«Ο μεγάλος, με διεθνή προβολή ζωγράφος Αλέκος Φασιανός, επισκέφθηκε κάποια μέρα τις εγκαταστάσεις της “Χαλυβουργικής” στην Ελευσίνα ύστερα από πρόσκληση της διοίκησης. Ως ευαίσθητος καλλιτέχνης μας πρότεινε να φιλοτεχνήσει ένα έργο μεγάλων διαστάσεων, που θα κοσμούσε τα κτίριά μας. Κι αυτό δεν ήταν άλλο από τον Ηφαιστο, τον θεό της φωτιάς, της μεταλλουργίας, της τεχνολογίας, αλλά και της τέχνης». Πρόκειται για τμήμα του εισαγωγικού κειμένου της περιοδικής ενημερωτικής έκδοσης «Φαιστός» που εγκαινίασε η διοίκηση της εταιρείας τον Νοέμβριο του 2006 με στόχο την ενίσχυση της εταιρικής κουλτούρας. Τότε, δύο χρόνια μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες και λίγο πριν από την ολοκλήρωση της δεύτερης φάσης μιας μεγάλης επένδυσης 250 εκατ. ευρώ για την εγκατάσταση υπερσύγχρονων μονάδων παραγωγής, η εταιρεία, που όρισε τη βαριά βιομηχανία της χώρας, επιχειρούσε να ξεκινήσει μία νέα δυναμική πορεία. Δεκαπέντε χρόνια μετά, τα ακίνητα και κινητά περιουσιακά στοιχεία της θα εκποιηθούν, εάν κι εφόσον η αίτηση για υπαγωγή της «Χαλυβουργικής» σε καθεστώς ειδικής διαχείρισης, που υπέβαλε η Εθνική Τράπεζα, γίνει δεκτή από το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών. Πώς, όμως, έφτασε στο σημείο μηδέν η ιστορικότερη βιομηχανία της χώρας;
Οι προσπάθειες του Κωνσταντίνου Π. Αγγελόπουλου για επιστροφή της εταιρείας στην κερδοφορία, από το 2000, ύστερα και από τον θάνατο του πατέρα του Παναγιώτη Αγγελόπουλου τον Ιούνιο του 2001 –στον οποίο οφείλεται η παντοδυναμία της ιδρυθείσας το 1948 «Χαλυβουργικής» ως μετεξέλιξη επιχειρηματικής δραστηριότητας που ξεκίνησε το 1925– απέδωσαν αρχικά καρπούς. Το 2003, ύστερα από 10 συνεχόμενες χρήσεις ζημιών, η «Χαλυβουργική» εμφάνισε κέρδη της τάξεως των 2 εκατ. ευρώ και κύκλο εργασιών 75 εκατ. ευρώ, ο οποίος ξεπέρασε τα 150 εκατ. ευρώ το 2005.
Η ανάκαμψη, όμως, της εταιρείας, που υπήρξε προσωπικό στοίχημα του Κ. Π. Αγγελόπουλου, δεν θα διαρκέσει για πολύ. Η κρίση που έπληξε, σταδιακά από το 2009, τα μεγάλα έργα υποδομών και την ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα περιόρισε σημαντικά την κατανάλωση του χάλυβα ως οπλισμού σκυροδέματος. Είναι ενδεικτικό ότι οι πωλήσεις της εταιρείας το 2011 ήταν 388.000 τόνοι, ενώ το 2016 είχαν περιοριστεί σε 9.608 τόνους. Οι συνθήκες δηλαδή που είχαν διαμορφωθεί στην ελληνική οικονομία, μετά και την είσοδο, τον Μάιο του 2010, στο μνημόνιο υπήρξαν εντελώς διαφορετικές σε σχέση με αυτές που οδήγησαν στη γιγάντωση της «Χαλυβουργικής» κατά τη μεταπολεμική περίοδο. Η κρίση στα δημόσια και ιδιωτικά έργα, σε συνδυασμό με το υψηλό ενεργειακό κόστος, περιόρισε από 2 έως 2,5 ανά… μήνα τις ώρες λειτουργίας της «Χαλυβουργικής» τη διετία 2013-2014. Αντίστοιχα, στις σύγχρονες μονάδες, των οποίων η ετήσια παραγωγική δυναμικότητα αυξήθηκε σε 1 εκατ. τόνους μέσω επένδυσης 250 εκατ. ευρώ, ο διακόπτης είχε κατέβει από το 2013 και ακολούθησε η παύση της παραγωγικής δραστηριότητας. Το υψηλό ενεργειακό κόστος, η κατάρρευση των επενδύσεων σε υποδομές, σε συνδυασμό με τα μεγάλα χρέη άνω των 560 εκατ. ευρώ, αφαίρεσαν οριστικά το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που θα έπρεπε να διαθέτει η «Χαλυβουργική».
