Το γερμανικό μάρκο άρχισε να κυκλοφορεί στους δυτικούς τομείς της κατεχόμενης Γερμανίας τον Ιούνιο του 1948. Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, και χάρις στην κατάργηση εκατοντάδων περιοριστικών διατάξεων, ο πληθωρισμός σταθεροποιήθηκε.
Στην εικόνα της χώρας δέσποζαν, ωστόσο, τα ερείπια. Οι ανάγκες στέγασης ήταν πιεστικές, αφού το 25% των κατοικιών είχε καταστραφεί. Οι μικρομεσαίοι επιχειρηματίες έπασχαν από έλλειψη ρευστότητας, αφού η εισαγωγή του νέου νομίσματος είχε υποδεκαπλασιάσει την αξία των καταθέσεων. Η συμμαχική διοίκηση είχε μια ιδέα. Τον Δεκέμβριο του 1948, πριν από τη σύσταση της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας, προχώρησε στην ίδρυση της αναπτυξιακής τράπεζας KfW, την οποία προικοδότησε με ιδρυτικό κεφάλαιο από το Σχέδιο Μάρσαλ.
Ο σκοπός
Η τράπεζα είχε αποστολή να παρέχει δάνεια με χαμηλό επιτόκιο σε φυσικά πρόσωπα και μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ως θεσμός είχε τεράστια επιτυχία, υπολογίζεται ότι χρηματοδότησε το 10% της οικιστικής ανοικοδόμησης, πέραν των επιχειρηματικών δανείων. Εγινε κολοσσός, εξακολουθεί ωστόσο να χρηματοδοτεί φυσικά πρόσωπα και μικρομεσαίους.
Μια καλή ιδέα είναι εξαγώγιμη. Αυτό πιστεύουν οι Γερμανοί και έτσι, στις αρχές του 2013, όταν έγινε σαφές ότι ο Νότος αντιμετώπιζε πρόβλημα ανάπτυξης και ρευστότητας, αποφάσισαν να μεταφέρουν το μοντέλο KfW στον Νότο. Στη διάρκεια της επίσκεψης του Γερμανού υπουργού Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, τον Ιούλιο του 2013, αποφασίστηκε η σύσταση ενός Ελληνικού Επενδυτικού Ταμείου (Institution for Growth) και υπογράφτηκε μνημόνιο συνεργασίας με τη γερμανική τράπεζα, η οποία θα συμμετάσχει με 100 εκατ. ευρώ στο αρχικό κεφάλαιο. Ούτως ή άλλως, ο κ. Κωστής Χατζηδάκης είχε την ίδια ιδέα και προσπαθούσε να πείσει την τρόικα για τη χρησιμότητά της.
Οι Γερμανοί έσπρωξαν το θέμα με τον συνήθη ζήλο. Το πόση σημασία τού αποδίδουν έγινε σαφές στο Βερολίνο, τον Νοέμβριο, όπου η καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ επέδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την πορεία υλοποίησης. Ο Ελληνας πρωθυπουργός, Αντώνης Σαμαράς, ήταν σε θέση να ανακοινώσει ότι το ιδρυτικό νομοσχέδιο ήταν στη Βουλή, πράγματι εγκρίθηκε τον Δεκέμβριο. Την ίδια χρονική περίοδο έδωσε και η Κομισιόν πράσινο φως. Εκτοτε, ωστόσο, δεν συνέβη κάτι, και οι Γερμανοί τρώγονται με τα ρούχα τους.
Την Τρίτη, ο κ. Σόιμπλε θα έρθει στην Αθήνα για τη συνεδρίαση του άτυπου EcoFin. Αν και το πρόγραμμά του θα είναι εξαιρετικά σφιχτό, αφού έχει προγραμματίσει στη συνέχεια επίσκεψη στην Τουρκία, θα υπάρξει ένα τετ-α-τετ με τον Ελληνα ομόλογό του, Γιάννη Στουρνάρα.
