Η υπεραξία που προκύπτει από την εκποίηση των επενδυτικών προϊόντων (μετοχών, εταιρικών και κρατικών ομολόγων, παραγώγων χρηματοοικονομικών προϊόντων κ.λπ.) που προβλέπονται στις διατάξεις του άρθρου 42 του νέου Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ν. 4172/2013), υπόκειται, με ισχύ από 1/1/2014, σε φόρο με συντελεστή 15%, όταν ο δικαιούχος της ωφέλειας είναι ιδιώτης, και 26% όταν πρόκειται για νομικό πρόσωπο.
• Η υπεραξία, συγκεκριμένα, που προκύπτει από τη μεταβίβαση εισηγμένων μετοχών από φυσικά πρόσωπα φορολογείται με συντελεστή 15% μόνον εάν ο πωλητής συμμετέχει με ποσοστό μεγαλύτερο του 0,5% στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας και οι μεταβιβαζόμενες μετοχές έχουν αποκτηθεί από την 1η Ιανουαρίου 2009 και έπειτα (άρ. 42 ν. 4172/2013).
• Οταν, όμως, ο φορολογούμενος – φυσικό πρόσωπο ασχολείται «κατ’ επάγγελμα» με τη μεταβίβαση μετοχών και ομολόγων εισηγμένων εταιρειών, καθώς και κρατικών ομολόγων, η προκύπτουσα υπεραξία θα φορολογείται ως εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα με συντελεστή έως και 33%. Η δε «επαγγελματική» φύση των μεταβιβάσεων τεκμηριώνεται όταν ο επενδυτής σωρευτικά:
α) Πραγματοποίησε στη διάρκεια των τελευταίων 12 μηνών, 10 συναλλαγές συνολικής αξίας τουλάχιστον 250.000 ευρώ ανά τρίμηνο, και
β) Σε μια τουλάχιστον χρονική στιγμή στη διάρκεια του ιδίου διαστήματος η αξία του χαρτοφυλακίου των τίτλων του (καταθέσεις μετρητών συν τίτλοι) υπερέβη τις 500.000 ευρώ. Ο δε αριθμός και η αξία των συναλλαγών, καθώς και η αξία του χαρτοφυλακίου αποδεικνύονται από τα δικαιολογητικά έγγραφα που εκδίδει η χρηματιστηριακή εταιρεία ή το πιστωτικό ίδρυμα (άρ. 21 ν. 4172/2013, Υπ. Απόφαση ΠΟΛ 1105/2014).
• Σε κάθε περίπτωση εξακολουθεί να ισχύει και να επιβάλλεται ο φόρος χρηματιστηριακών συναλλαγών με συντελεστή 0,2%, υπολογιζόμενος επί της εκάστοτε αξίας μεταβίβασης των εισηγμένων μετοχών (άρ. 9 ν. 2579/1998).
• Η ζημία, ως αλγεβρικό άθροισμα, που ενδέχεται να προκύψει από τις μεταβιβάσεις μετοχών, ομολόγων ή λοιπών τίτλων εντός ενός φορολογικού έτους, δύναται να μεταφερθεί προς συμψηφισμό με αντίστοιχα κέρδη για τα επόμενα πέντε έτη. Ζημίες από παράγωγα δεν συναθροίζονται αλλά συμψηφίζονται μόνο με κέρδη από παράγωγα και μεταφέρονται προς συμψηφισμό επίσης σε διάστημα πενταετίας (άρ. 42 ν. 4172/2013).
…Και οι διαδικαστικές διαστάσεις
• Σε αντίθεση με τα ισχύοντα υπό τον παλαιό Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, δεν απαιτείται πλέον η υποβολή δήλωσης φόρου υπεραξίας και η καταβολή του αναλογούντος φόρου στην αρμόδια ΔΟΥ κατά τη στιγμή της μεταβίβασης μετοχών ή λοιπών τίτλων. Ο πωλητής και δικαιούχος της ωφέλειας θα συμπεριλαμβάνει απλώς το αντίστοιχο εισόδημα στην ετήσια δήλωση φορολογίας εισοδήματος και θα φορολογείται επ’ αυτού με τον προβλεπόμενο συντελεστή. Φόρος που έχει ενδεχομένως ήδη καταβληθεί μαζί με την υποβολή δήλωσης φόρου υπεραξίας στο πλαίσιο μεταβιβάσεων που έχουν πραγματοποιηθεί από τις αρχές του 2014, θα συμπεριληφθεί στις δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος του φορολογικού έτους 2014 που θα υποβληθούν το 2015, προκειμένου να ληφθεί υπ’ όψιν κατά την εκκαθάρισή τους (Εγγραφο Υπ. Οικ. Δ12A 1049253 ΕΞ 17.3.2014).
• Αν και δεν έχουν εκδοθεί ακόμα συγκεκριμένες οδηγίες και διευκρινίσεις, φαίνεται πως τα αλλοδαπά πρόσωπα, είτε φυσικά είτε νομικά, που πωλούν μετοχές ελληνικής εταιρείας, θα υποχρεούνται στη λήψη Αριθμού Φορολογικού Μητρώου, έστω και εάν δεν οφείλεται φόρος βάσει της εφαρμοστέας Σύμβασης για την Αποφυγή Διπλής Φορολογίας (ΠΟΛ. 1006/2014).
• ΑΦΜ, εξάλλου, αποδίδεται υποχρεωτικά σε κάθε πρόσωπο που πραγματοποιεί οποιαδήποτε συναλλαγή με τράπεζες ή το Δημόσιο (ΠΟΛ. 1005/2014).
• Για όσους φορολογουμένους διαθέτουν ΑΦΜ και είναι πιστοποιημένοι χρήστες του Taxisnet, είναι πλέον δυνατή η ηλεκτρονική μεταβολή των ατομικών στοιχείων τους, αποφεύγοντας την ταλαιπωρία προσελεύσεως στη ΔΟΥ. Συμπληρώνοντας, επομένως, ο φορολογούμενος μέσω Διαδικτύου τα πεδία του εντύπου Μ1, έχει την ευχέρεια να τροποποιήσει ή συμπληρώσει τα προσωπικά του στοιχεία: είδος και στοιχεία δελτίου ταυτότητας, αριθμός τηλεφώνου και φαξ, διεύθυνση κατοικίας, όχι όμως και την επαγγελματική του έδρα, εάν αυτή συμπίπτει με την κατοικία του. Εάν η αλλαγή της διεύθυνσης κατοικίας συνεπάγεται και αλλαγή ΔΟΥ λόγω χωρικής αρμοδιότητας, η ΔΟΥ παραλαβής της ηλεκτρονικής δήλωσης υποχρεούται να μετεγγράψει τον φορολογούμενο στη νέα ΔΟΥ (ΠΟΛ. 1123/30.4.2014).
• Επιπλέον, και διόλου παράλογο για την ηλεκτρονική εποχή που διανύουμε, κοινοποίηση φορολογικής πράξης μπορεί να σημαίνει το «έχετε μήνυμα στον υπολογιστή σας». Ετσι έχει ήδη ορίσει το άρθρο 4 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας, ενώ η Εγκύκλιος του υπουργείου Οικονομικών (ΠΟΛ 1125/2014) διευκρίνισε πως το δεκαήμερο, μετά την παρέλευση του οποίου θεωρείται νόμιμη η κοινοποίηση, αρχίζει να «τρέχει» από την τελευταία χρονικά ενέργεια μεταξύ ειδοποίησης στο e-mail και ανάρτησης στον λογαριασμό του Τaxisnet.
Πηγή: Grant Thornton