Πρόστιμα που φθάνουν έως τα 5 εκατ. ευρώ ή το 10% του κύκλου εργασιών ενός πιστωτικού ιδρύματος μπορεί να επιβάλει η Τράπεζα της Ελλάδος –ή ανάλογα η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, όταν πρόκειται για εταιρεία επενδύσεων– σε μετόχους, μέλη διοικητικού συμβουλίου αλλά και τα στελέχη μιας τράπεζας, που δεν διατηρούν τα αναγκαία ρευστά διαθέσιμα, παρουσιάζουν χρηματοδοτικά ανοίγματα, προβαίνουν σε υπερβολική μόχλευση ή εκθέτουν την τράπεζα σε αυξημένο πιστωτικό κίνδυνο τιτλοποίησης.
Τα παραπάνω πρόστιμα, που μπορεί να διαμορφωθούν ανάλογα έως και το διπλάσιο του ποσού του οφέλους που προέκυψε από μια παράβαση, όταν αυτή αποτιμάται σε ποσό, μπορούν να επιβληθούν και σε περίπτωση παραβίασης του νόμου για τη χορήγηση άδειας λειτουργίας ή τη γνωστοποίηση της άμεσης ή έμμεσης ειδικής συμμετοχής φυσικού ή νομικού προσώπου σε ένα πιστωτικό ίδρυμα.
Αυτό προβλέπει ο νόμος που ενσωματώνει στην ελληνική νομοθεσία την οδηγία 2013 και ο οποίος περιλαμβάνει σημαντικές αλλαγές σε σχέση με τις ευθύνες και τις αρμοδιότητες των διοικητικών συμβουλίων των πιστωτικών ιδρυμάτων, αλλά και τον ρόλο των εκτελεστικών και μη εκτελεστικών μελών στα διοικητικά συμβούλια των τραπεζών. Συμπληρωματικά, εκτός από τα παραπάνω πρόστιμα, η Εποπτική Αρχή μπορεί να απαγορεύσει στους μετόχους που βαρύνονται με σχετικό αδίκημα, να ασκήσουν τα δικαιώματα ψήφου και στην περίπτωση που παραβιάσουν και αυτή την απαγόρευση, το πρόστιμο μπορεί να φτάσει στο 10% της αξίας των μετοχών τους που κατέχουν άμεσα ή έμμεσα.
Το νέο θεσμικό πλαίσιο που κατατέθηκε στη Βουλή έχει αναδρομική ισχύ, καθώς ισχύει τυπικά από τις αρχές του 2014 και ενσωματώνεται στην ελληνική νομοθεσία με καθυστέρηση μερικών μηνών. Ο νέος νόμος αποτελεί σε συνδυασμό με τον Κανονισμό 575/2013 που έχει άμεση ισχύ και δεν προϋποθέτει την ενσωμάτωσή του στην εθνική νομοθεσία, την ευρωπαϊκή εκδοχή της Βασιλείας III, δηλαδή το νέο πλαίσιο για την κεφαλαιακή επάρκεια των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, που αποφασίστηκε μετά την πρόσφατη χρηματοοικονομική κρίση. Οι νέοι κεφαλαιακοί κανόνες διατηρούν στο 8% τον ελάχιστο απαιτούμενο συντελεστή κεφαλαιακής επάρκειας, αλλάζουν όμως τη σύνθεση των ιδίων κεφαλαίων και σε συνδυασμό με νέους εποπτικούς, δηλαδή τη μεταβίβαση της εξουσίας για τον έλεγχο των συστημικών τραπεζών στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, δημιουργούν ένα ιδιαίτερα βαρύ ρυθμιστικό πλαίσιο για το τραπεζικό σύστημα. Σύμφωνα με όλες τις εκτιμήσεις, οι αυξημένες κεφαλαιακές ανάγκες που δημιουργεί η προσαρμογή στο νέο θεσμικό πλαίσιο, καθιστά ακόμη πιο δύσκολη τη χορήγηση πιστώσεων και συνεπώς και τη χρηματοδότηση της οικονομίας.
Οπως προβλέπει το νομοσχέδιο, η ΤτΕ δημοσιοποιεί τις κυρώσεις που επιβάλλει στα νομικά ή φυσικά πρόσωπα ανωνύμως, προκειμένου, σύμφωνα με το σκεπτικό του νομοθέτη, να μην τεθεί σε κίνδυνο η σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος, ενώ αίτηση ακύρωσής τους μπορεί να κατατεθεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Ο νόμος παρεμβαίνει σε θέματα εταιρικής διακυβέρνησης, καθώς ορίζει ανώτατο όριο για τις θέσεις εκτελεστικού ή μη εκτελεστικού μέλους που μπορεί να έχει ένα μέλος διοικητικού συμβουλίου. Σύμφωνα με τη σχετική διάταξη, από την 1η Ιουλίου του τρέχοντος έτους, τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου που θεωρείται σημαντικό από πλευράς μεγέθους, δεν επιτρέπεται να κατέχουν περισσότερες της μιας βάσει του παρακάτω συνδυασμού, θέσεις:
• Μία θέση εκτελεστικού μέλους Δ.Σ. και δύο θέσεις μη εκτελεστικού μέλους Δ.Σ.
• Τέσσερις θέσεις μη εκτελεστικού μέλους Δ.Σ.
Επιπλέον τα μη εκτελεστικά μέλη αναλαμβάνουν περισσότερες αρμοδιότητες, καθώς συγκροτούν την επιτροπή ανάδειξης υποψηφίων, η οποία θα εντοπίζει και θα προτείνει πρόσωπα για την κάλυψη των θέσεων του διοικητικού συμβουλίου, ενώ θα αξιολογεί τη δομή και την απόδοσή του τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο.
Ο νομοθέτης παρεμβαίνει επίσης σε θέματα αμοιβών, καθώς απαγορεύει τη χορήγηση bonus σε μέλη διοικητικού συμβουλίου τραπεζών που έχουν δεχθεί κρατική στήριξη. Αντίθετα επιτρέπει τη χορήγηση bonus σε ανώτερα διοικητικά, πρόσωπα που αναλαμβάνουν κινδύνους ή που ασκούν καθήκοντα ελέγχου με την προϋπόθεση ότι αυτή η πολιτική αμοιβών συμβιβάζεται με τη διατήρηση υγιούς κεφαλαιακής βάσης της τράπεζας ή με την έγκαιρη έξοδό της από την κρατική ενίσχυση. Σε κάθε περίπτωση, τα bonus που χορηγεί μια τράπεζα δεν μπορεί να υπερβαίνουν τις σταθερές αποδοχές του στελέχους, παρά μόνο με απόφαση γενικής συνέλευσης, η οποία μπορεί να εγκρίνει bonus έως και το διπλάσιο των σταθερών αμοιβών. Την ευθύνη για την πολιτική αμοιβών, που θα πρέπει να μην ενθαρρύνει την ανάληψη υπερβολικών κινδύνων, έχει η επιτροπή αποδοχών, η οποία συγκροτείται από μη εκτελεστικά μέλη του διοικητικού συμβουλίου, ενώ η ΤτΕ –ή ανάλογα η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς– συγκεντρώνει τις πληροφορίες για τον αριθμό των φυσικών προσώπων με αποδοχές ύψους τουλάχιστον 1 εκατ. ευρώ.