Ενθαρρυμένος για τις προοπτικές της Ελλάδας τελείωσε την περασμένη εβδομάδα τη θητεία του ως επιτρόπου Περιφερειακής Πολιτικής της Ε.Ε. ο Αυστριακός Γιοχάνες Χαν. Προ ολίγων ημερών, ο κ. Χαν ολοκλήρωσε μία ασυνήθιστη περιοδεία: ταξιδεύοντας στο Βόρειο Αιγαίο και τη Δυτική Μακεδονία στις 23-24 Οκτωβρίου, τήρησε την υπόσχεση που είχε δώσει στους περιφερειάρχες της Ελλάδας το 2012 να επισκεφθεί όλες τις περιφέρειες της χώρας.
«Είμαι περισσότερο αισιόδοξος για την Ελλάδα από ό,τι ήμουν πριν από δύο χρόνια, για δύο λόγους» δηλώνει ο κ. Χαν στην «Κ», καθώς το αυτοκίνητό του μας οδηγεί στο αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης υπό καταρρακτώδη βροχή, μετά από μια γεμάτη μέρα στη Δυτική Μακεδονία. «Πρώτον, εξαιτίας της εξέλιξης των μακροοικονομικών στοιχείων, που δυστυχώς δεν έχουν ωφελήσει ακόμα τον απλό κόσμο. Δεύτερον, επισκεπτόμενος όλες τις περιφέρειες, τα διαφορετικά εγχειρήματα που έχουν υποστηριχθεί από ευρωπαϊκά κονδύλια, και ιδιαίτερα τις εταιρείες, η αίσθησή μου είναι ότι υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες. Δεν αμφιβάλλω, λοιπόν, ότι το μέλλον της Ελλάδας θα είναι θετικό». «Ωστόσο, μένει πολλή δουλειά να γίνει ακόμα» προσθέτει, πιστός στην πάγια γραμμή των Βρυξελλών και των (βορείων κυρίως) εταίρων για την κατάσταση στη χώρα μας.
Στη νέα προγραμματική περίοδο (2014-2020), το ποσοστό των κοινοτικών πόρων το οποίο θα διαχειρίζονται απευθείας οι ελληνικές περιφέρειες αυξάνεται από το 22% στο 35%. Αυτό δίνει νέα ώθηση στον θεσμό των περιφερειών. Παράλληλα όμως, η νέα ευρωπαϊκή λογική της «έξυπνης εξειδίκευσης» (όπου «τα έργα ακολουθούν την αναπτυξιακή στρατηγική και όχι η στρατηγική τα έργα», όπως συχνά τονίζει ο επίτροπος), υποχρεώνει τους περιφερειάρχες να καταρτίσουν ολοκληρωμένα αναπτυξιακά σχέδια.
Πόσο καλά τα έχουν καταφέρει ώς τώρα; «Υπάρχουν σημαντικές διαφορές. Σε κάποιες περιφέρειες έχουμε δει ώριμες στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης, ενώ σε άλλες δεν μοιάζει να έχει γίνει κατανοητή η έννοια. Πρέπει να καταλάβουν ότι δεν πρόκειται για ένα νέο γραφειοκρατικό βάρος που επιβάλλουν οι Βρυξέλλες, αλλά για μια ευκαιρία να σκεφτούν μακροπρόθεσμα για το μέλλον της περιοχής τους».
Παρά τις καλές της επιδόσεις κατά την τρέχουσα προγραμματική περίοδο, η Ελλάδα ιστορικά αντιμετώπισε δυσκολίες στην απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων. Πού οφείλεται αυτό, ρωτήσαμε τον επίτροπο, και ποια είναι η κατάσταση σήμερα; «Η διοικητική δομή παραμένει υπερβολικά περίπλοκη και άρα βραδυκίνητη» απαντά ο Αυστριακός πολιτικός. «Χρειάζεται διπλάσιος χρόνος στην Ελλάδα για να προετοιμαστεί ένα έργο από ό,τι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, γιατί συχνά για το ίδιο ζήτημα εμπλέκονται πολλά υπουργεία και πολλά επίπεδα της διοίκησης. Οταν τόσοι πολλοί έχουν την ευθύνη για κάτι, τελικά κανείς δεν την έχει».
