Ας φαντασθούμε μια εικόνα. Ενα αμάξι στην κορυφή μιας ανηφόρας και του οποίου λύθηκε το χειρόφρενο. Το αμάξι αρχίζει να τσουλάει με όλο και μεγαλύτερη ταχύτητα προς τα πίσω. Τι κάνει ο οδηγός; Πατάει δυνατά το φρένο, ενώ την ίδια στιγμή βάζει απότομα ταχύτητα και πατάει γκάζι; Οχι βέβαια, διότι έτσι κινδυνεύει να σπάσει η μηχανή του αμαξιού και ο ίδιος να τραυματισθεί από μια προσπάθεια χωρίς στόχο μέσα σε κλίμα πανικού. Αντίθετα, ο οδηγός πράττοντας με σύνεση και ορθά θα πρέπει πρώτα να σταματήσει το αμάξι πατώντας φρένο, μετά να σιγουρέψει τη θέση του αμαξιού με το χειρόφρενο και όταν αυτά γίνουν, να ξεκινήσει προσεκτικά και σταθερά την πορεία προς τα πάνω βάζοντας την πρέπουσα ταχύτητα και πατώντας με τη δέουσα προσοχή το γκάζι.
Πιστεύουμε ότι αυτή η σχεδιασμένη και σωστά εκτελεσμένη αντίδραση θα έπρεπε να είναι και η πολιτική για την έξοδο της χώρας από την κατηφόρα της κρίσης. Θα έπρεπε να υπάρχει μια συνετή και ρεαλιστική στρατηγική με σταθερές κινήσεις υλοποίησης και με στόχο την ανάπτυξη. Σε πρώτο στάδιο θα έπρεπε να σταματήσουμε την πτώση περιορίζοντας ή και εξαλείφοντας τα βάρη εκείνα που μας τραβάνε προς τα κάτω. Για παράδειγμα γραφειοκρατία, πολυνομία, έλλειμμα αποτελεσματικότητας, σαθρές μικροδομές. Πιστεύουμε ότι ιδιαίτερα οι μικροδομές είναι σημαντικός ανασταλτικός παράγοντας για την ανάπτυξη και ότι εάν αυτές δεν διορθωθούν οποιαδήποτε προσπάθεια ανάπτυξης θα πέφτει στο κενό. Οι κακές μικροδομές είναι τα μικρά στοιχεία σε ένα σύστημα τα οποία όμως μπορεί να αποβούν σημαντικά για τη λειτουργία του. Μπορούμε να φαντασθούμε τις κακές μικροδομές ως μια κολλώδη ουσία που εμποδίζει τα πράγματα να γίνονται. Για παράδειγμα, η έλλειψη ηλεκτρονικής διασύνδεσης μεταξύ διοικητικών αρχών μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την κακή εξυπηρέτηση των πολιτών με σημαντικές έως απαράδεκτες καθυστερήσεις σε θέματα όπως από ένα πιστοποιητικό μέχρι την αδειοδότηση μια σημαντικής επένδυσης.
Μετά το σταμάτημα της πτώσης, αυτό που θα έπρεπε να γίνει είναι ο σχεδιασμός και η υλοποίηση ενός αναπτυξιακού σχεδίου. Αυτό μπορεί να γίνει όχι βιαστικά αλλά με προσεκτικά βήματα και με κοινωνική συνεννόηση και συναίνεση. Μέσα από αυτή τη διαδικασία μπορούν να εντοπισθούν, σε πρακτικούς όρους όμως, και να αναδειχθούν τα στοιχεία εκείνα που θα μας πάνε μπροστά, όπως ανταγωνιστικότητα, καινοτομία και επιχειρηματικότητα. Η διαδικασία της ανάπτυξης, η επιτάχυνση δηλαδή προς τα εμπρός, δεν πρέπει να είναι μια βιαστική διαδικασία σε κατάσταση του πανικού της πτώσης, όσο και αν βιαζόμαστε να φύγουμε από το εξαιρετικά δυσάρεστο κλίμα της οικονομικής ύφεσης. Αντίθετα, θα πρέπει να είναι μια προσεκτική διαδικασία με ρεαλιστικό σχεδιασμό αλλά και φαντασία, της οποίας τα οφέλη θα είναι ορατά ίσως και έπειτα από αρκετά χρόνια. Σε ένα πρόσφατο ταξίδι στη Λάρισα ένας έμπειρος και επιτυχημένος οινοπαραγωγός μάς είπε ότι τα αποτελέσματα της παρέμβασης σε ένα αμπέλι σήμερα θα φανούν στο κρασί ίσως έπειτα από πέντε χρόνια. Το ίδιο συμβαίνει και με τον πολιτικό σχεδιασμό. Οι πολιτικές μεταρρυθμίσεις όταν αυτές γίνουν σχεδιασμένα και στοχευμένες σε τομείς σημαντικούς για την ανάπτυξη της χώρας, ίσως πάρουν χρόνο για να δώσουν αποτελέσματα, αλλά σίγουρα τα αποτελέσματα αυτά θα είναι σημαντικά και με διάρκεια και προς όφελος όλων. Θα είναι αποτελέσματα που θα μείνουν ως κληρονομιά στα παιδιά μας, το μέλλον των οποίων δυστυχώς βαρύτατα υπονομεύσαμε.
*Ο κ. Γιάννος Γραμματίδης είναι πρόεδρος και ο κ. Χρήστος Αλεξάκης μέλος του ακαδημαϊκού συμβουλίου του Ινστιτούτου Οικονομικής Πολιτικής και Δημόσιας Διακυβέρνησης του Ελληνοαμερικανικού Επιμελητηρίου.