Μια εταιρεία, βασικός μέτοχος μιας πορτογαλικής τράπεζας, δεν πλήρωσε εγκαίρως τα χρεολύσια ενός ομολόγου που είχε εκδώσει. Η μετοχή της πορτογαλικής τράπεζας κατέρρευσε, το χρηματιστήριο της Λισσαβώνας έκανε βουτιά, οι τιμές των πορτογαλικών ομολόγων υπέστησαν μεγάλες απώλειες, σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές αγορές κυριάρχησε ανησυχία, σε κάποιες σχεδόν πανικός, οι τραπεζικές μετοχές δέχθηκαν ισχυρές πιέσεις, η διαπραγμάτευση τίτλων ιταλικών πιστωτικών ιδρυμάτων ανεστάλη, μια ισπανική τράπεζα ματαίωσε την προγραμματισμένη έκδοση ομολόγου και το ελληνικό Δημόσιο που δεν τη ματαίωσε περιορίστηκε στην άντληση 1,5 δισ. από τα 3 δισ. ευρώ που σχεδίαζε.
Ολα αυτά, θυμίζω, επειδή μια εταιρεία συμμετοχών που κατέχει το 25% μιας μικρής για τα μεγέθη της Ε.Ε. τράπεζας, της Banco Espirito Santo, με ενεργητικό 43 δισ. (η Τράπεζα Πειραιώς έχει περίπου 75 δισ. και η Alpha Bank 65 δισ.) αθέτησε τις υποχρεώσεις της.
Σε ό,τι μας αφορά, όσα συνέβησαν οδηγούν στις εξής διαπιστώσεις: Πρώτον, ότι μία έξοδος στις αγορές δεν εγγυάται τις επόμενες. Η έκδοση του πενταετούς ομολόγου πριν από τρεις μήνες πραγματοποιήθηκε σε συνθήκες πλεονάζουσας ρευστότητας στο παγκόσμιο σύστημα επειδή η Fed και άλλες κεντρικές τράπεζες τυπώνουν χρήμα για να στηρίξουν την οικονομική δραστηριότητα στις χώρες τους. Επίσης, έγινε αφού καταλήξαμε σε συμφωνία με την τρόικα, αναλάβαμε νέες δεσμεύσεις και υποσχεθήκαμε ότι θα τις υλοποιήσουμε. Ετσι, κοντά στο βασιλικό ποτίστηκε κι η γλάστρα, μερικά δισ. από τα τρισεκατομμύρια της πολυετούς ποσοτικής χαλάρωσης κατέληξαν σε ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου. Από τότε οι συνθήκες ρευστότητας δεν έχουν αλλάξει δραματικά. Ωστόσο, ήταν αρκετή μια αναταραχή στην Πορτογαλία για να μείνει μισή η νέα απόπειρα δανεισμού. Αρα στο ορατό μέλλον η έξοδος στις αγορές δεν θα είναι ποτέ περίπατος για την Ελλάδα, πολύ περισσότερο εάν οι συνθήκες δεν είναι ιδανικές. Η βεβαιότητα ότι μπορούμε πλέον να απαλλαγούμε από την τρόικα επειδή έχουμε πρόσβαση στις αγορές είναι αυθαίρετη. Θα δανειζόμαστε με βιώσιμο κόστος μόνο εάν το διεθνές περιβάλλον είναι ευνοϊκό και υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα κάνουμε άλλα από αυτά που υποσχόμαστε σε όποιον μας δανείζει είτε στην τρόικα είτε στις αγορές.
Δεύτερο, όσο αυθαίρετη είναι η βεβαιότητα για την αποκατάσταση των κλονισμένων σχέσεων της χώρας με τις αγορές, άλλο τόσο δείχνει να είναι και η βεβαιότητα κάποιων Ευρωπαίων ότι υπάρχουν πλέον οι μηχανισμοί για να απομονώσουν ένα προβληματικό μέλος της Ευρωζώνης και να διαφυλάξουν από επιμολύνσεις τα υπόλοιπα. Η αναταραχή στην Πορτογαλία μεταδόθηκε με αστραπιαία ταχύτητα και επηρέασε τη λειτουργία της οικονομίας στην Ισπανία, την Ιταλία, την Ελλάδα. Είχε αντίκτυπο στις αγορές του πυρήνα της Ευρώπης και της άλλης πλευράς του Ατλαντικού. Κι αυτό επειδή μια εταιρεία συμμετοχών, μέτοχος μιας πορτογαλικής τράπεζας με το μισό μέγεθος σχεδόν της μεγαλύτερης ελληνικής, δεν πλήρωσε εγκαίρως χρεολύσια.