Η κρίση του 1981
Η πρώτη βαθιά κρίση που αντιμετώπισε συνέπεσε με την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ το 1981, με την εταιρεία να κλείνει τότε τις υψικαμίνους και να επιστρέφει στην παραγωγή με ηλεκτρικούς κλιβάνους, προχωρώντας σε εκατοντάδες απολύσεις. Η επιβράδυνση, εξάλλου, του ρυθμού οικονομικής ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας και η σημαντική υποχώρηση των επενδύσεων – κυρίως σε κατοικίες– καθιστούσαν το περιβάλλον για τη «Χαλυβουργική» μη ευνοϊκό. Παρ’ όλα αυτά, την ίδια περίοδο η εταιρεία ολοκλήρωσε την εγκατάσταση μιας νέας υπερσύγχρονης μονάδας παραγωγής χαλυβδοφύλλων ψυχρής έλασης σε ρολά και φύλλα, ενώ διατήρησε ισχυρή την εξαγωγική δραστηριότητά της.
Από το 1986, όταν ο πρόεδρος και οικονομικός «εγκέφαλος» της εταιρείας Δημήτρης Αγγελόπουλος δολοφονήθηκε από τη «17 Νοέμβρη», η «Χαλυβουργική» θα εγκαινιάσει μία νέα περίοδο περιδίνησης. Η απώλεια του ανθρώπου-συνομιλητή κορυφαίων πολιτικών και τραπεζιτών εντός κι εκτός Ελλάδας οδήγησε τον αδελφό του Παναγιώτη Αγγελόπουλο να σταματήσει να επενδύει στην εταιρεία που άρχισε να φθίνει. Τον Μάρτιο του 1996, όταν σταμάτησε η λειτουργία του τμήματος ηλεκτρικών κλιβάνων, το προσωπικό της εταιρείας είχε συρρικνωθεί σε 750 άτομα από 3.000 το 1980. Ανεξαρτήτως, πάντως, της κρίσης της «Χαλυβουργικής», η οικογένεια Αγγελοπούλου ενίσχυσε τη δραστηριότητά της στο εξωτερικό, δημιούργησε νέες χαλυβουργίες σε Ευρώπη και ΗΠΑ, ισχυροποίησε την παρουσία της στη ναυτιλία, τον τραπεζικό τομέα και την αγορά ακινήτων.
