Η κρίση «τρώει» τους υψηλόμισθους και «γεννά» χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Αυτό τουλάχιστον αποκαλύπτουν οι μεταβολές που επέρχονται σε ετήσια βάση στη μισθολογική «πυραμίδα», όπως αυτή σχηματίζεται με βάση τα στοιχεία που δηλώνουν οι εργοδότες στο ΙΚΑ μέσα από τις Αναλυτικές Περιοδικές Δηλώσεις (ΑΠΔ). Με τον ρυθμό που μειώνονται οι έχοντες (ή οι εμφανίζοντες) μηνιαίες αποδοχές αρκετών χιλιάδων ευρώ, σε λίγο το ανώτατο κλιμάκιο της φορολογικής κλίμακας (επιβάλλεται για τους έχοντες ετήσιο εισόδημα άνω των 42.000 ευρώ και προβλέπει φορολογικό συντελεστή 42%) δεν θα αφορά παρά σε μερικές δεκάδες χιλιάδες Ελληνες. Μέσα σε μόλις έναν χρόνο, οι έχοντες μεικτές μηνιαίες αποδοχές άνω των 3.000 ευρώ μειώθηκαν από 83.080 στο τέλος του 2011 σε 65.107 στο τέλος του 2012, δηλαδή μειώθηκαν κατά 21,6% μέσα σε μόλις έναν χρόνο. Αν ληφθεί υπόψη ότι η ίδια τάση συνεχίστηκε και το 2013 (σ.σ. το ΙΚΑ θα ανακοινώσει μέσα στο καλοκαίρι τα ευρήματα από τις ΑΠΔ με τα στοιχεία του Δεκεμβρίου του 2013) αλλά και το γεγονός ότι συντάξεις άνω των 3.000 ευρώ ουσιαστικά δεν υπάρχουν, το ανώτατο κλιμάκιο της φορολογικής κλίμακας θα αφορά φέτος όχι περισσότερους από 50.000 – 60.000 Ελληνες.
Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά:
1. Τα μεγαλοστελέχη με τις μεικτές αποδοχές των 10.000 ευρώ και άνω, ανέρχονταν στο τέλος του 2012 σε 4.747, όταν στο τέλος του 2011 ήταν 5.629 άτομα.
2. Οι εργαζόμενοι με απολαβές από 5.000 έως 10.000 ευρώ μειώθηκαν και αυτοί και διαμορφώθηκαν στο τέλος του 2012 σε 13.080 άτομα από 16.890 στο τέλος του 2011.
3. Οι εργαζόμενοι με μηνιαίες αποδοχές από 3.000 έως 5.000 ευρώ έγιναν και αυτοί λιγότεροι το 2012. Ο αριθμός τους περιορίστηκε στους 47.280 από 60.561 στο τέλος του 2011. Το ΙΚΑ πίστευε ότι θα εισπράξει πρόσθετα έσοδα υποχρεώνοντας τους «παλαιούς ασφαλισμένους» (δηλαδή αυτούς που έπιασαν δουλειά πριν από την 1/1/1993) να καταβάλουν ασφαλιστικές εισφορές για το σύνολο του μισθού τους και όχι μόνο για το τμήμα του μισθού έως τα 2.900 ευρώ. Τα πρόσθετα έσοδα δεν ήρθαν ποτέ και τα στατιστικά στοιχεία αποδεικνύουν το γιατί. Την ώρα που οι έχοντες υψηλές απολαβές καλούνταν να πληρώσουν περισσότερα, μειωνόταν δραματικά ο αριθμός αυτών που εισέπρατταν τέτοιου ύψους απολαβές.
