δισ. ευρώ. Και αυτή η «επίδοση» μας πάει σχεδόν δύο δεκαετίες πίσω, καθώς ακόμη και μέσα στην καταιγίδα των μνημονίων ουδέποτε δηλώθηκαν από τους φορολογουμένους λιγότερα από 71-72 δισ. ευρώ.
Ουσιαστικά, το προσχέδιο του προϋπολογισμού θα προβλέπει ότι το 2021 θα πρέπει να λυθεί ένας δισεπίλυτος γρίφος: Να αυξηθούν τα φορολογικά έσοδα κατά 6-7 δισ. ευρώ παρά τη βαριά κληρονομιά που θα αφήσει το 2020 όσον αφορά τη φορολογητέα ύλη και παρά τις μειώσεις φορολογικών συντελεστών εκ των οποίων οι βασικότερες είναι η κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης για επαγγελματίες, εισοδηματίες, αγρότες και μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα, αλλά και η ενεργοποίηση για πρώτη φορά της ευνοϊκότερης φορολογικής κλίμακας για τους αυτοαπασχολουμένους και τους ελεύθερους επαγγελματίες (σ.σ. προβλέπει συντελεστή 9% για τα πρώτα 10.000 ευρώ του εισοδήματος από 22% που ήταν ο συντελεστής βάσει του οποίου υπολογίστηκε ο φόρος μέσα στο 2020).
Οι λόγοι αισιοδοξίας
Πώς θα αιτιολογηθεί αυτή η πρόβλεψη;
1. Για το 2021, θα προβλεφθεί ισχυρός ρυθμός ανάκαμψης της οικονομίας με «όχημα» τη μερική ανάκαμψη του τουρισμού (σ.σ. προβλέπεται ότι θα ανακτηθεί περίπου το 60% του χαμένου εδάφους συγκριτικά με το 2019) αλλά και την εισροή κονδυλίων από την Ε.Ε. Αυτή η ανάκαμψη θα αποτυπωθεί κατά κύριο λόγο στην έμμεση φορολογία. Χωρίς πρόβλεψη για lockdown μέσα στο 2021, θα προβλεφθεί σημαντική αύξηση τόσο στα έσοδα του ΦΠΑ όσο και στους ειδικούς φόρους κατανάλωσης, κυρίως των καυσίμων.
2. Με τη μείωση των συντελεστών υπολογισμού της προκαταβολής φόρου μέσα στο 2020, ουσιαστικά έχει «ελαφρυνθεί» ο προϋπολογισμός του 2021 κατά τουλάχιστον 1,5 δισ. ευρώ. Αν δεν γινόταν φέτος η μείωση της προκαταβολής, του χρόνου δεκάδες χιλιάδες επιχειρήσεις θα αξίωναν σημαντικές επιστροφές φόρου, επιβαρύνοντας τα καθαρά φορολογικά έσοδα της επόμενης χρονιάς.
3. Με την αναστολή φορολογικών υποχρεώσεων για τον Απρίλιο του 2021 και την ανακοίνωση ότι θα υπάρξει ρύθμιση για τη σταδιακή καταβολή τους σε 12 ή 24 δόσεις από τον Μάιο του 2021 και μετά, ο προϋπολογισμός του 2021 «προικοδοτείται» με έσοδα που κανονικά θα έπρεπε να εισπραχθούν φέτος.
Με την εκτίμηση ότι δεν θα υπάρχει έξαρση κορωνοϊού μέσα στο 2021, ώστε να ανατρέψει αυτή την εικόνα, τα φορολογικά έσοδα του 2021 εκτιμάται ότι θα κινηθούν στην περιοχή των 50 δισ. ευρώ. Το επίπεδο φορολογικών εσόδων του 2019 δεν αναμένεται ότι θα ανακτηθεί και για να συμβεί αυτό θα πρέπει να κυλήσει ομαλά η επόμενη χρονιά και να φτάσουμε στο 2022.
Λιγότερα «βάρη»
Στο προσχέδιο του προϋπολογισμού που θα κατατεθεί τη Δευτέρα, αναμένεται να προβλεφθεί νέο άνοιγμα της «ψαλίδας» ανάμεσα στην έμμεση και στην άμεση φορολογία. Η κατά γενική ομολογία «αδυναμία» της Ελλάδας που έχει να κάνει με την πολύ μεγάλη εξάρτηση από την «άδικη» έμμεση φορολογία (σ.σ. δεδομένου ότι όλοι πληρώνουν τα ίδια ανεξάρτητα από τα εισοδήματά τους) έγινε μέσα στην πανδημία… πλεονέκτημα. Και αυτό, διότι αν υπήρχε μεγαλύτερη «εξάρτηση» από την άμεση φορολογία, η προοπτική ανάκαμψης των φορολογικών εσόδων μέσα στο 2021 δεν θα ήταν τόσο θετική. Πρακτικά, εκατομμύρια Ελληνες θα κληθούν το 2021 να πληρώσουν με τα εκκαθαριστικά της εφορίας πολύ λιγότερους φόρους συγκριτικά με το 2020 για τους ακόλουθους λόγους:
1. Οι μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα λόγω αναστολών συμβάσεων εργασίας από τα μέσα Μαρτίου μέχρι τον Μάιο, έχουν πληρώσει περισσότερη παρακράτηση φόρου από αυτή που αναλογεί στα εισοδήματά τους. Επιπλέον, οι μισθωτοί θα έχουν το 2021 αύξηση των καθαρών μηνιαίων αποδοχών εξαιτίας της κατάργησης της εισφοράς αλληλεγγύης.
2. Οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι επιτηδευματίες θα έχουν διπλό κέρδος με το εκκαθαριστικό του 2021, καθώς από τη μια θα ωφεληθούν από την ενεργοποίηση της νέας φορολογικής κλίμακας με τους χαμηλότερους συντελεστές και από την άλλη δεν θα πληρώσουν το 2021 εισφορά αλληλεγγύης για τα εισοδήματα του 2020.
3. Απαλλαγή από την εισφορά αλληλεγγύης προβλέπεται και για τους εισοδηματίες, οι οποίοι επίσης δεν θα φορολογηθούν για τα εισοδήματα που δεν εισέπραξαν μέσα στο 2020 λόγω υποχρεωτικού ή κατόπιν συναίνεσης «κουρέματος».
4. Λιγότερο φόρο θα πληρώσουν και όσοι έχουν εισοδήματα από μερίσματα. Και αυτό, διότι το 2021 δεν θα καταβάλουν εισφορά αλληλεγγύης επί των ποσών που θα διανεμηθούν μέσα στο 2020.
Μόνο οι συνταξιούχοι θα πληρώσουν περισσότερα
Οι συνταξιούχοι, είναι, ενδεχομένως, η μόνη κατηγορία που θα κληθεί το 2021 να πληρώσει περισσότερους φόρους μέσω του εκκαθαριστικού. Ο λόγος δεν είναι άλλος από την είσπραξη των αναδρομικών, συνολικού ύψους τουλάχιστον 1,5 δισ. ευρώ, μέσα στη φετινή χρονιά. Τα εισοδήματα αυτά ναι μεν θα είναι ακατάσχετα, όπως θα προβλέπει τροπολογία που θα κατατεθεί στη Βουλή την επόμενη εβδομάδα, ωστόσο δεν θα είναι αφορολόγητα ούτε θα απαλλάσσονται από την εισφορά αλληλεγγύης. Οι συνταξιούχοι θα κληθούν να πληρώσουν τον πρόσθετο φόρο μέχρι τον Δεκέμβριο του 2021, αφού το πιθανότερο είναι ότι για τα αναδρομικά θα κληθούν να υποβάλουν τροποποιητικές φορολογικές δηλώσεις για το 2015 και για το 2016 (έτη τα οποία αφορούν τα αναδρομικά).
Οσο για τους δημοσίους υπαλλήλους, αναμένεται να έχουν την ίδια μεταχείριση με το 2020 αφού και τα ίδια εισοδήματα θα εμφανίσουν και δεν υπάρχει γι’ αυτούς κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης. Οι δημόσιοι υπάλληλοι θα δουν ελάφρυνση στο εκκαθαριστικό μόνον αν έχουν εισοδήματα και από δεύτερη πηγή, όπως για παράδειγμα από ενοίκια.
Μέχρι και το 2009, έτος «εισόδου» της χώρας στην παρατεταμένη περίοδο ύφεσης, οι Ελληνες φορολογούμενοι δήλωναν στην εφορία εισοδήματα της τάξεως των 110 δισ. ευρώ από όλες τις πηγές: μισθωτές υπηρεσίες, συντάξεις, μερίσματα, ενοίκια και ελεύθερα επαγγέλματα.
Το 2021 αναμένεται να δηλωθούν, για πρώτη φορά τα τελευταία 15-20 χρόνια, λιγότερα από 70 δισ. ευρώ. Με μοναδική εξαίρεση τους συνταξιούχους, οι οποίοι (λόγω αναδρομικών) θα εμφανίσουν περισσότερα εισοδήματα, όλοι οι υπόλοιποι θα έχουν μείωση.
Οι ιδιοκτήτες ακινήτων δεν θα δηλώσουν τα εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ που «κουρεύτηκαν» από τα ενοίκια. Οι μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα έχουν χάσει πάνω από το 10% του εισοδήματός τους λόγω αναστολών. Από μόνο του αυτό το ποσό ενδέχεται να είναι μεγαλύτερο από τα 3-4 δισ. ευρώ. Οι ελεύθεροι επαγγελματίες επίσης κράτησαν κλειστά τα γραφεία τους για περισσότερο από ενάμιση μήνα, κάτι που επίσης αναμένεται να αποτυπωθεί στα δηλωθέντα εισοδήματα.
Αύξηση ενδέχεται να καταγραφεί στα δηλωθέντα εισοδήματα από μερίσματα, καθώς φέτος δημιουργούνται ευνοϊκές προϋποθέσεις διανομής με τη μείωση του συντελεστή φορολόγησης στο 5%, αλλά και την κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης. Στα νομικά πρόσωπα –τα οποία υπό φυσιολογικές προ κορωνοϊού συνθήκες δηλώνουν κέρδη περίπου 14-15 δισ. ευρώ τον χρόνο– το ποσοστό μείωσης αναμένεται να ξεπεράσει το 40%.