Δεν φαίνεται να έχουν τέλος οι δοκιμασίες για τις ελληνικές τράπεζες. Η αισιοδοξία και ο ενθουσιασμός που δημιούργησε η μεγάλη επιτυχία των αυξήσεων κεφαλαίου των συστημικών τραπεζών που πραγματοποιήθηκαν πριν από λίγες εβδομάδες αποδείχθηκαν βραχύβια.
Αυτή τη φορά, εστία ανησυχίας είναι η άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων (stress test) που διενεργεί η ΕΚΤ σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (ΕΒΑ), και η οποία γίνεται στο πλαίσιο της τραπεζικής ενοποίησης. Το μέγα ερώτημα δεν είναι άλλο από το ποιο θα είναι το ύψος των κεφαλαιακών αναγκών που θα προκύψουν από την νέα άσκηση. Αν ο λογαριασμός αποτελείται από αρκετά δισεκατομμύρια ευρώ, η κατάσταση για τις τράπεζες θα μπορούσε να περιπλεχθεί ειδικά για τους ιδιώτες μετόχους που συμμετείχαν στις πρόσφατες αυξήσεις κεφαλαίου.
Πρόκειται για την τρίτη άσκηση ακραίων καταστάσεων που δοκιμάζει τις αντοχές των ελληνικών τραπεζών τα τελευταία χρόνια και τα επιτελεία των τραπεζών φαίνεται πως διαθέτουν περισσότερο χρόνο για να συλλέγουν στοιχεία και να τα αποστέλλουν στις Αρχές παρά για να αντιμετωπίζουν τα πραγματικά προβλήματα.
Στελέχη τραπεζών εκφράζουν την αισιοδοξία τους ότι οι κεφαλαιακές ανάγκες του νέου test θα κυμανθούν σε χαμηλά επίπεδα -τουλάχιστον για τις περισσότερες τράπεζες- και θα καλυφθούν με άνεση. Σημειώνουν ότι στην πρώτη ανακεφαλαιοποίηση οι συστημικές ενισχύθηκαν με 28,5 δισ. ευρώ (25 δισ. ευρώ από το ΤΧΣ και 3,5 δισ. ευρώ από τον ιδιωτικό τομέα) ενώ με τη δεύτερη ανακεφαλαιοποίηση που πραγματοποιήθηκε τις προηγούμενες εβδομάδας οι συστημικές τράπεζες ενίσχυσαν την κεφαλαιακή τους βάση με 8,3 δισ. ευρώ. Ετσι διαθέτουν ένα μεγάλο κεφαλαιακό μαξιλάρι που δημιουργεί αισιοδοξία. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο μέσος όρος του δείκτης Βασικών Ιδίων Κεφαλαίων των συστημικών τραπεζών ξεπερνά το 14%, τη στιγμή που ο αντίστοιχος δείκτης των ευρωπαϊκών τραπεζών διαμορφώνεται στο 10,5%. Επιτελικά στελέχη τραπεζών υπογραμμίζουν ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν υποστεί ένα άνευ προηγουμένου σοκ από την 6ετή ύφεση, έχουν αναπληρώσει σε μεγάλο βαθμό τις απώλειες και εκτιμούν ότι η ελληνική αγορά δεν μπορεί να πάει χαμηλότερα.
Ηπιότερες παραδοχές
Σημειώνουν, επίσης, ότι όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι η οικονομία βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο και έχει ξεκινήσει η αντίστροφη μέτρηση για την επιστροφή της χώρας σε θετικούς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης. Μάλιστα κάποιες από τις παραδοχές που ανακοίνωσε η ΕΚΤ είναι ηπιότερες σε σχέση με αυτές του stress test της ΤτΕ. Στο πλαίσιο αυτό προδικάζουν ότι οι όποιες κεφαλαιακές ανάγκες προκύψουν θα είναι περιορισμένες και διαχειρίσιμες.
Ωστόσο πίσω από την αισιόδοξη αυτή θεώρηση ελλοχεύει η ανησυχία. Υπάρχουν αρκετά προειδοποιητικά σήματα που δημιουργούν προβληματισμό με σημαντικότερο τη στάση του ΔΝΤ. Υπενθυμίζεται ότι από το πρόσφατο stress test που διενήργησε η ΤτΕ προέκυψαν κεφαλαιακές ανάγκες για τις τράπεζες ύψους 6,4 δισ. ευρώ με βάση το βασικό σενάριο και ανάγκες 9,4 δισ. ευρώ με βάση το δυσμενές σενάριο. Ωστόσο το ΔΝΤ από την πρώτη στιγμή διατύπωσε έντονες αιτιάσεις για τις εκτιμήσεις αυτές, κάτι που οδήγησε στην καθυστέρηση της δημοσίευσης των αποτελεσμάτων της άσκησης από την ΤτΕ. Το ΔΝΤ δεν έμεινε μόνο στο να εκφράσει διαφορετική γνώμη, αλλά τη διατύπωσε και γραπτά στην πρόσφατη έκθεσή του για την Ελληνική Οικονομία, υπογραμμίζοντας ότι υπάρχει κίνδυνος οι κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών να διαμορφωθούν τελικά σε υψηλότερα επίπεδα λόγω μεγαλύτερων απωλειών από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και την επιδείνωση της πιστωτικής κουλτούρας.
Σύμφωνα με το ΔΝΤ θα μπορούσαν, με βάση το δυσμενές σενάριο, να προκύψουν πρόσθετες απώλειες λόγω πιστωτικού κινδύνου ύψους 4 δισ. ευρώ, ενώ επιπλέον 2 δισ. ευρώ είναι πιθανό να προκύψουν από τον τομέα της στεγαστικής πίστης. Πρόκειται για νούμερα που προκαλούν τρόμο στις τράπεζες. Το κρίσιμο είναι ποια θα είναι η στάση της ΕΚΤ.
Υπογραμμίζουμε ότι ακόμα και αν το stress test της ΕΚΤ εκτιμήσει ότι οι κεφαλαιακές ανάγκες των εγχώριων τραπεζών διαμορφώνονται στο (πολύ υψηλό) επίπεδο των 10 δισ. ευρώ δεν δημιουργείται ζήτημα για τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος (με άλλα λόγια δεν κινδυνεύουν οι τράπεζες), καθώς θα μπορούσε να καλυφθεί από το κεφαλαιακό απόθεμα του ΤΧΣ που σήμερα διαμορφώνεται στα 11 δισ. ευρώ. Ωστόσο δημιουργείται μέγα θέμα για τον ιδιωτικό χαρακτήρα των τραπεζών. Ενα τόσο μεγάλο ποσό θα είναι πολύ δύσκολο να καλυφθεί και πάλι από ιδιώτες, κάτι που θα οδηγούσε σε αύξηση της συμμετοχής του κράτους στο μετοχικό κεφάλαιο των τραπεζών και πρακτικά την εξόντωση των μετόχων που συμμετείχαν στην ανακεφαλαιοποίηση.
Πρόκειται για σενάριο που οι τράπεζες δεν θεωρούν πιθανό, όμως τους δημιουργεί ανησυχία.