Ηταν καλοκαίρι του 1952 όταν ήλθα για πρώτη φορά στην Ελλάδα με το πλοίο «Αγαμέμνων». Η μητέρα μου ερχόταν για ιαματικά λουτρά στο Λουτράκι και εγώ τη συνόδευα. Στην Αθήνα μέναμε στην Ομόνοια, στο ξενοδοχείο «Μπάγκειον», στην αρχή της Σταδίου.
Οταν ήλθαμε ξανά το 1953, όλα ήταν διαφορετικά. Ξαφνικά αισθανόμασταν πλούσιοι. Ενώ το 1952 εξαργυρώναμε την αγγλική λίρα περίπου 42.000 δραχμές (αν θυμάμαι καλά), τώρα μας δίναν τα διπλάσια, δηλαδή 84.000 δραχμές! Βλέπετε, είχε μεσολαβήσει η πιο επιτυχημένη υποτίμηση στην ιστορία της Ελλάδας (από την κατοχή είχαν γίνει άλλες επτά). Η υποτίμηση του Μαρκεζίνη που έγινε τη Μεγάλη Πέμπτη, 9 Απριλίου 1953. Στη ραδιοφωνική ομιλία του ο Μαρκεζίνης είπε, μεταξύ άλλων: «Με αδικαιολογήτως ευθηνήν τιμήν του δολαρίου, συμφέρουσα ήτο η εξαγωγή κεφαλαίων εις το εξωτερικόν και ο ελληνικός τουρισμός εις την αλλοδαπήν. Οταν το ελληνικό νόμισμα αποκτήση την πραγματικήν αξίαν του και καταστή ευθηνότερον, τότε συμφέρον θα είναι ο εξ αλλοδαπής τουρισμός εις την Ελλάδα και ο επαναπατρισμός ελληνικών κεφαλαίων εις την πατρίδα ή και η διευκόλυνσις προσελκύσεως γενικώς ξένου κεφαλαίου. Προσέλκυσις δε ξένου κεφαλαίου και προώθησις της πολιτικής των επενδύσεων δεν αποτελεί απλώς εν εκ των κυριοτέρων μελημάτων της κυβερνήσεως, αλλά ταυτοχρόνως και την βασικήν ελπίδα της αναγεννήσεως του τόπου». Αξίζει να σημειωθεί ότι στην ίδια ομιλία ο Μαρκεζίνης ανακοίνωσε επίσης την κατάργηση όλων των κλειστών επαγγελμάτων, την απελευθέρωση των εισαγωγών και την πάταξη της κερδοσκοπίας! Από τότε προσπαθούμε να ανοίξουμε τα επαγγέλματα και να πατάξουμε την κερδοσκοπία, αλλά φαίνεται ότι δεν τα καταφέρνουμε και πολύ καλά.
Αυτή ήταν τότε η κατάσταση στην Ελλάδα και φυσικά όσοι είχαν τη δυνατότητα να έχουν δολάρια ή άλλο συνάλλαγμα ήταν ιδιαίτερα ικανοποιημένοι, γιατί με την υποτίμηση ουσιαστικά διπλασίασαν τα λεφτά τους. Πολύ χαρακτηριστική για την εποχή εκείνη είναι η τρομακτική ιστορία της Σπυριδούλας, η οποία ήταν μόλις 12 χρονών και δούλευε σαν παραδουλεύτρα σε ένα ζευγάρι, το οποίο κυριολεκτικά τη σιδέρωσε προκειμένου να αποκαλύψει πού είχε κρύψει τα πενήντα δολάρια που νόμιζαν ότι τους είχε κλέψει. Πενήντα δολάρια ήταν ένα τεράστιο ποσό τότε που όλοι κυνηγούσαν το συνάλλαγμα και τις χρυσές λίρες.
Η κατάσταση περιγράφεται με ιδιαίτερη γλαφυρότητα και χιούμορ στην ταινία του Αλέκου Σακελλάριου «Καλώς ήλθε το δολάριο», όπου ένας ντροπαλός και αξιοπρεπής λογιστής και καθηγητής Αγγλικών θα αναγκαστεί, προκειμένου να συμπληρώσει το πενιχρό εισόδημά του, να παραδώσει ταχύρρυθμα μαθήματα Αγγλικών στα «κορίτσια» του μπαρ Blue Black της Τρούμπας, που διευθύνει η «μαντάμ» Φούλη, για να υποδεχτούν τα ναυτάκια του 6ου Αμερικανικού Στόλου που θα κατέπλεε στον Πειραιά και να τους πάρουν τα δολάριά τους.
