Τα πρώιμα σημάδια σταδιακής ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας έχουν αρχίσει να κάνουν δειλά την εμφάνισή τους. Μετά έξι χρόνια βαθιάς ύφεσης, κατά την οποία η Ελλάδα έχασε το 25% του ΑΕΠ της, στο τελευταίο τρίμηνο του 2013 κατεγράφησαν οι πρώτες ενδείξεις ότι η κατάσταση μπορεί να αλλάξει.
Παράγοντες της οικονομικής ζωής της χώρας θεωρούν ότι η οικονομία έχει πάρει πλέον τον δρόμο της και ξεκινάει τον ανοδικό της κύκλο. Ωστόσο, επισημαίνουν ότι υπάρχουν ακόμα ορισμένα σημαντικά ρίσκα στον δρόμο αυτό. Το κυριότερο είναι ο πολιτικός κίνδυνος. Δηλαδή, να εισέλθει και πάλι η χώρα σε μία μακρά προεκλογική περίοδο ενόψει τόσο των διπλών εκλογών του Μαΐου, όσο κυρίως στο σενάριο να διεξαχθούν και εθνικές εκλογές φέτος ή το 2015. Οι ίδιοι παράγοντες εκτιμούν ότι σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο πολύ δύσκολα η Ελλάδα θα παρουσιάσει θετικό ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ της και θα παραμείνει σε ένα στάδιο στασιμότητας.
Πάντως, εάν εξαιρεθεί ο πολιτικός παράγοντας που ούτως ή άλλως είναι σχετικά απρόβλεπτος, τα οικονομικά δεδομένα δείχνουν ότι η ύφεση ολοκληρώνει τον κύκλο της. Το 2013 έκλεισε με ύφεση 3,7% έναντι αρχικού στόχου για 4,2% και τελικού στόχου για 4%, ενώ στο τελευταίο τρίμηνο εμφανίστηκαν τα πρώτα θετικά σημάδια που εξηγούν αυτή την εξέλιξη. Ειδικότερα:
1. Λιανεμπόριο. Μετά 44 μήνες και συγκεκριμένα από τον Μάρτιο του 2010, τον Νοέμβριο του 2013 ο όγκος του λιανικού εμπορίου κατέγραψε αύξηση σε ετήσια βάση. Δηλαδή, τον Νοέμβριο του 2013 έναντι του Νοεμβρίου του 2012 ο όγκος αυξήθηκε κατά 2,9%. Τη θετική αυτή εξέλιξη το οικονομικό επιτελείο την αποδίδει σε δύο παράγοντες.
Πρώτον, στο ότι οι καταναλωτές αρχίζουν και πάλι να καταναλώνουν, έστω κι αν αυτό γίνεται σε περιορισμένη κλίμακα. Υπενθυμίζουν, όμως, ότι οι τελευταίοι δύο μήνες του έτους ήταν δύσκολοι για τα νοικοκυριά, λόγω των υψηλών φορολογικών υποχρεώσεων. Οπότε, η μικρή αυτή αύξηση μόνο αισιόδοξο σημάδι για την κατανάλωση μπορεί να θεωρηθεί.
Δεύτερον, στο ότι οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά δείχνουν πως μπορούν να βοηθήσουν τόσο την ίδια αγορά, όσο και την οικονομία. Για πρώτη φορά ο Νοέμβριος είχε περίοδο εκπτώσεων, ενώ για πρώτη φορά ήταν ανοιχτά τα μαγαζιά και Κυριακή. Οι δύο αυτές αλλαγές εκτιμάται ότι έδωσαν την ώθηση που χρειαζόταν η αγορά για να καταγραφεί η αύξηση στον όγκο των λιανικών πωλήσεων.
2. Οικοδομή. Ο Νοέμβριος του 2013 ήταν ο δεύτερος συνεχόμενος μήνας κατά τον οποίο η οικοδομή έδωσε σημάδια ζωής, έπειτα από χρόνια διαδοχικής συρρίκνωσης. Ο όγκος της οικοδομικής δραστηριότητας τον Νοέμβριο του 2013 έναντι του Νοεμβρίου 2012 στο σύνολό του (ιδιωτική και δημόσια οικοδομική δραστηριότητα) αυξήθηκε κατά 89%, ενώ οι άδειες αυξήθηκαν κατά 36,2%. Ενας από τους βασικούς λόγους που καταγράφηκαν αυτές οι αυξήσεις είναι βέβαια ο χαμηλός πήχυς που υπάρχει πλέον μετά τη δραματική μείωση της οικοδομικής δραστηριότητας, αλλά εκτιμάται ότι η οικοδομή μπορεί να έφθασε στον πάτο του βαρελιού και να ελπίζει σε καλύτερες ημέρες.
Σε κάθε περίπτωση, το μοντέλο ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας δεν μπορεί και δεν πρέπει να βασιστεί και πάλι στην ανέγερση κτιρίων και στην οικοδομή. Στην άνοδο του Οκτωβρίου και του Νοεμβρίου του 2013, σημαντικό ρόλο είχαν οι επεκτάσεις και αναβαθμίσεις μεταποιητικών και ξενοδοχειακών ακινήτων, καθώς και η διαδικασία της νομιμοποίησης αυθαιρέτων κτισμάτων.
3. Βιομηχανία. Θετικό πρόσημο είχαν οι 7 από τους 12 μήνες του έτους για τη βιομηχανική παραγωγή. Η μεγαλύτερη αύξηση καταγράφηκε τον Ιούνιο του 2013 σε σχέση με τον Ιούνιο του 2012 και ανήλθε στο 10,9%, ενώ τον Δεκέμβριο του 2013 έναντι του ιδίου μήνα του 2012 η αύξηση ήταν 3,3%. Επίσης, οι νέες παραγγελίες στη βιομηχανία τον Νοέμβριο του 2013 μειώθηκαν κατά 8,9% σε σύγκριση με τον Νοέμβριο του 2012, όταν η αντίστοιχη πτώση μεταξύ Νοεμβρίου 2012 και Νοεμβρίου 2011 ήταν 15,1%. Δηλαδή, υπήρξε μία συρρίκνωση του ρυθμού μείωσης. Ωστόσο, η βιομηχανία δείχνει ότι ακόμα δεν έχει ξεφύγει από την κρίση.
4. Αυτοκίνητα. Τον Ιανουάριο του 2014 η κυκλοφορία νέων οχημάτων σημείωσε αύξηση 18% σε σχέση με τον περυσινό Ιανουάριο. Ακόμα είναι νωρίς για να εξαχθεί κάποιο συμπέρασμα, αλλά η αύξηση αυτή συμπεριλαμβάνεται στους θετικούς δείκτες για την οικονομία.
