Πριν από «υποψιασμένο» χρόνο, γράψαμε για την ανάγκη της δημιουργίας μιας ανεξάρτητης στατιστικής αρχής για τα ελληνικά στατιστικά στοιχεία στην έγκριτη «Καθημερινή» της Κυριακής (11.12.2005). Υστερα από λίγο, η Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) δημιουργήθηκε. Ανεξάρτητα από το αν αυτή η προσπάθεια είναι μέχρι σήμερα επιτυχής ή όχι, η λειτουργία της ΕΛΣΤΑΤ είναι και θα είναι μια συνεχής διαδικασία αποτελεσματικότερης αποτύπωσης των όποιων εξελίξεων μέσω των στατιστικών στοιχείων. Πρόκειται για μια διαδικασία που δεν σταματά, έχει συνέχεια και χρειάζεται τη συμπαράσταση όλων μας. Ομως τα στατιστικά στοιχεία δεν θα παύσουν ποτέ (τουλάχιστον για τα επόμενα πολλά χρόνια) να είναι κατά ένα μεγάλο μέρος τους εκτιμήσεις της πραγματικότητας που καλούνται να περιγράψουν. Ως «εκτιμήσεις» δεν παύουν να έχουν στατιστικά σφάλματα και δεν είναι λίγες εκείνες οι φορές που δημιουργούν δικαιολογημένες ή και αδικαιολόγητες αμφισβητήσεις. Φυσικά οι στατιστικές επιδέχονται επιστημονικά τεκμηριωμένες μεθοδολογικές παρεμβάσεις σε τακτά χρονικά διαστήματα για την ποιοτική τους καλυτέρευση. Ακόμα και αν οι μεθοδολογικές προσεγγίσεις εφαρμόζονται σωστά, πάντοτε θα υπάρχει η δυνατότητα μεθοδολογικής παρέμβασης για την καλυτέρευση της ποιότητας των παρεχόμενων στατιστικών στοιχείων.
Σίγουρα υπάρχουν πολλές μεθοδολογικές αδυναμίες. Σίγουρα η ΕΛΣΤΑΤ θα πρέπει να παρουσιάσει νέες αξιόπιστες στατιστικές. Νέες στατιστικές που σχετίζονται άμεσα και με την ποιότητα της ζωής μας και όχι μόνο στατιστικές που προκύπτουν από τις υποχρεώσεις μας στην Κοινότητα, σε μια εχθρική και από χρόνια απαξιωτική για τις ελληνικές στατιστικές Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία (Eurostat). Πριν από λίγο καιρό ο διευθυντής της Eurostat απευθύνθηκε απαξιωτικά ως προς τον τρόπο μέτρησης του πρωτογενούς πλεονάσματος της ελληνικής οικονομίας. Η απάντηση που του δόθηκε ήταν πολιτική και όχι μεθοδολογικά τεκμηριωμένη. Ποιος όμως έπρεπε να απαντήσει; Μήπως οι υπάλληλοι της ΕΛΣΤΑΤ; Πόσες τελικά είναι οι μεθοδολογίες εκτίμησης του όποιου πρωτογενούς ελλείμματος ή πλεονάσματος; Και γιατί θα πρέπει η Eurostat τελικά να αποφασίζει ποιο θα είναι το τελικό ύψος του πλεονάσματος; Υπάρχει ή δεν υπάρχει αυτό το μέγεθος στα ταμεία των εφοριών του ελληνικού κράτους;
Προτείνουμε λοιπόν τη δημιουργία μιας επιστημονικής ομάδας που κάθε χρόνο θα συντάσσει μια έκθεση για την ποιότητα των στατιστικών στοιχείων, όχι μόνο της ΕΛΣΤΑΤ, αλλά και πολλών άλλων εγχώριων πηγών παραγωγής στατιστικής πληροφόρησης. Θα μπορούσε να συσταθεί μια τέτοια ομάδα από όλα τα ελληνικά πανεπιστήμια, με καθηγητές και ανεξάρτητους ερευνητές, χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση για την Πολιτεία. Η μόνη επιβάρυνση της ελληνικής Πολιτείας (και όχι μόνο της εκάστοτε κυβέρνησης) θα είναι να εξασφαλίσει την αξιοπιστία αυτής της ομάδας η οποία θα παραδίδει κάθε χρόνο το πόρισμά της στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Είναι προς το μακροχρόνιο συμφέρον όλων μας ακόμα και να έχουμε λιγότερα αλλά περισσότερο αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία. Μια επιπλέον επιστημονική συμβουλευτική ομάδα, σε μια περίοδο που η ποιότητα των στατιστικών στοιχείων δοκιμάζεται, δεν νομίζουμε ότι είναι πολυτέλεια.
Τέλος, σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει κάποιος να μπει σε μια διαδικασία απαξίωσης και αμφισβήτησης της αξιοπιστίας και ανεξαρτησίας της ΕΛΣΤΑΤ, έστω και αν όλο και περισσότερο ακούμε ότι οι πολλές στατιστικές θα πρέπει να επικυρωθούν τελικά από τη Eurostat. Είναι επίσης σίγουρο ότι αυτή η αξιοπιστία δεν θα πρέπει να συγχέεται με την εκάστοτε διορισμένη της διοίκηση, ανεξάρτητα από τα όποια θετικά ή αρνητικά έχει να παρουσιάσει ή τελικά τη συνοδεύουν. Ούτε η στατιστική μεθοδολογία είναι δικαστική διαβούλευση. Οι στατιστικές μεθοδολογίες δεν διαμορφώνονται στις δικαστικές αίθουσες. Είναι προς το συμφέρον της οικονομίας και της χώρας μας τα όποια σημαντικά θέματα με τα στατιστικά στοιχεία να διευκρινίζονται και τελικά να οδεύουν προς τη λύση τους με τρόπο επιστημονικά τεκμηριωμένο.
* Ο κ. Δικαίος Τσερκέζος είναι καθηγητής Οικονομετρίας στο Οικονομικό Τμήμα του Πανεπιστημίου της Κρήτης.