Τώρα, θα μου πείτε, γιατί τα θυμήθηκα όλα αυτά και γύρισα το ρολόι 60 χρόνια πίσω. Αυτά που διαδραματίζονται στην ταινία συμβαίνουν σήμερα σε μια χώρα, την οποία, δυστυχώς, ορισμένοι πολιτικοί μας ήθελαν να τη μιμηθούμε. Συμβαίνουν στη Βενεζουέλα του προέδρου Μαδούρο, την οποία ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης επισκέφθηκε δύο φορές για να ανταλλάξει απόψεις και φιλοφρονήσεις με τον Τσάβες (προτού αποδημήσει στον Κύριο) και τον διάδοχό του, Μαδούρο.
Διάβαζα ένα αποκαλυπτικό ρεπορτάζ στο Bloomberg με τίτλο «Οι πόρνες κερδίζουν περισσότερα στη Βενεζουέλα πουλώντας δολάρια παρά με το σεξ», όπου περιγράφεται ανάγλυφα η σημερινή ζωή στη Βενεζουέλα. Θα παραθέσω ορισμένα αποσπάσματα από το ρεπορτάζ του Ανατόλι Κουρμανάεφ, το οποίο βρήκα πολύ διαφωτιστικό.
«Η άφιξη του υπό λιβεριανή σημαία φορτηγού πλοίου με Ουκρανούς, Αραβες και Φιλιππινέζους ναύτες σημαίνει ένα πράγμα για την Ελενα: δολάρια. Και τα δολάρια είναι ο βασιλιάς στη Βενεζουέλα, όπως λέει η 32χρονη πόρνη. Μόλις πληροφορήθηκε ότι το πλοίο θα έφτανε στο Πουέρτο Καμπέλο, μάζεψε τα πράγματά της και ξεκίνησε για να καταλύσει στο μπουρδέλο Blue House. (σ.σ.: Tι σύμπτωση! Στην ταινία το μπαρ με τα “κορίτσια” λέγεται Blue Black). Η απόσταση είναι 450 χιλιόμετρα από τον τόπο διαμονής της, αλλά η Ελενα κάνει τη διαδρομή πολύ συχνά, τώρα που η οικονομία της Βενεζουέλας συρρικνώνεται, το μπολιβάρ (σ.σ.: το εθνικό νόμισμα) κατρακυλά και οι τιμές ανεβαίνουν. Οι πόρνες διπλασιάζουν τα χρήματα που παίρνουν για τις υπηρεσίες τους (60 δολάρια την ώρα), λειτουργώντας σαν ανταλλακτήρια συναλλάγματος στο Πουέρτο Καμπέλο, όπου η αγοραπωλησία συναλλάγματος στους δρόμους είναι παράνομη, αλλά η πορνεία δεν είναι. Τα δολάρια στη μαύρη αγορά αξίζουν έντεκα φορές περισσότερο από την επίσημη σχέση ανταλλαγής και όπου τα δολάρια είναι δυσεύρετα σε μια οικονομία η οποία εισάγει το 70% των αγαθών που καταναλώνει».
Στη μαύρη αγορά ένα δολάριο ανταλλάσσεται με 71 μπολιβάρ σήμερα, ενώ πριν από έναν χρόνο ήταν μόνο 23 μπολιβάρ. Αυτή είναι η συνεισφορά του προέδρου Πέδρο Μαδούρο. Η επίσημη σχέση ανταλλαγής, που χρησιμοποιείται μόνο για την εισαγωγή φαρμάκων και τροφίμων, είναι 6,3 μπολιβάρ για ένα δολάριο.
«Η έλλειψη δολαρίων μετατρέπει τη Βενεζουέλα σε μια κοινωνία δύο ταχυτήτων, όπως η Σοβιετική Ενωση και η Κούβα, σύμφωνα με τον Στιβ Χάνκε, καθηγητή της Εφαρμοσμένης Οικονομίας στο Johns Hopkins University. Αυτοί που διαθέτουν δολάρια, όπως οι πόρνες, οι οδηγοί ταξί, οι τουριστικοί πράκτορες και επαναπατριζόμενοι μπορούν να προστατευθούν από τον πληθωρισμό ανταλλάσσοντας τα δολάριά τους και παίρνοντας συνεχώς περισσότερα μπολιβάρ. Οι υπόλοιποι απλώς βλέπουν το βιοτικό τους επίπεδο να φθίνει.
