Τα περιουσιακά στοιχεία του Δημοσίου και οι μελλοντικές απαιτήσεις από την Ευρωζώνη διαμορφώνουν ένα νέο σκηνικό για το ελληνικό χρέος, ενόψει της συζήτησης που θα ξεκινήσει στο Eurogroup της 5ης Μαΐου για την περαιτέρω ελάφρυνσή του. Σύμφωνα με ασκήσεις που έχουν «τρέξει» στο οικονομικό επιτελείο, το «καθαρό» δημόσιο χρέος της Ελλάδας ανέρχεται στο 141,2% του ΑΕΠ από 174% του ΑΕΠ που διαμορφώθηκε στο τέλος του 2013, εάν ληφθούν υπόψη οι δύο παραπάνω παράγοντες.
Η επιχειρηματολογία είναι απλή και οδηγεί στην απομόνωση από τα σημερινά επίπεδα του χρέους ενός ποσού της τάξης των 59,4 δισ. ευρώ ή 32,8% του ΑΕΠ. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να καταστεί ξεκάθαρο ότι δεν πρόκειται για κάποιας μορφής διαγραφή χρέους, αλλά για έναν διαφορετικό τρόπο αποτύπωσης του δημοσίου χρέους.
Ωστόσο, η διαφορά που αλλάζει τα δεδομένα είναι ότι ο οποιοσδήποτε κίνδυνος να χρεοκοπήσει η Ελλάδα έχει να κάνει με το «καθαρό» χρέος και όχι με το συνολικό. Και αυτό γιατί στο «καθαρό» χρέος δεν συμπεριλαμβάνονται ποσά τα οποία αποτελούν για το κράτος περιουσιακά στοιχεία και μελλοντικές απαιτήσεις από την Ευρωζώνη. Ειδικότερα και σύμφωνα με σχετική ανάλυση που έχει εκπονήσει ο επενδυτικός οίκος Nomura σχετικά με το ζήτημα αυτό, στο «καθαρό» χρέος δεν συμπεριλαμβάνονται:
1. Η αξία των τεσσάρων συστημικών τραπεζών που ανακεφαλαιοποιήθηκαν και υπολογίζεται σε 25,5 δισ. ευρώ ή 14,1% του ΑΕΠ.
2. Το αποθεματικό του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) – διαθέτει 11,4 δισ. ευρώ ή 6,3% του ΑΕΠ.
3. Οι προνομιούχες μετοχές των τεσσάρων συστημικών τραπεζών που αναμένεται να επιστραφούν στο Δημόσιο ανέρχονται συνολικά σε 4,3 δισ. ευρώ ή 2,4% του ΑΕΠ.
4. Τα ταμειακά διαθέσιμα του κράτους προβλέπονται σε 4 δισ. ευρώ ή 2,2% του ΑΕΠ.
5. Οι συμμετοχές του Δημοσίου σε εισηγμένες ΔΕΚΟ εκτιμώνται σε 2,7 δισ. ευρώ ή 1,5% του ΑΕΠ.
6. Μία από τις απαιτήσεις της Ελλάδας από την Ευρωζώνη είναι οι μεταβιβάσεις των κερδών του Ευρωσυστήματος από τα ομόλογα που αγόρασαν κατά τη διάρκεια της κρίσης η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και των Εθνικών Κεντρικών Τραπεζών (ΕθΚΤ) –τα γνωστά ως SMP’s– καθώς και των κερδών από τα ομόλογα που είχαν αποκτήσει προ κρίσης (ANFA’s). Πρόκειται για ποσό της τάξης των 9,2 δισ. ευρώ ή 5,1% του ΑΕΠ.
7. Δεύτερη απαίτηση είναι η διαφαινόμενη περαιτέρω μείωση των επιτοκίων των δανείων από τις χώρες της Ευρωζώνης στο πλαίσιο του πρώτου Μνημονίου. Υπό την προϋπόθεση ότι θα μειωθούν κατά 0,50%, τότε εκτιμάται ότι οι απαιτήσεις για τόκους θα μειωθούν κατά περίπου 2,2 δισ. ευρώ ή 1,2% του ΑΕΠ.
Με αυτά τα δεδομένα, από το συνολικό χρέος, που το 2013 έκλεισε στο 174% του ΑΕΠ ή στα 314,9 δισ. ευρώ, απομονώνεται ένα σημαντικό μέρος της τάξης των 59,4 δισ. ευρώ ή 32,8% του ΑΕΠ. Ετσι, το «καθαρό» χρέος ανέρχεται στο 141,2% του ΑΕΠ ή στα 255,5 δισ. ευρώ.
Οι επενδυτές γνωρίζουν πολύ καλά τα μεγέθη αυτά και σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, αυτός είναι ένας από τους σημαντικότερους λόγους που δείχνουν έτοιμοι να επενδύσουν σε μία νέα ομολογιακή έκδοση της Ελλάδας.
Παράλληλα, το μέγεθος του «καθαρού» χρέους αποτελεί ένα πολύ δυνατό επιχείρημα ενόψει της συζήτησης για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Δεδομένου ότι το «καθαρό» χρέος υπολογίζεται στο 141% του ΑΕΠ, εάν αποφασιστεί ότι θα αποτελέσει το βασικό κριτήριο για τον προσδιορισμό της βιωσιμότητας του χρέους της Ελλάδας, μπορεί πολύ πιο εύκολα να υποχωρήσει στα επίπεδα του 120% του ΑΕΠ το 2020 και χαμηλότερα του 110% του ΑΕΠ το 2022 και μετά.
Η πλειονότητα στον επίσημο τομέα
Ενας ακόμη παράγοντας που αποπνέει εμπιστοσύνη στους διεθνείς επενδυτές είναι ότι η συντριπτική πλειονότητα του «καθαρού» χρέους βρίσκεται στον επίσημο τομέα. Δηλαδή, στις χώρες της Ευρωζώνης, στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (EFSF) και στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ). Από τις χώρες τις Ευρωζώνης και τον EFSF η Ελλάδα έχει δανειστεί συνολικά 187 δισ. ευρώ (χωρίς να συμπεριλαμβάνεται η δόση των 8,3 δισ. ευρώ που εγκρίθηκε από το Eurogroup την εβδομάδα που πέρασε), ενώ από το Ταμείο τα δάνεια που έχουν ληφθεί ανέρχονται σε 27 δισ. ευρώ. Επί της ουσίας, στον επίσημο τομέα βρίσκονται 214 δισ. ευρώ. Ποσό το οποίο αποτελεί σχεδόν τα δύο τρίτα του συνολικού χρέους και άνω του 80% του «καθαρού» χρέους. Η ερώτηση που τίθεται πλέον είναι σε ποιο κομμάτι του χρέους της μπορεί να πτωχεύσει πλέον η Ελλάδα, δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού χρέους βρίσκεται σε επίσημα χέρια, που είναι ξεκάθαρο ότι δεν πρόκειται να δεχθούν κάποιο «κούρεμα» της αξίας των δανείων τους.