Δραματική διεύρυνση της φτώχειας, ελλιπή εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων και υπερφορολόγηση διαπιστώνει το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής (ΓΠΒ) κατά τη διάρκεια εφαρμογής του Μνημονίου, ενώ δεν αποκλείει νέο πακέτο δανείων, ζητάει πολιτική και κοινωνική συναίνεση και προειδοποιεί ότι η άμεση έξοδος στις αγορές θα επιβαρύνει τη δημοσιονομική προσαρμογή τα επόμενα χρόνια.
Σύμφωνα με την τριμηνιαία έκθεση του ΓΠΒ, οι φτωχοί έχουν γίνει φτωχότεροι, ενώ οι πλούσιοι πλουσιότεροι. Οπως αναφέρεται, δε, οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι σήμερα το 42% του πληθυσμού έχει πραγματικό εισόδημα χαμηλότερο από το όριο της φτώχειας του 2009, σημειώνοντας ότι «αν και οι πλούσιοι σε απόλυτους όρους (σε ευρώ) συνεισέφεραν περισσότερο από τους φτωχούς, σε σχετικούς όρους (ως ποσοστό του εισοδήματός τους), συνυπολογιζομένης της επίδρασης του ΦΠΑ, οι φτωχοί συνεισέφεραν περισσότερο από τους πλούσιους».
Πάντως, το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής προειδοποιεί πως «εάν οι συνθήκες στο μέλλον δεν είναι καλύτερες απ’ ό,τι στο παρελθόν, η παρούσα ανεργία θα μετατραπεί σε μακροχρόνια ανεργία, με τρομακτικές συνέπειες για την κοινωνική συνοχή». Μάλιστα, υποστηρίζει ότι η εφαρμοζόμενη δημοσιονομική πολιτική έχει φθάσει σε τέτοιο σημείο τους πολίτες, που δεν θα αντέξουν τις μεταρρυθμίσεις. «Στην περίπτωση της Ελλάδας, η σημαντική αύξηση του κινδύνου της φτώχειας (at-risk-of-poverty) την περίοδο 2008-2012 σημαίνει ότι περαιτέρω προσπάθειες μεταρρυθμίσεων θα συναντήσουν αυξημένη αντίσταση και αποδοκιμασία από την ελληνική κοινωνία, καθ’ ότι τα αποτελέσματα των ήδη εφαρμοσμένων ενεργειών οδήγησαν σε σαφή υποτίμηση του βιοτικού επιπέδου μεγάλης μερίδας πολιτών, με συνέπεια η μεταρρυθμιστική προσπάθεια να εξισωθεί στην αντίληψη των περισσοτέρων με την επιβολή εισπρακτικών μέτρων», όπως υποστηρίζει το ΓΠΒ. Πέραν αυτών, το Γραφείο ασκεί έντονη κριτική στο θέμα των μεταρρυθμίσεων που η κυβέρνηση δεν έχει καταφέρει να υλοποιήσει, κάτι το οποίο, μεταξύ άλλων, είχε ως αποτέλεσμα να μην πέσουν επαρκώς οι τιμές των προϊόντων.
Σύμφωνα με την έκθεση, η απάντηση στο ερώτημα γιατί δεν προχώρησαν αποτελεσματικά οι μεταρρυθμίσεις στις αγορές αγαθών και υπηρεσιών βασίζεται στη «θεωρία της δημόσιας επιλογής, που τονίζει την ύπαρξη οργανωμένων συμφερόντων που αντιδρούν σε κάθε σχέδιο μεταρρυθμίσεων». Επίσης, σημειώνεται ότι οι μεταρρυθμίσεις του Μνημονίου προχωρούν μεν, έστω και αργά, «πλην όμως επιλεκτικά, με ανακολουθίες, αμφιταλαντεύσεις και χωρίς σαφή κριτήρια ως προς την κατανομή των βαρών. Αυτό θα μπορούσε να αποδοθεί τόσο στη στάση της κοινής γνώμης όσο και στην ισχνή κοινοβουλευτική πλειοψηφία».
Στους λόγους που δεν προχωρούν οι μεταρρυθμίσεις, το ΓΠΒ αναφέρει επίσης και το φαινόμενο της διαφθοράς, το οποίο σε «περιόδους δημοσιονομικής προσαρμογής, όπως αυτή που διανύουμε, αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια για την επιτυχία των μεταρρυθμίσεων και την οικονομική ανάπτυξη».
Πάντως, το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής θεωρεί ότι το ζητούμενο πλέον είναι η οικονομική ανάπτυξη. «Θεωρούμε όμως ότι δεν μπορεί να επέλθει ουσιαστική ανάπτυξη στην ελληνική οικονομία όσο αυτή εξακολουθεί να είναι παγιδευμένη σε ένα ξεπερασμένο παραγωγικό πρότυπο, όσο δεν έχουν εξασφαλιστεί ευρύτερες πολιτικές και κοινωνικές συναινέσεις για τη μελλοντική πορεία και τις στρατηγικές επιλογές της και όσο, βέβαια, δεν υπάρχει επαρκής ρευστότητα», επισημαίνεται στην έκθεση, με τους οικονομολόγους του ΓΠΒ να στέλνουν και πολιτικό μήνυμα.
Μάλιστα, σημειώνεται πως «οι εγχώριες και διεθνείς επενδύσεις προϋποθέτουν την ικανοποίηση όλων αυτών των συνθηκών», ενώ το ΓΠΒ καλεί την κυβέρνηση «να επισπεύσει τον ήδη δρομολογημένο μακροχρόνιο αναπτυξιακό προγραμματισμό, που θα είχε ως στόχο να μετασχηματίσει την ελληνική οικονομία με βάση τα μεγάλα συγκριτικά πλεονεκτήματα που διαθέτει η χώρα μας στο ανθρώπινο κεφάλαιο, στις νέες τεχνολογίες, στην ενέργεια, στον τουρισμό, στη μεταποίηση γεωργικών προϊόντων κ.α». Επίσης, σημειώνει ότι μέρος του πλεονάζοντος πρωτογενούς πλεονάσματος του 2013 θα πρέπει να διατεθεί και για δημόσιες επενδύσεις.