Τέλη 1998, δύο περίπου χρόνια πριν πεθάνει, ο Παναγιώτης Αγγελόπουλος αποφάσισε να μοιράσει την περιουσία του, αναθέτοντας στον μεγαλύτερο γιο του Θεόδωρο τη διαχείριση των εταιρειών εξωτερικού. Αντίστοιχα, τη διαχείριση των εταιρειών εντός Ελλάδας, όπως η «Χαλυβουργική», θα αναλάμβανε ο Κωνσταντίνος, ο οποίος, όμως, υποστήριζε ότι ο αδελφός του Θόδωρος πήρε το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας. Ο εμφύλιος αυτός τροφοδότησε μία δικαστική διαμάχη μεταξύ των δύο αδελφών που διήρκεσε περισσότερο από δύο δεκαετίες κι ελάμβανε χώρα ενόσω ο Κωνσταντίνος Αγγελόπουλος διοικούσε τη «Χαλυβουργική» και άλλες επιχειρήσεις, όπως τη ναυτιλιακή «Arcadia», μαζί με τους δύο γιους του, Παναγιώτη και Γιώργο. Κι ενώ ο εμφύλιος μεταξύ του Κωνσταντίνου και του αδελφού του Θόδωρου Αγγελόπουλου έστω ύστερα από πολλά χρόνια εκτονώθηκε, μία ακόμη διένεξη ξέσπασε εντός της επιχειρηματικής δυναστείας. Αυτή μεταξύ του Κ. Αγγελόπουλου και των γιων του Παναγιώτη και Γιώργου, οι οποίοι το 2017 είχαν κάνει λόγο για μεθοδεύσεις από το περιβάλλον του πατέρα τους που ήταν εις βάρος των δικαιωμάτων τους ως «ισότιμων συνιδρυτών και συνιδιοκτητών των εταιρειών του ναυτιλιακού ομίλου της οικογένειας». Οι δύο γιοι λόγω και του προβλήματος υγείας, μία σπάνια αρθρίτιδα που προκαλεί έντονα κινητικά προβλήματα, από το οποίο πάσχει ο πατέρας τους, ζήτησαν και πέτυχαν τον ορισμό δικαστικού συμπαραστάτη, υποστηρίζοντας ότι ο Κ. Αγγελόπουλος δεν διαθέτει ικανότητα δικαιοπραξίας.
Απαιτήσεις 343,77 εκατ. από Εθνική
Εάν το δικαστήριο εγκρίνει την αίτηση της Εθνικής Τράπεζας για υπαγωγή της εταιρείας σε καθεστώς ειδικής διαχείρισης, η «Χαλυβουργική» θα «διαλυθεί», μέσω ενός μεγάλου αριθμού πλειστηριασμών, εις τα εξ ων συνετέθη. Η Εθνική Τράπεζα διατηρεί απαιτήσεις ύψους 343,77 εκατ. ευρώ, αντιπροσωπεύει, δηλαδή, οφειλές άνω του 40% του συνόλου, που απαιτείται βάσει νομοθεσίας για να εκδικαστεί η αίτησή της. Το σύνολο των χρεών της εταιρείας τοποθετείται στα 562,3 εκατ. ευρώ, με τις οφειλές προς την Τράπεζα Πειραιώς, την Alpha Bank και τη Eurobank να ανέρχονται σε 132, 8 εκατ. ευρώ, 10,4 εκατ. ευρώ και 8,7 εκατ. ευρώ, αντιστοίχως, τέλη 2018. Οι υποχρεώσεις της «Χαλυβουργικής» προς νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και δημόσιες επιχειρήσεις διαμορφώνονται σε 41,5 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων περίπου 30 εκατ. προς τη ΔΕΗ. Τα μεγάλα αυτά ληξιπρόθεσμα χρέη είναι και ο λόγος για τον οποίο τον Δεκέμβριο του 2018 ο ΑΔΜΗΕ έκοψε το ρεύμα στην εταιρεία. Επίσης, το 2018 η επιχείρηση εμφανίζει φορολογικές υποχρεώσεις 454.000 ευρώ, χρέη προς ασφαλιστικά ταμεία ύψους 1,3 εκατ. ευρώ, 36,1 εκατ. ευρώ αφορούν υποχρεώσεις προς διάφορους πιστωτές και έξοδα χρήσεως δεδουλευμένα και ποσό 26,4 εκατ. ευρώ σχετίζεται με αναβαλλόμενες φορολογικές υποχρεώσεις.
Αντιδρώντας στην αίτηση υπαγωγής σε ειδική διαχείριση, η «Χαλυβουργική» έχει αναφέρει πως οι μέτοχοί της, χωρίς να έχουν λάβει οποτεδήποτε μέρισμα, έχουν εισφέρει στην επιχείρηση πάνω από 250 εκατ. ευρώ από το 2003 μέχρι πρόσφατα. «Σε σύγκριση με τον ανταγωνισμό, διατηρεί τις πλέον σύγχρονες μονάδες παραγωγής χάλυβα, ενώ η παύση της δραστηριότητάς της από το 2016 οφείλεται σε συνδυασμό αντικειμενικών εξωγενών παραγόντων που δεν συσχετίζονται με τη διοίκηση ή τις προθέσεις των μετόχων της», σημειώνεται σε ανακοίνωσή της.