Η αποτύπωση αυτής της μείωσης μπορεί να έχει διπλή εξήγηση: πραγματική συρρίκνωση των απολαβών από την πλευρά των εργοδοτών, προκειμένου αυτοί να συμπιέσουν το μισθολογικό κόστος, ή υλοποίηση «τεχνασμάτων» (π.χ. μείωση ονομαστικού μισθού και καταβολή της διαφοράς κάτω από το τραπέζι), προκειμένου να συμπιεστεί η δαπάνη για την καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών. Και στα μεσαία κλιμάκια της μισθολογικής κλίμακας παρατηρείται συμπίεση. Ακόμη και οι εργαζόμενοι με απολαβές από 1.000 έως 1.500 ευρώ μειώθηκαν τόσο σε απόλυτο αριθμό όσο και αναλογικά. Το «μερίδιο» αυτών που είχαν μεικτές αμοιβές από 1.000 έως 1.500 ευρώ περιορίστηκε δραστικά από το 33,91% στο τέλος του 2011 στο 27,81% στο τέλος του 2012.
Ποια κλιμάκια ενισχύθηκαν; Των χαμηλόμισθων. Είναι εντυπωσιακή η διαπίστωση που κάνει το ίδιο το ΙΚΑ στην ετήσια έκθεση: «περίπου το 25% των εργαζομένων αμείβεται με αποδοχές μικρότερες εκείνων του ανειδίκευτου εργάτη. Αυτό οφείλεται κυρίως στη μερική απασχόληση». Μέσα σε μόλις έναν χρόνο οι εργαζόμενοι με απολαβές έως 500 ευρώ τον μήνα έφτασαν να αντιστοιχούν στο 16,83% του συνόλου από 11,77% που ήταν στο τέλος του 2011. Αντίστοιχα, οι εργαζόμενοι με μισθό 500 έως 1.000 ευρώ μεικτά ήταν 428.936 στο τέλος του 2012 έναντι 377.570 στο τέλος του 2011.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο αριθμός εργαζομένων αφορά διακριτούς ασφαλισμένους για τους οποίους έχουν αθροιστεί όλες οι αποδοχές τους (πλην των επιδομάτων αδείας και δώρων) και αφορούν σε όλες τις απασχολήσεις που πιθανόν κατέχει ο εργαζόμενος (τόσο πλήρεις όσο και μερικές). Δηλαδή, αν ένας εργαζόμενος έχει δύο δουλειές, τότε εμφανίζεται μια φορά στην κατάταξη, ενώ οι απολαβές του από τις δύο θέσεις εργασίας αθροίζονται. Ο μέσος μισθός που καταγράφει το ΙΚΑ είναι μεικτός. Δηλαδή, ενσωματώνει τις ασφαλιστικές εισφορές που κρατούνται από τον εργαζόμενο, τον φόρο εισοδήματος και την εισφορά αλληλεγγύης. Αν αφαιρεθούν και οι κρατήσεις, προκύπτουν οι μέσες καθαρές αποδοχές στον ιδιωτικό τομέα αυτή τη στιγμή.
Οι παρακρατήσεις στους μισθούς
Για τον εργαζόμενο πλήρους απασχόλησης, ο μέσος μισθός προσγειώθηκε στα 1.256,94 ευρώ μεικτά τον περασμένο Οκτώβριο. Η εισφορά του ΙΚΑ (μέχρι και τον προσεχή Ιούλιο) ανέρχεται στα 207 ευρώ, ενώ η εφορία παρακρατά 81 ευρώ για τον φόρο εισοδήματος και επιπλέον 10 ευρώ για την εισφορά αλληλεγγύης. Ετσι, οι καθαρές αποδοχές διαμορφώνονται στα 959 ευρώ.
Για τον εργαζόμενο μερικής απασχόλησης (ως τέτοιον το ΙΚΑ θεωρεί όποιον δουλεύει λιγότερες από οκτώ ώρες σε ημερήσια βάση) οι μέσες μεικτές μηνιαίες αποδοχές έχουν περιοριστεί πλέον στα 446,65 ευρώ. Φόρος σε αυτά τα μισθολογικά επίπεδα δεν υπάρχει. Ωστόσο το ΙΚΑ παρακρατεί 74 ευρώ, με αποτέλεσμα οι καθαρές απολαβές να είναι μόλις 372 ευρώ.