Μαζική φυγή από τα τραπεζικά καταστήματα πραγματοποιούν οι πελάτες των τραπεζών λόγω της πανδημίας, η εμφάνιση της οποίας επιταχύνει τον ψηφιακό μετασχηματισμό του τραπεζικού συστήματος στη χώρα μας. Αυτό δείχνουν τα στοιχεία που δημοσιεύει η «Κ» για την εξέλιξη των ηλεκτρονικών συναλλαγών το πρώτο εξάμηνο του έτους, με βάση τα οποία τα ηλεκτρονικά δίκτυα, δηλαδή οι πληρωμές μέσω Ιnternet banking και mobile banking, είχαν την τιμητική τους λόγω COVID-19 και οι ενεργοί χρήστες αυξήθηκαν κατά 8,9% και 61,6%, και ο αριθμός τους ανέρχεται σε 3,1 και 2,8 εκατ., αντίστοιχα.
Η μείωση των συναλλαγών στο γκισέ μειώθηκε το α΄ εξάμηνο του έτους με κορύφωση το δεύτερο τρίμηνο σε ποσοστό από 50% έως και 90% και πλέον η συντριπτική πλειονότητα των συναλλαγών, δηλαδή αναλήψεις, καταθέσεις και πληρωμές, γίνονται πλέον από τα ηλεκτρονικά δίκτυα. Σύμφωνα με στοιχεία από τις τράπεζες, μέσω ηλεκτρονικών δικτύων πραγματοποιείται πλέον έως και το 90% των συναλλαγών, εξέλιξη που σηματοδοτεί το τέλος εποχής των φυσικών καταστημάτων. Στα ηλεκτρονικά δίκτυα συγκαταλέγονται τα παραδοσιακά ATM, τα APS, δηλαδή τα αυτόματα συστήματα πληρωμών (Automatic Payment System) και το Ιnternet και mobile banking, στα οποία στράφηκε σημαντικός αριθμός επιχειρήσεων, αλλά και φυσικών προσώπων.
Η εξέλιξη αυτή επισπεύδει την περαιτέρω μείωση των τραπεζικών καταστημάτων αμέσως μετά την εκτόνωση της πανδημίας και σε αυτό συνηγορούν και τα προγράμματα εθελουσίας εξόδου που υλοποιούνται ήδη ή σχεδιάζονται για τους επόμενους μήνες. Να σημειωθεί ότι το τραπεζικό δίκτυο περιορίστηκε την τελευταία δεκαετία από τις 4.097 καταστήματα σε 1.834 στα τέλη του 2019 και η στροφή στα εναλλακτικά δίκτυα αναμένεται να πυροδοτήσει νέο κύμα περιορισμού του φυσικού δικτύου το 2021.
Τα στοιχεία που δημοσιεύει η «Κ», για την αύξηση εν μέσω COVID-19 της χρήσης των σύγχρονων ψηφιακών δικτύων, αναδεικνύουν την υπεροχή του mobile banking έναντι του Ιnternet banking, η χρήση του οποίου αυξήθηκε μεν, αλλά με σαφώς μικρότερο ρυθμό. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο αριθμός των ενεργών πελατών του mobile banking, αυτών δηλαδή που πραγματοποιούν τουλάχιστον μία συναλλαγή τον μήνα, αυξήθηκε κατά 61,6%, επιβεβαιώνοντας ότι το μέλλον των συναλλαγών είναι πλέον το κινητό τηλέφωνο. Την αύξηση μάλιστα αυτή καθοδηγούν τα φυσικά πρόσωπα, ο ενεργός πληθυσμός των οποίων αυξήθηκε από το 1,7 εκατ. χρήστες το α΄ εξάμηνο το 2019 στα 2,7 εκατ. το α΄ εξάμηνο του 2020, επιβεβαιώνοντας ότι η τεχνολογία δεν έχει απλώς μπει σε κάθε σπίτι, αλλά μας συνοδεύει σε κάθε βήμα της ζωής μας.
