Η ζήτηση για χρηματοοικονομικά προϊόντα που υποστηρίζουν τη βιώσιμη οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική ανάπτυξη αυξάνεται συνεχώς, δημιουργώντας την ανάγκη για εργαλεία και κριτήρια δανειοδότησης που προωθούν πρωτοβουλίες επιχειρήσεων με σαφή περιβαλλοντικά οφέλη. Παράλληλα, η πίεση να τεθούν θέματα βιώσιμης ανάπτυξης/ESG (περιβαλλοντικά, κοινωνικά και εταιρικής διακυβέρνησης) στο επίκεντρο της εταιρικής λήψης αποφάσεων οδήγησε στη δημιουργία δύο νέων ειδών δανείων, τα πράσινα δάνεια (Green Loans) και τα δάνεια που συνδέονται με τη βιωσιμότητα (Sustainability Linked Loans). Οι βασικές αρχές και των δύο δανείων δημοσιεύθηκαν από την Ενωση Αγοράς Δανείων.
Ηδη από το 2017 υπάρχει κινητοποίηση δεκάδων τραπεζών από ευρωπαϊκές χώρες προς αυτή την κατεύθυνση.
Τον περασμένο Φεβρουάριο, ο γαλλικός τραπεζικός όμιλος BNP Paribas εξέδωσε δάνειο με κριτήρια ESG στην JetBlue Airways. Το επιτόκιο συνδέεται με τη βαθμολογία ESG της αεροπορικής εταιρείας, όπως υπολογίστηκε από τον Vigeo Eiris, έναν πάροχο έρευνας και υπηρεσιών ESG με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο. Επίσης, η Τράπεζα Ανάπτυξης της Μάλτας έχει ενσωματώσει κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες στη διαδικασία αξιολόγησης επενδύσεων και αξιολόγησης κινδύνων, ενώ έχει προσδιορίσει τη χρηματοδότηση έργων με πράσινη διάσταση ως έναν από τους στρατηγικούς πυλώνες της.
Στην Ελλάδα, η Τράπεζα Πειραιώς εξέδωσε δάνειο που συνδέεται με κριτήρια περιβάλλοντος και κοινωνικής και εταιρικής διακυβέρνησης (ESG) για τις εταιρείες Terna Energy Group και Matrix Pack.
Είναι επίσης σημαντικό να τονισθεί ότι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων έχει δώσει μεγάλη έμφαση στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και στην προστασία του περιβάλλοντος, μετατρέποντάς τις σε έναν από τους πυλώνες της, με τουλάχιστον το 25% του ετήσιου επενδυτικού της προγράμματος να αφιερώνεται σε πράσινα έργα. Επιπλέον, το σχέδιο επενδύσεων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας έχει υιοθετήσει ένα φιλόδοξο πλάνο κινητοποίησης 1 τρισ. ευρώ για πράσινες επενδύσεις.
Τα δάνεια που συνδέονται με τη βιωσιμότητα βρίσκονται σε ανάπτυξη, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ορίσει τρεις γενικούς στόχους για τη χρηματοδότηση της βιώσιμης ανάπτυξης: τoν αναπροσανατολισμό των ροών κεφαλαίων προς βιώσιμες επενδύσεις, τη διαχείριση των οικονομικών κινδύνων που απορρέουν από την κλιματική αλλαγή, την υποβάθμιση του περιβάλλοντος και τα κοινωνικά ζητήματα, και την ενίσχυση της διαφάνειας. Τους επόμενους μήνες αναμένεται να μπουν σε εφαρμογή αρκετές νομοθετικές αλλαγές, όπως το EU Taxonomy, ένα σύστημα ταξινόμησης που παρέχει στις επιχειρήσεις και στους επενδυτές μια κοινή γλώσσα για τον προσδιορισμό των οικονομικών δραστηριοτήτων που θεωρούνται περιβαλλοντικά βιώσιμες.
Παρότι οι περισσότερες ελληνικές εισηγμένες επιχειρήσεις εκδίδουν εκθέσεις βιώσιμης ανάπτυξης μαζί με την οικονομική τους έκθεση, αυτό δεν είναι από μόνο του ικανό να βελτιώσει τα κριτήρια ESG, δεδομένου ότι τα κριτήρια αυτά, όπως και τα αντίστοιχα πρότυπα που πρέπει να εφαρμόσουν στη λειτουργία τους οι επιχειρήσεις, είναι συγκεκριμένα και ιδιαιτέρως απαιτητικά.
Φαίνεται ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις, για να επιτύχουν χρηματοδότηση με χαμηλά επιτόκια, θα πρέπει να ασχοληθούν πιο συστηματικά και να ενσωματώσουν τα απαιτητικά κριτήρια ESG στη λειτουργία τους, εφόσον ενδιαφέρονται να λειτουργούν με βιώσιμο τρόπο.
Αντίστοιχα και οι τράπεζες βρίσκονται σε στάδιο μετάβασης, δεδομένου ότι αφενός θα πρέπει να ενσωματώσουν τα κριτήρια ESG στη λειτουργία τους και αφετέρου να αλλάξουν συνολικά το μοντέλο παροχής δανείων ώστε να προσαρμοστούν στα νέα ευρωπαϊκά δεδομένα και στις νομοθεσίες που έρχονται με εξαιρετικά μεγάλη ταχύτητα και αλλάζουν τον παραδοσιακό τρόπο λειτουργίας τους.
* Ο κ. Νίκος Αυλώνας είναι πρόεδρος Κέντρου Αειφορίας (CSE), επισκέπτης καθηγητής Οικονομικό Πανεπιστήμιο Aθηνών (IMBA).