Εχουν περάσει δύο χρόνια από τότε που η Ελλάδα απέφυγε μια έξοδο από το ευρώ, η οποία θα μπορούσε ν’ αποδειχτεί καταστροφική για τη χώρα και πολύ μεγάλη πρόκληση για την Ευρώπη και την παγκόσμια οικονομία. Αν και έκτοτε η χώρα έχει επιτύχει σημαντική πρόοδο, οι αγορές είναι υπερβολικά αισιόδοξες σχετικά με την αναμόρφωσή της.
Ακριβώς πριν από δύο χρόνια, στις 17 Ιουνίου 2012, όταν οι Ελληνες προσήλθαν στις κάλπες για τις βουλευτικές εκλογές που θεωρήθηκαν δημοψήφισμα για τα μέτρα λιτότητας της κυβέρνησης, οι επενδυτές δικαιολογημένα ανησυχούσαν σχετικά με το οικονομικό μέλλον της χώρας. Μια έξοδος από το ευρώ, συνοδευόμενη από το οικονομικό χάος που συνεπαγόταν, αποτελούσε πραγματική και σαφή απειλή. Τώρα, ο φαινομενικά αβέβαιος κυβερνητικός συνασπισμός που προέκυψε από εκείνες τις εκλογές έχει οδηγήσει την Ελλάδα στη σχετική ασφάλεια. Ωστόσο, η επακόλουθη έντονη μείωση του κόστους δανεισμού και η υγιής «δίψα» των επενδυτών για τα νέα ελληνικά κρατικά και τραπεζικά ομόλογα, είναι υπερβολική σε σχέση με τις βελτιώσεις που έχουν επιτευχθεί στην Ελλάδα.
Η άνοδος της αξίας των ελληνικών ομολόγων ενισχύθηκε σημαντικά από την παγκόσμια αναζήτηση για υψηλότερες αποδόσεις εν μέσω της προσπάθειας των δυτικών κεντρικών τραπεζών να διατηρήσουν χαμηλά τα επιτόκια δανεισμού. Η Ελλάδα θα πρέπει να βελτιώσει και άλλο την υγεία της οικονομίας της αν θέλει να διατηρήσει την πρόσβαση σε ξένα κεφάλαια και να περιορίσει νέα αστάθεια.
Η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά πέτυχε πολλά στη διάρκεια των δύο περασμένων ετών. Περιόρισε το δημοσιονομικό έλλειμμα, βελτίωσε τη φορολογική διοίκηση, μείωσε τις σπατάλες και ενίσχυσε τη διαφάνεια και τη λογοδοσία στον κρατικό τομέα. Επίσης, η χώρα περιόρισε το εμπορικό της έλλειμμα και τους κινδύνους που απέρρεαν από το σημαντικά υποκεφαλαιοποιημένο τραπεζικό της σύστημα. Τούτων λεχθέντων, δεν εξελίσσονται όλα καλά. Αφότου η Ελλάδα άντεξε την έντονη πτώση της οικονομικής δραστηριότητας, εξακολουθεί ν’ απέχει πολύ από την επάνοδο στην ανάπτυξη που απελπισμένα χρειάζεται. Οντας στο 27%, το ποσοστό της ανεργίας παραμένει ανησυχητικά υψηλό, απειλώντας την κοινωνική συνοχή. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η ανεργία των νέων που βρίσκεται στο 51%. Οσο πιο μεγάλο διάστημα παραμείνει άνεργος κάποιος που βρίσκεται στα πρώτα στάδια της σταδιοδρομίας του, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος να μην προσληφθεί ποτέ, ενισχύοντας την τρομακτική πιθανότητα να εμφανιστεί μια «χαμένη γενιά».
Στο οικονομικό μέτωπο, το δημόσιο χρέος της Ελλάδας παραμένει εξαιρετικά υψηλό υπερβαίνοντας το 180% του ΑΕΠ. Η ύπαρξη ενός τέτοιου υπερβολικού χρέους τείνει ν’ αποθαρρύνει την εισροή νέων παραγωγικών κεφαλαίων. Εν τω μεταξύ, η σύνθεση των πιστωτών της Ελλάδας έχει αλλάξει σημαντικά και πλέον η πλειοψηφία αποτελείται από τον δημόσιο τομέα, περιλαμβανομένων των ΕΚΤ και ΔΝΤ, των οποίων οι απαιτήσεις αποπληρώνονται πριν από κάθε άλλη. Αν και αυτό καθιστά την Ελλάδα λιγότερο ευάλωτη στις ορέξεις των αγορών, ενδέχεται επίσης να περιορίζει την ικανότητα της χώρας να διαπραγματευτεί επιπλέον αναδιαρθρώσεις χρέους. Ο συνδυασμός ανεπαρκούς οικονομικής ανάπτυξης, υψηλής ανεργίας, κοινωνικών εντάσεων και υπερβολικού χρέους έχει διαβρώσει την πολιτική συνοχή. Η αύξηση της υποστήριξης προς αντιευρωπαϊστές υποψηφίους στις πρόσφατες εκλογές αποτελεί κακό οιωνό, ακόμη περισσότερο όταν γίνονται συζητήσεις για πιθανές πρόωρες βουλευτικές εκλογές. Παρόλα τα επιτεύγματα της Ελλάδας, είναι σημαντικό ν’ αναγνωριστεί πόσο πολλά πράγματα πρέπει να γίνουν ακόμη.
* Ο κ. Mohamed A. El-Erian είναι υψηλόβαθμος οικονομικός σύμβουλος της ασφαλιστικής εταιρείας Allianz.