Την αμφισβήτηση ότι οι ενεργοί χρήστες δεν είναι το καθοριστικό στοιχείο για την αύξηση των συναλλαγών, καθώς αρκετοί είναι αυτοί που μπαίνουν στην εφαρμογή του κινητού τους απλώς για να δουν το υπόλοιπο του λογαριασμού τους, ανατρέπουν τα στοιχεία για τον αριθμό των ενεργών χρηστών που πραγματοποίησαν εγχρήματες συναλλαγές. Ο αριθμός αυτός αυξήθηκε κατά 72,1% και από τις 743.792 ανήλθε στο 1.280.384 με τη συντριπτική πλειονότητα, δηλαδή 1.258.728, να είναι φυσικά πρόσωπα. Την ίδια στιγμή ο αριθμός των εγχρήματων συναλλαγών που πραγματοποιήθηκαν το α΄ εξάμηνο του έτους σε σχέση με το αντίστοιχο περυσινό εξάμηνο αυξήθηκε κατά 66,2% και η αξία τους εκτινάχθηκε εν μέσω ύφεσης από τα 4,5 δισ. στα 6,9 δισ. Σε ανοδική τροχιά, αλλά με σαφώς μικρότερους ρυθμό, είναι και η αύξηση του Ιnternet banking, καθώς οι ενεργοί χρήστες, δηλαδή αυτοί που πραγματοποιούν πάνω από μία συναλλαγές τον μήνα, αυξήθηκαν το α΄ εξάμηνο του 2020 κατά 8,9% σε σχέση με το αντίστοιχο περυσινό εξάμηνο. Οι ενεργοί χρήστες μέσω Ιnternet banking ανήλθαν στα 2.132.554, από τους οποίους το 1.8674.668 είναι φυσικά πρόσωπα, ενώ 257.886 είναι οι επιχειρήσεις. Ο αριθμός των εγχρήματων συναλλαγών ανήλθε σε 8.671.730 καταγράφοντας άνοδο κατά 9,8% και η αξία τους έφτασε τα 136,4 δισ.
Ενισχύθηκε περαιτέρω το «πλαστικό χρήμα»
Η υπεροχή των ψηφιακών δικτύων για τις συναλλαγές των πολιτών σε περιβάλλον πανδημίας δεν ξεθώριασε τη… λάμψη του «πλαστικού χρήματος».
Το «πλαστικό χρήμα» έχει διεισδύσει πλέον στα κινητά, απαλλάσσοντας τους κατόχους τους από τη δέσμευση να έχουν μαζί την πιστωτική ή τη χρεωστική τους κάρτα για να πραγματοποιήσουν μια συναλλαγή. Η καθιέρωση του κινητού ως του πιο εύχρηστου τρόπου συναλλαγών από όλες τις ηλικίες έχει πλέον ωριμάσει και τη συζήτηση για τη χρήση του στις μεταφορές, αντικαθιστώντας το κοινό εισιτήριο για όλα τα μέσα μαζικής μεταφοράς.
Με την υποστήριξη της Visa, η χρεωστική ή πιστωτική κάρτα θα είναι σε λίγο διάστημα το διαβατήριο για μετακινήσεις χωρίς να απαιτείται η έκδοση φυσικού εισιτηρίου, μεταφέροντας την αντίστοιχη εμπειρία που το Visa Mass Transit Transaction Model έχει εισαγάγει σε πόλεις όπως το Παρίσι, το Λονδίνο, η Βαρσοβία, η Μαδρίτη, το Μιλάνο κ.ά.
Σύμφωνα με στοιχεία της «Κ», με όχημα τις χρεωστικές κάρτες, οι συναλλαγές ενισχύθηκαν περαιτέρω το πρώτο εξάμηνο του έτους, καθώς η καθιέρωση των ανέπαφων συναλλαγών –χωρίς δηλαδή τη χρήση PIN–, έως του ορίου των 50 ευρώ, έδωσε ώθηση στη χρήση τους.
