Φόρμουλα για την εφαρμογή της 4ήμερης εβδομαδιαίας εργασίας, χωρίς μείωση του θεσμοθετημένου χρόνου, αλλά με διευθέτηση, περιλαμβάνει το σχέδιο νόμου του υπουργείου Εργασίας, που αν και δεν έχει δοθεί ακόμη σε δημόσια διαβούλευση, έχει προκαλέσει έντονες και ποικίλες αντιδράσεις.
Ηδη, μάλιστα, κάποιες διατάξεις, με αιχμή αυτές για τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας μετά ατομική συμφωνία εργοδότη και εργαζομένου έχουν αλλάξει κατεύθυνση, καθώς υπήρξαν ενστάσεις ακόμη και στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος, κυρίως δε, στους κόλπους των συνδικαλιστών. Βέβαια, τόσο ο αρμόδιος υπουργός Εργασίας Κωστής Χατζηδάκης όσο κυρίως ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης εμφανίζονται αποφασισμένοι να προχωρήσουν σε δραστικές αλλαγές και ρυθμίσεις στις ατομικές και συλλογικές εργασιακές σχέσεις, με στόχο όπως επισημαίνουν «τον εκσυγχρονισμό της απαρχαιωμένης εργασιακής νομοθεσίας 40 ετών, την πάταξη της “μαύρης” εργασίας και τον δραστικό περιορισμό των απλήρωτων υπερωριών, αλλά και την εισαγωγή νέων θεσμών, ως απόρροια της εξέλιξης της τεχνολογίας».
Σε αυτό το πλαίσιο, εντάσσεται και η 4ήμερη εργασία, με τις αρμόδιες διευθύνσεις του υπουργείου να αναζητούν τρόπους ώστε αφενός να εισαχθεί στο σχέδιο νόμου ως δυνατότητα στο πλαίσιο της διευθέτησης του εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας, αφετέρου να αποκτήσει δυναμική, να εξελιχθεί και να αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης και μεταξύ των κοινωνικών εταίρων, στο πλαίσιο της υπογραφής συλλογικών συμβάσεων εργασίας.
Η τελική διάταξη δεν είναι έτοιμη. Αλλωστε, ακόμη κι αυτές που ήταν έτοιμες εδώ και μήνες, καθώς το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου είχε παρουσιαστεί και εγκριθεί από το υπουργικό συμβούλιο από τον προηγούμενο υπουργό Εργασίας Γιάννη Βρούτση, μετά τις αντιδράσεις, τροποποιούνται.
Μια τέτοια διάταξη είναι αυτή που αφορά το λεγόμενο «ελαστικό 8ωρο», στην οποία φαίνεται πως υπάρχει η πλέον χαρακτηριστική «μετατόπιση». Ετσι, και σύμφωνα με τις επίσημες δεσμεύσεις του υπουργού Εργασίας, η τελική διάταξη θα διατηρεί το υφιστάμενο καθεστώς, που προβλέπει τη δυνατότητα διευθέτησης του εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας, με 10ωρη ημερήσια εργασία χωρίς επιπλέον αμοιβή, για ένα διάστημα και αντίστοιχα μειωμένη εργασία ή ρεπό για κάποιο άλλο διάστημα, μετά συλλογική συμφωνία.
Θα προβλέπει όμως και τη δυνατότητα ατομικής συμφωνίας, μόνο έπειτα από αίτηση του εργαζομένου. Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, στην ουσία, διατηρείται η ήδη ισχύουσα νομοθεσία με μια προσθήκη: ο ίδιος ο εργαζόμενος θα μπορεί να ζητεί διευθέτηση για συμφιλίωση της προσωπικής με την επαγγελματική του ζωή. Μέσω της διευθέτησης θα δημιουργείται και η δυνατότητα 4ήμερης εργασίας, και πάλι για όσους εργαζομένους το επιλέξουν.
