Υπάρχει πρόβλημα ρευστότητας στην ελληνική οικονομία; Βεβαίως και υπάρχει. Στο πλαίσιο αυτό υπάρχει και ζήτημα επενδύσεων (μεγάλων αλλά και μικρών), οι οποίες θα δημιουργήσουν ανταγωνιστικές θέσεις εργασίας.
Αποτελεί το έλλειμμα ρευστότητας αποκλειστικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας; Ασφαλώς και όχι, γιατί υπάρχει πρόβλημα ρευστότητας στο σύνολο σχεδόν της Ευρωζώνης. Μπορεί η ελληνική κοινή γνώμη να κατακλύζεται από την ειδησεογραφία σχετικά με την έξοδο της Ελλάδας στις αγορές, αυτό όμως αντιπροσωπεύει ένα ειδικό θέμα της ελληνικής οικονομίας. Θα πρέπει όμως να μας απασχολεί και το γενικό, δηλαδή σε τι κατάσταση από πλευράς ρευστότητας βρίσκεται το σύνολο της Ευρωζώνης. Κι αυτό γιατί: α) η Ευρωζώνη αποτελεί τον βασικό πυλώνα των πιστωτών του ελληνικού χρέους, δηλαδή θα πρέπει να μας απασχολεί και η δυνατότητα των πιστωτών ή των μηχανισμών του ευρωσυστήματος να στηρίξουν κινήσεις ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους, και
β) από την ανάπτυξη της οικονομίας της Ευρωζώνης εμμέσως εξαρτάται και η αναπτυξιακή πορεία της ελληνικής μεταποίησης, του τουρισμού και της ναυτιλίας.
Πράγματι υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν επαναφορά της Ευρωζώνης σε αναπτυξιακή τροχιά, υπάρχουν πλεονάσματα σε εμπορικό ισοζύγιο και ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, θετικό πρόσημο σε βιομηχανική παραγωγή, σημαντική αποκλιμάκωση των επιτοκίων κρατικών ομολόγων και χαμηλός πληθωρισμός.
Η δυναμική της ευρωπαϊκής οικονομίας αντανακλάται και στην ισοτιμία ευρώ/δολαρίου ΗΠΑ, η οποία διακυμαίνεται πιο κοντά στο 1,40 παρά στο 1,30 (πολύ υψηλότερα σε σχέση με δύο χρόνια πριν που είχε πέσει αρκετά κάτω από το 1,30).
Επίσης, έχει κερδηθεί σημαντικό έδαφος στο επίπεδο της μείωσης των διαρθρωτικών διαφορών μεταξύ Βορρά και Νότου. Σε γενικές γραμμές, θα έλεγα ότι η κατάσταση στην οικονομία της Ευρωζώνης είναι πολύ καλύτερη συγκρινόμενη με αυτήν δύο χρόνια πριν. Αλλά είναι όλα τόσο ιδανικά για την οικονομία της Ευρωζώνης; Θα έλεγα πως όχι. Κι αυτό γιατί:
α) Εξακολουθεί να υπάρχει σημαντική έλλειψη ρευστότητας στο σύνολο της Ευρωζώνης.
β) Αν και η οικονομία έχει αρχίσει να παράγει θέσεις εργασίας, η ανεργία είναι υψηλή και φθάνει περί το 12%, ενώ σε κάποιες χώρες όπως η Ελλάδα και η Ισπανία πλησιάζει το 30%.
γ) Δεν έχει ξεκαθαριστεί ποιο είναι το αναπτυξιακό σχέδιο της Ευρωζώνης και ποιος θα είναι ο καταμερισμός εργασίας, δηλαδή τι τμήμα της οικονομικής δραστηριότητας θα αναλάβει κάθε χώρα και
δ) Αν και άτυπα εφαρμόζεται ενιαία δημοσιονομική πολιτική, στην πράξη υπάρχουν προβλήματα (βλέπε Γαλλία).
Μέχρι τώρα, το βασικό εργαλείο άσκησης νομισματικής πολιτικής ήταν τα επιτόκια του ευρώ. Με τη συνεχή μείωση των επιτοκίων απελευθερωνόταν ρευστότητα και μειωνόταν το κόστος δανεισμού νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
Αυτή τη στιγμή, το βασικό επιτόκιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είναι εξαιρετικά χαμηλά. Αλλά και πάλι, ακόμα κι αν μειωθεί το βασικό επιτόκιο στο 0,00%, οι επιπτώσεις στο σύνολο της Ευρωζώνης θα είναι ελάχιστες και δεν θα μεταβάλουν αισθητά την κατάσταση σε σχέση με τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων, ειδικά των μικρομεσαίων. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά έχει καταγραφεί ότι η μείωση των επιτοκίων έχει διαφορετική επίπτωση στις οικονομίες του Βορρά σε σχέση με αυτές του Νότου, φυσικά λόγω των διαρθρωτικών ανισορροπιών στις οικονομίες. Αρα, τα περιθώρια για χρήση συμβατικών όπλων, μέσω της μείωσης των επιτοκίων, με στόχο την αποφυγή αποπληθωρισμού και την αύξηση της ρευστότητας έχουν ελαχιστοποιηθεί. Τον τελευταίο καιρό υπάρχουν κάποιες εξελίξεις ενίσχυσης της οικονομίας της Ευρωζώνης. Σε αυτή την εξέλιξη συνηγορεί και η απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για ένα πρόγραμμα παροχής ρευστότητας προς την ευρωπαϊκή οικονομία άνω του 1 τρισ. ευρώ.
* Ο κ. Β. Καραγιάννης είναι οικονομολόγος, έχει διατελέσει ανώτατο διευθυντικό στέλεχος σε πολυεθνικούς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.