Ο αριθμός των συναλλαγών με κάρτες που έχουν εκδοθεί από ελληνικές τράπεζες, χωρίς δηλαδή να περιλαμβάνονται οι συναλλαγές των τουριστών, διαμορφώθηκαν στο τέλος του πρώτου εξαμήνου στα 557,8 εκατ. έναντι 441,1 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο περυσινό εξάμηνο, καταγράφοντας άνοδο κατά 26,2%. Αντίστοιχα, η αξία των συναλλαγών ξεπέρασε τα 16 δισ. ευρώ από 14,2 δισ. ευρώ το πρώτο εξάμηνο του 2019, καταγράφοντας άνοδο κατά 13,4%.
Οι καταναλωτές τόσο για λόγους ευκολίας όσο και για λόγους προστασίας της υγείας προτίμησαν τη χρήση του «πλαστικού» για τις συναλλαγές τους σε όλα τα σημεία πώλησης, ενώ η διείσδυση των ανέπαφων συναλλαγών είχε ως αποτέλεσμα την περαιτέρω εξοικείωση των καταναλωτών, διευρύνοντας τη χρήση της κάρτας ακόμη και για μικρές συναλλαγές των 5 ευρώ.
Στον αντίποδα βρέθηκαν οι συναλλαγές με κάρτες που έχουν εκδοθεί από τράπεζες του εξωτερικού, που λόγω της πτώσης του τουρισμού υποχώρησαν τόσο σε όρους αριθμού συναλλαγών όσο και σε όρους αξίας συναλλαγών. Σύμφωνα με τα στοιχεία του πρώτου εξαμήνου, ο αριθμός των συναλλαγών από κάρτες ξένων υπηκόων υποχώρησε κατά 40,5%, στα 19,6 εκατ., ενώ η αξία των συναλλαγών μειώθηκε κατά 63,1%, περίπου στο 1 δισ. ευρώ.
Οι συναλλαγές μέσω κινητού πρέπει να γίνουν πιο απλές και πιο ασφαλείς
Παρά την ύφεση στην οικονομία, την οποία προκαλεί η πανδημία, το ηλεκτρονικό εμπόριο, σύμφωνα με στοιχεία της Visa, αυξήθηκε τον Ιούνιο του 2020 πάνω από 60% σε ετήσια βάση, καθώς άτομα και επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο προσαρμόζονται στη νέα πραγματικότητα, πραγματοποιώντας τις αγορές τους μέσω Διαδικτύου.
Η προτίμηση που δείχνουν οι καταναλωτές στο mobile banking δημιουργεί την ανάγκη για την περαιτέρω απλούστευση της διαδικασίας πραγματοποίησης μιας συναλλαγής, αλλά και την ανάγκη για ενίσχυση της ασφάλειας για αγορές μέσω κινητού. Οπως εξηγεί η επικεφαλής της Visa στην Ελλάδα Ανδριάνα Παππά, η ασφαλής απάντηση της τεχνολογίας έρχεται μέσα από τη χρήση βιομετρικών στοιχείων για την πιστοποίηση του πελάτη κατά τη διάρκεια μιας συναλλαγής. Σε αυτά περιλαμβάνονται το δακτυλικό αποτύπωμα, η αναγνώριση προσώπου, το σκανάρισμα του ματιού, η αναγνώριση φωνής ή ακόμη και η συμπεριφορά με βάση συγκεκριμένες μετρήσεις.
