Οι πρόσφατες εξελίξεις στην Ελλάδα επιβεβαιώνουν τις προβλέψεις μας για αύξηση της ανεργίας και αναιμική ανάπτυξη των εξαγωγών παρά την εφαρμογή της στρατηγικής της εσωτερικής υποτίμησης, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική πτώση του βιοτικού επιπέδου των Ελλήνων και της κατανάλωσης. Η επιδείνωση της κατάστασης της ελληνικής οικονομίας φαίνεται και από τη μείωση της βιομηχανικής παραγωγής κατά 6% σε ετήσια βάση τον Νοέμβριο του 2013 και κατά 32% σε σχέση με το ζενίθ της στα τέλη του 2007. Με βάση τις πρόσφατες εξελίξεις, προβλέπουμε μείωση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 3,9% το 2013, ύφεση 2,6% το 2014 και μηδενική ανάπτυξη το 2015. Δεδομένης της επίμονης μείωσης της ιδιωτικής κατανάλωσης στην Ελλάδα και της ανεπαρκούς βελτίωσης στις εξαγωγές, επαναλαμβάνουμε ότι η καλύτερη στρατηγική για τη χώρα θα ήταν ένα σχέδιο τύπου Μάρσαλ, το οποίο θα χρηματοδοτηθεί από τους ευρωπαϊκούς θεσμικούς οργανισμούς και θα οδηγήσει γρήγορα στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Το ύψος του προγράμματος ενίσχυσης της ελληνικής οικονομίας θα πρέπει να είναι 30 δισ. ευρώ, τα οποία θα εκταμιεύονται με ρυθμό 2,5 δισ. ευρώ κάθε τρίμηνο, αρχής γενομένης από το 2014.
Το αποτέλεσμα θα είναι ν’ αυξηθεί το πραγματικό ελληνικό ΑΕΠ από τα περίπου 162 δισ. ευρώ το 2013 στα 174 δισ. στα μέσα του 2015, να δημιουργηθούν περίπου 130.000 νέες θέσεις εργασίας τα επόμενα τρία χρόνια και να μειωθεί το δημοσιονομικό έλλειμμα κατά 3 δισ. ευρώ, χωρίς να επηρεαστεί αρνητικά το ελληνικό δημόσιο χρέος. Επειδή αντιλαμβανόμαστε ότι δεν υπάρχει στην Ευρώπη η αναγκαία πολιτική βούληση για την εφαρμογή ενός σχεδίου Μάρσαλ, προτείνουμε τρεις εναλλακτικές λύσεις ώστε να αυξηθεί η εσωτερική ζήτηση και η απασχόληση: την προσωρινή αναστολή της πληρωμής τόκων για το εξωτερικό χρέος, την εισαγωγή ενός παράλληλου χρηματοπιστωτικού συστήματος που θα βασίζεται σε νέα κρατικά ομόλογα ή Geuro και την υιοθέτηση ενός προγράμματος «εργοδότη ύστατης ανάγκης», το οποίο θα χρηματοδοτηθεί μέσω αυτού του παράλληλου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Υποστηρίζουμε ότι η αποτελεσματικότητα των τριών εναλλακτικών προτάσεων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ελαστικότητα τιμών του ελληνικού εμπορικού τομέα. Δεδομένου ότι αυτή είναι μικρή, η επιλογή του προγράμματος «εργοδότη ύστατης ανάγκης» φαντάζει ως η καλύτερη στρατηγική για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Σύμφωνα με την πρώτη πρόταση θα «παγώσει» η εξυπηρέτηση όλων των δανείων που έχει λάβει η Ελλάδα για διάστημα τριών χρόνων και όλοι οι πιστωτές θα πρέπει να συμφωνήσουν στην αναχρηματοδότηση των δανείων για τρία χρόνια. Οι πόροι που θα εξοικονομηθούν θα χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση των δημοσίων επενδύσεων και τη δημιουργία θέσεων εργασίας.
Το αποτέλεσμα θα είναι κατώτερο από του σχεδίου Μάρσαλ (εξαιτίας της μειωμένης χρηματοδότησης), ωστόσο το ελληνικό ΑΕΠ θα αυξηθεί στα 168 δισ. ευρώ. Η δεύτερη εναλλακτική πρόταση περιλαμβάνει την έκδοση νέων κρατικών ομολόγων ονόματι Geuro. Αυτά θα έχουν μηδενικό επιτόκιο, δεν θα υπάρχει αποπληρωμή κεφαλαίου και θα είναι μεταβιβάσιμα. Επιπλέον, θα είναι μετατρέψιμα μόνο προς μία κατεύθυνση, δηλαδή από ευρώ σε Geuro με αρχική ισοτιμία ένα προς ένα, θα εκδοθούν με εγγύηση μελλοντικών φορολογικών εσόδων και θα γίνονται αποδεκτά ως μέσο πληρωμής μόνο στο εσωτερικό της Ελλάδας. Η κυβέρνηση θα μπορούσε να μετατρέψει βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα δάνεια ύψους 14 δισ. ευρώ σε Geuro και παράλληλα να πληρώσει με αυτά το 25% των κοινωνικών μεταφορών και το 25% των μισθών δημοσίων υπαλλήλων με κέρδος 18 δισ. ευρώ. Αν η κυβέρνηση χρησιμοποιήσει αυτούς τους πόρους θα μπορούσε να ενισχύσει τη δημόσια κατανάλωση κατά 4,7 δισ. ευρώ το τρίμηνο, ωστόσο η θετική επίπτωση στο ΑΕΠ και στην απασχόληση θα είναι μικρότερη απ’ αυτή του παγώματος εξυπηρέτησης του χρέους. Αν όμως η ελληνική κυβέρνηση λειτουργήσει ως «εργοδότης ύστατης ανάγκης» και χρησιμοποιήσει τα Geuro για την τόνωση της απασχόλησης, τότε με καθαρό κόστος 3,5 δισ. ευρώ θα μπορέσει να προσλάβει 550 χιλιάδες εργαζομένους με βασικό μισθό 586 ευρώ τον μήνα, πληρωτέο σε Geuro. Οι προσλήψεις αυτές θα δημιουργήσουν 15.000 επιπλέον θέσεις εργασίας, θα ενισχύσουν το ΑΕΠ κατά 12 δισ. Geuro και τα δημόσια έσοδα κατά 4 δισ. Geuro. Οπως συμβαίνει με οποιοδήποτε πρόγραμμα τόνωσης της οικονομίας θα αυξηθεί το δημοσιονομικό έλλειμμα, αλλά αυτό θα γίνει σε Geuro, ενώ σε ευρώ η κυβέρνηση θα έχει πλεόνασμα 4,7 δισ. ευρώ το 2016. Το μειονέκτημα είναι ότι το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών θα έχει έλλειμμα 7,4 δισ. ευρώ το 2016, κάτι που είναι διαχειρίσιμο.
* Ο κ. Παπαδημητρίου είναι καθηγητής στο Levy Economics Institute of Bard College
** Οι κ. Νικηφόρος και Ζέζα είναι ερευνητές στο ίδιο πανεπιστήμιο. Το κείμενο αποτελεί περίληψη της στρατηγικής ανάλυσης με τίτλο «Prospects and Policies for the Greek Economy».
