Περισσότερες από 50.000 νέες θέσεις εργασίας δημιουργήθηκαν εντός του 2021, σε μια δύσκολη και ιδιαίτερη χρονιά για την εγχώρια αγορά εργασίας λόγω των πολλαπλών κυμάτων της πανδημίας του κορωνοϊού, μέσω 16 προγραμμάτων του ΟΑΕΔ, συνολικού προϋπολογισμού 857 εκατ. ευρώ.
Στον ιδιωτικό τομέα και συγκεκριμένα σε 31.526 επιχειρήσεις έγιναν 42.614 προσλήψεις, οι οποίες αν και αποτελούν ρεκόρ, αντιστοιχούν μόλις στο 49% των 86.904 εγκεκριμένων θέσεων, γεγονός που καταδεικνύει το πολλαπλά διαπιστωμένο πρόβλημα αναντιστοιχίας της προσφοράς με τη ζήτηση, καθώς για τις μισές κενές θέσεις δεν βρέθηκαν εγγεγραμμένοι άνεργοι που να πληρούν τις απαιτούμενες προϋποθέσεις των θέσεων ή δεν κρίθηκαν κατάλληλοι από τις επιχειρήσεις για τις θέσεις αυτές. Και αυτό, ενώ οι επιχειρήσεις και παρά την οικονομική αβεβαιότητα της πανδημίας έδειξαν ιδιαίτερα έντονο ενδιαφέρον για τα προγράμματα, με αποτέλεσμα οι συνολικά 86.903 εγκεκριμένες θέσεις να υπερκαλύψουν κατά 127% τις 68.500 προσφερόμενες.
Τα αποκαλυπτικά αυτά στοιχεία που παρουσιάζει σήμερα η «Κ» αποτελούν έναν άκρως αναγκαίο και χρήσιμο οδηγό για τη διοίκηση του ΟΑΕΔ, ιδιαίτερα στην προσπάθεια να καταρτίσει τα νέα προγράμματα που θα «τρέξουν» το 2022 και τα επόμενα χρόνια, χρηματοδοτούμενα είτε από το νέο ΕΣΠΑ και εθνικούς πόρους, είτε από το Ταμείο Ανάκαμψης. Είναι δε η πρώτη φορά που παρουσιάζεται αυτή η ποσοτική και ποιοτική ανάλυση των δεδομένων, που ήδη αποτελεί το βασικό εργαλείο για τον σχεδιασμό των νέων προγραμμάτων, τα οποία βάσει και των ευρημάτων θα δίνουν έμφαση σε συγκεκριμένες κατηγορίες ανέργων που αντιμετωπίζουν τα πιο σημαντικά εμπόδια εργασιακής επανένταξης, όπως οι νέοι, οι γυναίκες, οι μακροχρόνια άνεργοι και οι ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, καθώς και σε περιοχές-θυλάκους υψηλής ανεργίας.
Αναλυτικά, σύμφωνα με τα απολογιστικά στοιχεία και την ποιοτική ανάλυση αυτών, εντός του 2021 «έτρεξαν» 16 προγράμματα με στόχο την κάλυψη 74.000 νέων θέσεων εργασίας. Η ζήτηση ξεπέρασε κάθε προηγούμενο, με τις επιχειρήσεις να αιτούνται την κάλυψη 108.577 θέσεων. Τελικά εγκρίθηκαν 89.944 θέσεις, όμως, είτε γιατί δεν υπήρχαν άνεργοι με τα προσόντα που απαιτούνταν για την κάλυψη των θέσεων, είτε γιατί οι εργοδότες δεν θεώρησαν κατάλληλο τον άνεργο που επελέγη, καλύφθηκαν οι μισές, ήτοι 42.614 θέσεις. Υπήρξαν μάλιστα και επιπλέον 4.477 προσλήψεις (κατά το ίδιο διάστημα) μέσω παλαιών προγραμμάτων, ενώ 3.040 άνεργοι προχώρησαν στη δημιουργία της δικής τους επιχείρησης μέσω του προγράμματος Νέων Ελεύθερων Επαγγελματιών. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι, ενώ οι νέοι αντιπροσωπεύουν το 17% των εγγεγραμμένων ανέργων, ένα υψηλό ποσοστό της τάξης του 37% των προσλήψεων αφορούσε νέους 18-29 ετών, καθώς τα στοχευμένα προγράμματα απασχόλησης ανέργων 18-29 ετών και πτυχιούχων ανέργων 22-29 ετών είχαν πολύ μεγάλη ζήτηση και κάλυψαν όλες τις θέσεις. Υψηλή ζήτηση παρουσίασε το πρόγραμμα απασχόλησης ανέργων 30 ετών και άνω, καθώς προσελήφθησαν 10.045 άνεργοι (23,57% του συνόλου των ωφελουμένων), σε 8.389 επιχειρήσεις (31,34% των συνολικά 31.526 επιχειρήσεων που έλαβαν μέρος στα προγράμματα). Το 21,18% των ωφελουμένων, ήτοι 9.027 άνεργοι, προσελήφθη σε 7.422 επιχειρήσεις (27,73% των συμμετεχόντων) μέσω του προγράμματος Απασχόλησης 8.000 ανέργων 18-29 ετών. Σημαντική συμμετοχή υπήρξε επίσης σε στοχευμένα προγράμματα όπως απασχόλησης μακροχρόνια ανέργων 55-67 ετών (5.377 νέες θέσεις σε 472 επιχειρήσεις μεταξύ των οποίων και ΟΤΑ) καθώς και απασχόλησης ανέργων 30 ετών και άνω στις λιγότερες ανεπτυγμένες περιφέρειες (3.629 άνεργοι προσελήφθησαν σε 3.172 επιχειρήσεις), αποδεικνύοντας την αναγκαιότητα στήριξης συγκεκριμένων ομάδων καθώς και περιοχών.