Η πορνεία είναι η μοναδική αναπτυσσόμενη δραστηριότητα στο μεγαλύτερο λιμάνι της Βενεζουέλας. Το μπουρδέλο Blue House είναι καθαρό και καλοδιατηρημένο με πάτιο και κουζίνα, όπου τα κορίτσια έχουν τρία γεύματα την ημέρα. Εξω οι πλατείες και οι δρόμοι του υπό κατάρρευση αποικιακού κέντρου βρωμάνε από τους υπονόμους και τα βουνά των σκουπιδιών».
Οταν τελείωνα το κείμενο αυτό, βρήκα ένα ενδιαφέρον άρθρο του Τάκη Μίχα στο Protagon.gr της 27/8/2014, που συμπληρώνει το θέμα. Λέει, μεταξύ άλλων, ότι στη Βενεζουέλα πολλά αγαθά επιδοτούνται από το κράτος και διατίθενται στην αγορά σε πολύ χαμηλές τιμές. Λόγω όμως της οικονομικής εξαθλίωσης που υπάρχει εκεί, πολλοί αγοράζουν τα προϊόντα για να τα εξαγάγουν σε γειτονικές χώρες με σημαντικό κέρδος. Ετσι, ο λαοφιλής πρόεδρος Μαδούρο, εκτός από το να κλείνει τα σύνορα της χώρας του τη νύχτα με 17.000 στρατιώτες, σκέφτηκε και ένα εξαιρετικά δημοκρατικό μέτρο για να περιορίσει το λαθρεμπόριο. Θα παίρνουν τα δακτυλικά αποτυπώματα όσων ψωνίζουν στα σούπερ μάρκετ για να ελέγχουν τις ποσότητες που αγοράζουν!
Νομίζω ότι πήραμε μια γεύση από τον «παράδεισο» που λέγεται Βενεζουέλα. Να όμως που ο Αλέξης Τσίπρας, σε συνέντευξή του στο λατινοαμερικάνικο κανάλι Telesur, στις 12 Ιουνίου 2012, μας προτρέπει: «Η Βενεζουέλα αποτελεί ένα μοντέλο που πρέπει να ακολουθήσουμε ώστε να αφήσουμε πίσω το καπιταλιστικό μοντέλο που κυριαρχεί σήμερα στην Ευρώπη. Ο Ούγκο Τσάβες πέτυχε σημαντικά πράγματα για τη χώρα του με ειρηνικό τρόπο. Προχώρησε στην εθνικοποίηση των φυσικών παραγωγικών πόρων. Και το έκανε ενώ δεχόταν διαρκώς επιθέσεις από το μεγάλο κεφάλαιο».
Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι αυτά τα λόγια λέχθηκαν πριν από δύο χρόνια και ότι σήμερα τα πράγματα άλλαξαν. Δεν είναι όμως έτσι. Μετά τις πρόσφατες διαδηλώσεις εναντίον του Μαδούρο, τον Ιανουάριο του 2014, όπου είχαμε αρκετούς νεκρούς, το τμήμα Εξωτερικής Πολιτικής και Αμυνας του ΣΥΡΙΖΑ έβγαλε ανακοίνωση, η οποία, μεταξύ άλλων, έλεγε τα ακόλουθα: «Οι νοσταλγοί της οπισθοδρόμησης και της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης δεν έχουν καταθέσει τα “όπλα”. Ο ΣΥΡΙΖΑ εκφράζει την ολόθερμη αλληλεγγύη του στους προοδευτικούς, δημοκρατικούς και σοσιαλιστικούς δρόμους που διανύει η χώρα και ο λαός της σε συνθήκες δημοκρατίας και προόδου».
Εύχομαι να μη βρεθούμε κάτω από αυτές τις «συνθήκες δημοκρατίας και προόδου», ώστε να υποχρεωθούμε να μιμηθούμε τα κορίτσια του Blue Black και να φωνάξουμε «Καλώς ήλθε το δολάριο», περιμένοντας τα ναυτάκια για να εξασφαλίσουμε τα προς το ζην!
* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.