Μάλιστα, επισημαίνεται ότι βασική προϋπόθεση για τη διευθέτηση είναι οι επιχειρήσεις να εφαρμόσουν την ηλεκτρονική κάρτα εργασίας, ένα μέτρο στο οποίο το υπουργείο Εργασίας και προσωπικά ο υπουργός Εργασίας Κωστής Χατζηδάκης έχουν επενδύσει πολύ, εκτιμώντας ότι είναι το βασικό όπλο για τον περιορισμό της «μαύρης», ανασφάλιστης εργασίας και των απλήρωτων υπερωριών.
Σύμφωνα με τον υπουργό, το σχέδιο νόμου στο σύνολό του αντιμετωπίζει πραγματικά προβλήματα των εργαζομένων και των ανέργων και έχει ως γνώμονα τι ισχύει στις προηγμένες ευρωπαϊκές χώρες. Ειδικά δε, η ηλεκτρονική κάρτα εργασίας, θα επιτρέπει να καταγράφονται με απόλυτη ακρίβεια και σε πραγματικό χρόνο οι ώρες εργασίας όλων των μισθωτών και με τον τρόπο αυτό καταπολεμάται το φαινόμενο της «μαύρης» εργασίας και των απλήρωτων υπερωριών, προστατεύοντας τόσο τους εργαζομένους όσο και τις χιλιάδες επιχειρήσεις που τηρούν τους κανόνες.
Αν και δεν είναι καινούργια η ιδέα, η εφαρμογή της θεωρείται κρίσιμη, καθώς θα καταγράφεται η ώρα εισόδου και εξόδου των εργαζομένων σε ηλεκτρονικό ρολόι παρουσίας προσωπικού (ωρομέτρηση) και θα διαβιβάζονται αυτόματα με ηλεκτρονικό τρόπο στο σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ», όπου και θα διασταυρώνονται με τις δηλώσεις του εργοδότη. Αρχικά, ο σχεδιασμός προβλέπει την εφαρμογή του μέτρου στη βιομηχανία και τις τράπεζες, και αργότερα σε μικρότερες επιχειρήσεις.
Οι υπερωρίες
Ο κ. Χατζηδάκης εκτιμά πως μέσα από την εφαρμογή της ηλεκτρονικής κάρτας εργασίας, περνούν εκτός από τη διευθέτηση και μία σειρά από άλλες διατάξεις, όπως είναι το δικαίωμα της αποσύνδεσης στην τηλεργασία αλλά και η εξίσωση των υπερωριών σε βιομηχανία και υπηρεσίες. Στο τελευταίο αυτό θέμα, σύμφωνα με πληροφορίες οι διατάξεις έχουν «κλειδώσει» και προβλέπουν αύξηση των επιτρεπόμενων υπερωριών στις 150 ώρες τον χρόνο και εξίσωση σε βιομηχανία και λοιπούς κλάδους.
Να σημειωθεί πως σήμερα είναι: 48 ώρες ανά εξάμηνο στη βιομηχανία και 120 ώρες ανά έτος στις μη βιομηχανικές επιχειρήσεις. Η αμοιβή θα παραμείνει η ίδια για τις περιπτώσεις που τηρούνται οι νόμιμες διαδικασίες. Παράλληλα, όμως, αυξάνεται η αμοιβή για τις υπερωρίες για τις οποίες δεν τηρούνται οι προβλεπόμενες διαδικασίες έγκρισης, καθώς ορίζεται το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 120% (από 80% που είναι σήμερα).
Ρυθμίσεις για τηλεργασία, Κυριακές, απεργίες
Αν και… ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες και το σχέδιο νόμου του υπουργείου Εργασίας δεν έχει ακόμη δει το φως της δημοσιότητας, οι βασικές αρχές-αλλαγές του έχουν περιγραφεί από την κυβέρνηση και το υπουργείο Εργασίας.
Μεταξύ αυτών, είναι βέβαια, η διευθέτηση, η ψηφιακή κάρτα εργασίας για την αυτόματη καταγραφή υπερωριών, και η αύξηση των υπερωριών. Παράλληλα, περιλαμβάνονται ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση της βίας και της παρενόχλησης στην εργασία, την ισορροπία επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής με τη θεσμοθέτηση της άδειας πατρότητας, τη γονική άδεια 4 μηνών με 2μηνη επιδότηση από τον ΟΑΕΔ, την άδεια φροντιστή, αλλά και τη δυνατότητα για ευέλικτο ωράριο και στους πατέρες.
