Λιγότερες επισκέψεις, μεγαλύτερα «καλάθια» και έμφαση στην ποιότητα και δευτερευόντως στην τιμή είναι τα τρία βασικά χαρακτηριστικά που προσέδωσε η πανδημία στον Ελληνα αγοραστή προϊόντων σούπερ μάρκετ, χαρακτηριστικά που στην πραγματικότητα έχουν ως κοινό παρονομαστή τον φόβο.
Είναι, μάλιστα, αυτά τα χαρακτηριστικά που μετατρέπουν το σούπερ μάρκετ από προορισμό σε ανάγκη –ενδεικτικό είναι ότι ένας στους πέντε καταναλωτές δηλώνει ότι δεν έχει καλή διάθεση για ψώνια στο σούπερ μάρκετ– κάτι, βεβαίως, που αναμένεται να αντιστραφεί όταν βρεθεί επαρκής τρόπος αντιμετώπισης της COVID-19 και γι’ αυτό οι επιχειρήσεις του κλάδου προχωρούν σε στρατηγικές διαφοροποίησης και βελτίωσης της αγοραστικής εμπειρίας, προετοιμαζόμενες για την επόμενη ημέρα.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει επίσης ότι οι καταναλωτές δίνουν έμφαση στην ποιότητα και ψωνίζουν στην πλειονότητά τους από ένα σούπερ μάρκετ, σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε στην προ κορωνοϊού περίοδο και κυρίως κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Μένει να δούμε, λοιπόν, εάν η ύφεση στην οποία έχει ήδη εισέλθει εκ νέου η ελληνική οικονομία προκαλέσει αντιστροφή αυτού του χαρακτηριστικού που παρατηρείται φέτος υπό τις έκτακτες συνθήκες του κορωνοϊού και κάνει ξανά τους Ελληνες καταναλωτές «κυνηγούς προσφορών» και λιγότερο πιστούς σε συγκεκριμένες μάρκες και επιχειρήσεις. Σύμφωνα, λοιπόν, με την πλέον πρόσφατη έρευνα καταναλωτικής συμπεριφοράς που πραγματοποίησε το Εργαστήριο Μάρκετινγκ του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΟΠΑ) και παρουσιάζει σήμερα η «Καθημερινή», η συχνότητα αγορών στις αλυσίδες σούπερ μάρκετ είναι κατά μέσον όρο 5,6 φορές τον μήνα, από 7,2 φορές μηνιαίως που είχε καταγραφεί στην προηγούμενη έρευνα του ΟΠΑ, η οποία είχε διενεργηθεί πριν ξεσπάσει η πανδημία. Ειδικότερα, οι περισσότεροι καταναλωτές δηλώνουν ότι ψωνίζουν 4 φορές μηνιαίως, με το 64% των ερωτηθέντων να δηλώνει ότι ψωνίζει έως 5 φορές μηνιαίως.
Πιστοί σε ένα κατάστημα
Πάνω από τους μισούς, και συγκεκριμένα το 54,5% των ερωτηθέντων, δήλωσαν ότι κάνουν τις αγορές σταθερά από ένα σούπερ μάρκετ. Το 45,5% των καταναλωτών χρησιμοποιεί περισσότερες από μία εναλλακτικές επιλογές, δηλαδή χρησιμοποιεί περισσότερα από ένα καταστήματα για τις αγορές του. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην προηγούμενη έρευνα τα παραπάνω ποσοστά ήταν αντίστροφα: τότε το 44,7% δήλωνε ότι ψωνίζει σταθερά από ένα σούπερ μάρκετ και το υπόλοιπο 55,3% ότι επιλέγει περισσότερα του ενός καταστήματα.
Η μείωση της συχνότητας επισκέψεων στο σούπερ μάρκετ σε συνδυασμό με την ανάγκη αποθεματοποίησης βασικών ειδών, κάτι που παρατηρήθηκε ιδίως στο πρώτο lockdown, έχει ως αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση της μέσης δαπάνης ανά επίσκεψη. Αυτή πλέον διαμορφώνεται στα 60 ευρώ έναντι 43,10 ευρώ το 2019.
Ο φόβος του κορωνοϊού προκάλεσε σοβαρές αλλαγές σε ό,τι αφορά την παρουσία των καταναλωτών στα φυσικά καταστήματα. Ετσι, σύμφωνα με την έρευνα του ΟΠΑ, το 27% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι πραγματοποιεί γρήγορα τις αγορές του για να περιορίσει το ενδεχόμενο να προσβληθεί από την COVID-19, το 23% δηλώνει ότι επισκέπτεται λιγότερο τα φυσικά καταστήματα σούπερ μάρκετ, το 10% ότι ψωνίζει περισσότερο από ηλεκτρονικά σούπερ μάρκετ, ενώ ένα 20% δηλώνει ότι δεν έχει καλή διάθεση για ψώνια σούπερ μάρκετ.
Ελληνικά προϊόντα
Οπως η οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας προκάλεσε τη στροφή στα ελληνικά προϊόντα με κίνητρο τη στήριξη της εθνικής οικονομίας και της απασχόλησης, έτσι και τώρα η πανδημία κάνει τους καταναλωτές να κατατάσσουν ψηλά στις προτιμήσεις τους τα ελληνικά προϊόντα, θεωρώντας τα ποιοτικά και ασφαλή. Βάσει της έρευνας, το 62% πιστεύει ότι τα ελληνικά προϊόντα είναι ασφαλέστερα και πιο ποιοτικά από τα εισαγόμενα, το 91% πιστεύει ότι προτιμώντας ελληνικά προϊόντα στηρίζει την παραγωγή της χώρας, ενώ το 83% πιστεύει ότι προτιμώντας ελληνικά προϊόντα βοηθά στη μείωση της ανεργίας.
Καθοριστικό ρόλο, βεβαίως, για το ποιες από τις παραπάνω συμπεριφορές θα παγιωθούν θα διαδραματίσει, αφενός, ο βαθμός αντιμετώπισης του κορωνοϊού και, αφετέρου, το βάθος και το εύρος της ύφεσης στην ελληνική οικονομία. Οι καταναλωτές, πάντως, δεν εμφανίζονται ιδιαιτέρως αισιόδοξοι, με την πλειονότητα να παρουσιάζεται επιφυλακτική για την επόμενη ημέρα. Ειδικότερα, το 41,6% είδε επιδείνωση της οικονομικής του κατάστασης εντός του 2020, ενώ για το 51% αυτή παρέμεινε στα ίδια επίπεδα με πριν. Για το 2021 το 32,7% των ερωτηθέντων αναμένει χειροτέρευση της οικονομικής του κατάστασης, το 47,8% εκτιμά πως αυτή δεν θα μεταβληθεί, ενώ υπάρχει ένα 19,4% που αναμένει βελτίωση. Το 30% θεωρεί ότι το 2021 θα προβεί σε λιγότερες αγορές, ενώ το 58% εκτιμά ότι θα κάνει τις ίδιες με φέτος.
Η έρευνα έγινε τηλεφωνικά σε δείγμα 1.805 νοικοκυριών με τυχαία δειγματοληψία και με χρήση δομημένου ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου και ειδικού λογισμικού. Την επιστημονική ευθύνη της έρευνας είχε ο διευθυντής του Εργαστηρίου Μάρκετινγκ του ΟΠΑ, καθηγητής Γεώργιος Μπάλτας.