Συνολικά, σχεδόν οι μισές προσλήψεις (47%) αφορούν μακροχρόνια ανέργους, ποσοστό ανάλογο των μακροχρόνια εγγεγραμμένων ανέργων (54%), ενώ το 57% των προσλήψεων πραγματοποιήθηκε εκτός των Περιφερειών Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας, αναδεικνύοντας αφενός την απορροφητικότητα των πανελλαδικών προγραμμάτων και αφετέρου τη σημασία δράσεων που στοχεύουν σε συγκεκριμένες περιοχές. Τέλος, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον το γεγονός ότι το 1/3 των προσλήψεων (34%) είναι στο εμπόριο (λιανικό και χονδρικό), αλλά καμία από τις λοιπές κατηγορίες του ιδιωτικού τομέα δεν έχει διψήφιο ποσοστό, καταδεικνύοντας ότι δεν υπάρχει συγκέντρωση σε μόνο 3-4 κλάδους.
Ισχυρά κίνητρα στις επιχειρήσεις για την επανένταξη ανέργων
Τη σημασία της ποιοτικής και ποσοτικής ανάλυσης των στοιχείων, καθώς και της διερεύνησης των τάσεων αναφορικά με την υλοποίηση αποτελεσματικών προγραμμάτων νέας γενιάς από τον ΟΑΕΔ, εξηγεί μιλώντας στην «Κ» ο διοικητής του Οργανισμού Σπύρος Πρωτοψάλτης. Και επισημαίνει ότι όταν ξεκίνησαν τα νέα προγράμματα το καλοκαίρι του 2020, μέσα σε ένα περιβάλλον πολύ έντονης οικονομικής αβεβαιότητας, στον ΟΑΕΔ δεν είχαν μεγάλες προσδοκίες για τη ζήτηση από τις επιχειρήσεις. Ομως, όπως εξηγεί ο κ. Πρωτοψάλτης, παρά τις επιπτώσεις της πανδημίας, η ανταπόκριση των επιχειρήσεων εξελίχθηκε πολύ ικανοποιητικά, σημειώνοντας ρεκόρ προσλήψεων. «Το αποτέλεσμα ήταν να επανενταχθούν 50.000 άνεργοι στην αγορά εργασίας σε νέες θέσεις πλήρους απασχόλησης, σχεδόν αποκλειστικά στον ιδιωτικό τομέα», υπογραμμίζει για να συμπληρώσει πως «αυτή η παρακαταθήκη θα αξιοποιηθεί μέσω της ανάλυσης των στοιχείων και των τάσεων, για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της νέας γενιάς ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης που θα χρηματοδοτήσει το Εθνικό Σχέδιο Ελλάδα 2.0».
Σύμφωνα με τον κ. Πρωτοψάλτη, οι δράσεις θα δίνουν έμφαση σε συγκεκριμένες κατηγορίες ανέργων που αντιμετωπίζουν τα πιο σημαντικά εμπόδια εργασιακής επανένταξης, όπως οι νέοι, οι γυναίκες, οι μακροχρόνια άνεργοι και οι ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, καθώς και σε περιοχές – θύλακες υψηλής ανεργίας. Ενας κεντρικός άξονας των δράσεων θα είναι η παροχή ισχυρότερων κινήτρων για την πρόσληψη ανέργων από τις παραπάνω κατηγορίες, η συνεχής απλούστευση και βελτίωση των διαδικασιών και των όρων των προγραμμάτων, καθώς και η ενίσχυση του κρίσιμου ρόλου των εργασιακών συμβούλων του ΟΑΕΔ για την αποτελεσματικότερη σύζευξη προσφοράς και ζήτησης.
«Ταυτόχρονα», επισημαίνει ο διοικητής, «ξεκινάει για πρώτη φορά η συστηματική παρακολούθηση και αξιολόγηση των προγραμμάτων, όσον αφορά τον μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο αντίκτυπό τους στην απασχόληση των ωφελουμένων». «Θέλουμε να ξέρουμε τι δουλεύει και τι όχι, ώστε να βελτιωνόμαστε συνεχώς», καταλήγει.
Στην πράξη, «οδηγός» της νέας γενιάς ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης θα είναι τα επιτυχημένα προγράμματα που «έτρεξαν» τους τελευταίους 12 μήνες και δημιούργησαν αριθμό-ρεκόρ νέων θέσεων εργασίας. Στο επίκεντρο του σχεδιασμού της διοίκησης του ΟΑΕΔ για το 2022 βρίσκεται η νέα γενιά ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης. Στόχος είναι η επιδότηση της εργασίας για τη δημιουργία δεκάδων χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας πλήρους απασχόλησης, με ισχυρά κίνητρα που θα δώσουν στις επιχειρήσεις τη δυνατότητα να ενισχύσουν το προσωπικό τους και στους ανέργους να επανενταχθούν στην αγορά εργασίας.
Επανακατάρτιση
Ετσι, αναμένεται να προωθηθούν προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης, με συνδυασμό προγράμματος βραχυπρόθεσμης απασχόλησης, δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας στον ιδιωτικό τομέα σε περιοχές με υψηλά ποσοστά μακροχρόνιας ανεργίας, καθώς και προγράμματα για την πρόσληψη ανέργων που αντιμετωπίζουν σημαντικά και εξαιρετικά σημαντικά εμπόδια ως προς την πρόσβασή τους στην αγορά εργασίας.