Σύμφωνα με έρευνα της Visa σε δείγμα 500 ενηλίκων κατόχων καρτών, περίπου 7 στους 10 οδηγήθηκαν στο να εγκαταλείψουν μια διαδικτυακή πληρωμή για λόγους προβλήματος σύνδεσης με τον λογαριασμό τους, είτε γιατί είχαν ξεχάσει την κάρτα τους είτε γιατί ξέχασαν τους κωδικούς τους. Οι καταναλωτές, όπως εξηγεί η επικεφαλής της Visa Greece, «δυσκολεύονται συχνά να πραγματοποιήσουν ηλεκτρονικές πληρωμές, όταν απαιτούνται πάρα πολλά βήματα ή πληροφορίες που είναι δύσκολο να θυμηθούν». Επιπλέον, ζητώντας πληροφορίες όπως κωδικούς πρόσβασης ή μυστικές ερωτήσεις, οι πελάτες μπορούν να τεθούν σε κίνδυνο, καθώς πολλοί είναι εκείνοι που επιλέγουν να χρησιμοποιούν τις ίδιες πληροφορίες για διαφορετικούς λογαριασμούς. Είναι χαρακτηριστικό ότι ένας στους τέσσερις από τους καταναλωτές που ρωτήθηκαν απάντησε ότι χρησιμοποιεί τον ίδιο κωδικό πρόσβασης για όλους τους λογαριασμούς του, «κάτι που είναι το όνειρο ενός χάκερ», σημειώνει η κ. Παππά.
Η χρήση βιομετρικών μεθόδων για αγορές αντιμετωπίζεται θετικά από τους καταναλωτές, οι οποίοι, με βάση τις απαντήσεις στην έρευνα της Visa, σε ποσοστό 44% θεωρούν ότι δεν χρειάζεται να θυμούνται πολλαπλά στοιχεία όπως το PΙΝ και o κωδικός πρόσβασης. Σε ποσοστό 38% απαντούν ότι είναι πιο ασφαλής μέθοδος σε σχέση με το PIN και τους κωδικούς, ενώ οι λογαριασμοί και τα προσωπικά στοιχεία θεωρούνται ασφαλή από το 35% των ερωτηθέντων ακόμη και σε περίπτωση απώλειας της συσκευής.
Οι καταναλωτές εμπιστεύονται περισσότερο τις τράπεζες και τα δίκτυα πληρωμών για την αποθήκευση των βιομετρικών τους δεδομένων και για αυτό εμφανίζονται διατεθειμένοι σε ποσοστό 75% να χρησιμοποιήσουν βιομετρικές μεθόδους πληρωμών αν τις προσφέρουν οι τράπεζες και σε ποσοστό 84% τα δίκτυα πληρωμών. Τα βιομετρικά στοιχεία είναι γρήγορα και εύκολα προσβάσιμα και δεν απαιτούν από τους καταναλωτές να θυμούνται ένα πλήθος πληροφοριών. Το 64% των καταναλωτών που ρωτήθηκαν πιστεύει ότι τα βιομετρικά στοιχεία είναι ταχύτερα από τους κωδικούς πρόσβασης, ενώ το 66% δηλώνει ότι είναι πιο βολική η χρήση τους.
Τα βιομετρικά στοιχεία παρέχουν έναν εύκολο, οικείο, γρήγορο και αποτελεσματικό τρόπο να απαντηθούν οι ρυθμιστικές απαιτήσεις στο πλαίσιο της οδηγίας για τις υπηρεσίες πληρωμών 2 (PSD2) και τον έλεγχο ταυτότητας πελατών PSD2 (Strong Customer Authentication – SCA). Το SCA απαιτεί από τις τράπεζες να ζητούν πιο ισχυρή απόδειξη της ταυτότητας ενός πελάτη όταν πραγματοποιεί μια διαδικτυακή πληρωμή. Συγκεκριμένα, ζητεί έναν συνδυασμό δύο παραγόντων της ταυτότητας του καταναλωτή – κάτι που γνωρίζουν (όπως το PIN), κάτι που κατέχουν (όπως ένας καταχωρισμένος αριθμός κινητού τηλέφωνου) ή κάτι που αποδεικνύει ποιος είναι ο καταναλωτής (όπως το δακτυλικό αποτύπωμα).