Οι εξηγήσεις
Διπλωματικές πηγές στο Βερολίνο θεωρούν δεδομένο ότι θα ζητήσει εξηγήσεις, γιατί το Ταμείο δεν λειτουργεί ακόμα. Ο Σόιμπλε έχει γνώση από πρώτο χέρι, ως εποπτεύουσα αρχή της KfW. Στο υπουργείο του πιστεύουν ότι οι ανάγκες της Ελλάδας συνοψίζονται σε μία φόρμουλα: τόνωση της ανάπτυξης και ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων. Δεν κατανοούν διόλου γιατί οι Ελληνες καθυστερούν, όταν υπάρχει η δυνατότητα να αντιμετωπιστούν αυτά, έστω και μερικά.
Εχει σημασία ότι οι Γερμανοί επέδειξαν το ενδιαφέρον τους έμπρακτα, είτε υποδεικνύοντας ως καταλληλότερη έδρα το Λουξεμβούργο (για να μπορεί το Ταμείο να δανείζεται με όρους 3Α και να χορηγεί χαμηλότοκα δάνεια, αλλά και για να προσελκύσει κεφάλαια της ελληνικής διασποράς) αλλά και προσπαθώντας να καθησυχάσουν ανησυχίες, όπως για παράδειγμα ότι το Ταμείο θα λειτουργήσει ανταγωνιστικά στις τράπεζες.
Ο προηγούμενος Γερμανός πρέσβης στην Ελλάδα, κ. Ντολντ, είχε οργανώσει ειδική εκδήλωση με προσκεκλημένους εκπρόσωπους των τραπεζών, της οικονομίας και της διοίκησης στην πρεσβευτική κατοικία, όπου ειδικοί εξήγησαν ότι το Ταμείο δεν θα λειτουργεί ως τράπεζα, αλλά θα χορηγεί δάνεια μέσω του τραπεζικού συστήματος και ότι οι τράπεζες πιθανόν να αυξήσουν τις εργασίες τους από τη λειτουργία του.
Κερδισμένες και οι ελληνικές τράπεζες
Από τη λειτουργία της «ελληνικής KfW», αν θα μπορούσε να κάνει κανείς χρήση αυτού του όρου, κερδισμένες θα βγουν -πέραν όλων των άλλων- και οι ελληνικές τράπεζες. Και αυτό γιατί θα έχουν τη δυνατότητα να χορηγούν συμπληρωματικά δάνεια στα επιδοτούμενα που θα χορηγεί ο συγκεκριμένος οργανισμός. Βεβαίως, αυτή η λειτουργία προϋποθέτει και εκπαίδευση στελεχών των τραπεζών, που θα διαθέτουν τα προϊόντα του Ταμείου. Καθώς αυτό προϋποθέτει η συγκεκριμένη δραστηριότητα. Συν τοις άλλοις θα πρέπει, αφού συσταθεί, να στελεχωθεί κιόλας. Κατά συνέπεια, η έναρξη των δανειοδοτήσεων θα καθυστερήσει μερικούς μήνες ακόμη.
Στελέχη του υπουργείου Ανάπτυξης διατείνονται ότι είναι σχεδόν έτοιμοι και παραπέμπουν για τις καθυστερήσεις στη δημοσιοϋπαλληλική γραφειοκρατία, που «έχει κατεβάσει τα μολύβια». Οι Γερμανοί βλέπουν, ότι στην Ισπανία, που ο ίδιος θεσμός τέθηκε σε εφαρμογή και ξεκίνησε πέρσι τον Μάιο, έχουν χορηγηθεί ήδη δάνεια ύψους 1 δισ. ευρώ. Αλλά και στην Πορτογαλία, όπου το σχετικό μνημόνιο υπογράφηκε Νοέμβριο, το ίδρυμα αναμένεται να λειτουργήσει ώς το τέλος Μαΐου. Απομένει, πάλι η Ελλάδα, η οποία, κάποια στιγμή, θα πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλίες για την ενεργοποίηση του Ταμείου και στη χώρα μας. Τα λεφτά υπάρχουν. Γιατί θα πρέπει να αφεθούν, για να περιμένουν; Στο ερώτημα αυτό, πειστική απάντηση σίγουρα δεν μπορεί να δοθεί.