Η νέα Κομισιόν
Η θητεία του κ. Χαν ως επιτρόπου Περιφερειακής Πολιτικής μπορεί να έληξε την περασμένη εβδομάδα, αλλά ο Αυστριακός παραμένει μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αναλαμβάνοντας το – επίσης ζωτικού ελληνικού ενδιαφέροντος – χαρτοφυλάκιο της Διεύρυνσης. Θα μπορέσει η νέα Κομισιόν να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση καλύτερα από το προηγούμενο σχήμα;
Η νέα ομάδα, κατά τον κ. Χαν, έχει θέσει κάποιες προτεραιότητες που θα της επιτρέψουν να είναι πιο αποδοτική: «Εστιάζουμε στην ανάπτυξη, το ευρώ, τον κοινωνικό αποκλεισμό, την ψηφιακή ατζέντα και την ενεργειακή ένωση». Υπό τον κ. Μπαρόζο, η Επιτροπή επικεντρώθηκε σε υπερβολικό βαθμό στη δημοσιονομική προσαρμογή; «Εχουμε βιώσει την πιο σφοδρή και σύνθετη οικονομική κρίση στα χρονικά» απαντά, προσεκτικά. «Ηταν πολύ δύσκολο να γνωρίζουμε ποιο μέτρο θα μπορούσε να σβήσει τα φωτιά. Τα χρόνια αυτά έχει υπάρξει μετεξέλιξη της ίδιας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Μέχρι πρότινος, τα στελέχη της έβλεπαν τους εαυτούς τους ως θεματοφύλακες των (Ευρωπαϊκών) Συνθηκών. Σήμερα, ολοένα και περισσότερο, καλούνται να διαμορφώσουν πολιτικές – κάτι που απαιτεί αλλαγή νοοτροπίας».
Μία άλλη έγνοια των πιο αδύναμων κρατών-μελών είναι η ενίσχυση του διακυβερνητισμού, που οδηγεί σε επιλεκτική εφαρμογή των κανόνων λειτουργίας της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης. Ο κ. Χαν σημειώνει ότι, για λόγους αρχής αλλά και για την επίτευξη βασικών επιδιώξεων της Ε.Ε. για βαθύτερη ενοποίηση της ενεργειακής και της ψηφιακής αγοράς, «πρέπει τα κράτη-μέλη να προσπαθούν να βλέπουν πέρα από το εθνικό τους συμφέρον και να αναγνωρίζουν το συλλογικό ευρωπαϊκό συμφέρον». Ο Ζ.-Κ. Γιουνκέρ, σημειώνει, στην ομιλία του εν όψει της ψήφου για την έγκριση της νέας Κομισιόν, τόνισε την ανάγκη αναβίωσης της κοινοτικής μεθόδου.
Σε προσωπικό επίπεδο, ως νέος επίτροπος Διεύρυνσης, ο κ. Χαν σκοπεύει να κάνει χρήση των όσων έμαθε στο προηγούμενο πόστο του. «Δεν πρέπει να διαπραγματευόμαστε απλώς το κοινοτικό κεκτημένο. Πρέπει επίσης να στηρίζουμε τις οικονομίες των χωρών αυτών» τονίζει. Μιλώντας για την «κόπωση» με τη διεύρυνση εντός της Ε.Ε., επικαλείται το παρελθόν του στις επιχειρήσεις: «Αν ένας διεθνής όμιλος εταιρειών επεκτεινόταν με τον τρόπο που επεκτάθηκε τα τελευταία 20 χρόνια η Ε.Ε., μάλλον θα είχε καταρρεύσει. Η Ενωση, παρά τα προβλήματά της, κατάφερε να ενσωματώσει κράτη-μέλη με πολύ διαφορετικές κοινωνικές και αναπτυξιακές συνθήκες. Αυτό μας δείχνει ότι το πνεύμα του ευρωπαϊκού εγχειρήματος παραμένει ισχυρό».
Σε αυτό το πλαίσιο, ωστόσο, μπορεί μία χώρα σαν την Τουρκία να ενταχθεί στην ευρωπαϊκή οικογένεια; «Είναι θέμα της Τουρκίας η ταχύτητα με την οποία θα προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις». Είναι πεπεισμένος ότι η Αγκυρα παραμένει προσηλωμένη στην ευρωπαϊκή της πορεία; «Θα πρέπει να δούμε τα σχέδια της νέας κυβέρνησης» απαντά, προσθέτοντας με νόημα: «Πέρα από τα έγγραφα, φυσικά, υπάρξουν και οι πράξεις».