Στον τομέα της τηλεργασίας θεσμοθετείται το δικαίωμα της αποσύνδεσης από ηλεκτρονικούς υπολογιστές και κινητά σε μη εργάσιμες ώρες και προβλέπεται η υποχρέωση κάλυψης του εξοπλισμού από τον εργοδότη. Επίσης, προβλέπονται η αύξηση της αποζημίωσης απόλυσης για τους εργατοτεχνίτες και η εξίσωση με την αποζημίωση που δίνεται στους υπαλλήλους, ενώ ρυθμίζονται και θέματα που αφορούν εργαζομένους σε πλατφόρμες, προβλέπονται συνδικαλιστικά δικαιώματα, καθώς και μέτρα για πρόνοια, υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων σε call centers και ταχυμεταφορές.
Με άλλες διατάξεις, προβλέπεται η δυνατότητα εργασίας κατά τις Κυριακές σε κλάδους όπως φάρμακα, εφοδιαστική αλυσίδα, data centers κ.ά. Ειδικά σε επιχειρήσεις-υπηρεσίες όπως η διενέργεια εξετάσεων για την απόκτηση πτυχίων και διπλωμάτων, οι νόμιμες εξωσχολικές δράσεις ιδιωτικών σχολείων (ημερίδες, διημερίδες, σεμινάρια, συνέδρια, αγώνες, προπονήσεις κ.λπ.), οι εργασίες συντήρησης κτιρίων δημόσιων ή ιδιωτικών σχολείων αλλά και σε περιπτώσεις προσαρμογής και αναβάθμισης πληροφοριακών συστημάτων θα δίνεται η δυνατότητα κυριακάτικης εργασίας, κατόπιν άδειας του ΣΕΠΕ. Σε ό,τι αφορά την αμοιβή των εργαζομένων προβλέπεται ότι για επιχειρήσεις που επιτρέπεται να λειτουργούν τις Κυριακές το προσωπικό που θα απασχοληθεί σε ημέρα Κυριακή, δικαιούται να λάβει μόνο την προσαύξηση 75% επί του νομίμου ημερομισθίου, καθώς και αναπληρωματική εβδομαδιαία ανάπαυση σε άλλη ημέρα της εβδομάδας.
Σημαντικές παρεμβάσεις, που αναμένεται να προκαλέσουν και μεγάλες αντιδράσεις, περιλαμβάνονται ως προς τον συνδικαλιστικό νόμο, με κυριότερες υποχρέωση εγγραφής των συνδικαλιστικών και εργοδοτικών οργανώσεων σε ηλεκτρονικό μητρώο, με υποχρεώσεις όπως την υποβολή και ανανέωση ανά τακτά χρονικά διαστήματα των οικονομικών καταστάσεων, των πρακτικών συνεδριάσεων γενικών συνελεύσεων κ.λπ. και τη σύνεση των υποχρεώσεων αυτών, με το δικαίωμα για συλλογικές διαπραγματεύσεις. Παράλληλα, ορίζεται ως προϋπόθεση για κήρυξη απεργίας και την εκλογή διοικητικού συμβουλίου, το να υπάρχει διαθέσιμο σύστημα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας. Παράλληλα, θα υπάρξει ρύθμιση σύμφωνα με την οποία θα απαγορεύεται η παρεμπόδιση εργαζομένων που επιθυμούν να εργαστούν κατά τη διάρκεια της απεργίας και η παράβαση αυτής της υποχρέωσης θα οδηγεί στη διακοπή της απεργίας με δικαστική απόφαση.
Τέλος, θα προβλέπεται η διασφάλιση εκ μέρους της συνδικαλιστικής οργάνωσης που προκηρύσσει απεργία, της ελάχιστης εγγυημένης υπηρεσίας, της τάξεως του 33% (του 1/3) σε κλάδους κοινής ωφελείας.