Είχαμε παρατηρήσει πριν από λίγο καιρό, από τις φιλόξενες αυτές σελίδες, το λυπηρό γεγονός ότι συχνά ο δημόσιος λόγος στη χώρα μας πολώνεται μεταξύ στασιμότητας και βίαιης ασυνέχειας. Η έλλειψη προτάσεων προοπτικής είναι το πιο άμεσο και ζημιογόνο αποτέλεσμα αυτής της πόλωσης.
Ο τόπος μας χρειάζεται επειγόντως σοβαρές αλλαγές για να βρει την προοπτική που του ταιριάζει μέσα στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στην ευρύτερη διεθνή κοινότητα. Οι αλλαγές αυτές είναι αναμενόμενο ότι πρέπει να εστιάσουν: στο πολιτικό σύστημα, που πρέπει να αναθεωρηθεί/ανανεωθεί, ώστε να μετατραπεί από τροχοπέδη (όπως συχνά κατηγορείται από πολλούς) σε αδιαμφισβήτητη ατμομηχανή των αναγκαίων αλλαγών στο σύνολο της ελληνικής κοινωνίας.
Οι αλλαγές στο πολιτικό σύστημα σημαίνει πως πρέπει να διδαχθούμε από τη διεθνή εμπειρία και να δημιουργήσουμε θεσμικά αντίβαρα και εξισορροπητικές αρχές απέναντι σε υπερεξουσίες που δεν μπορούν να λειτουργήσουν στον σύγχρονο κόσμο. Σημαίνει ακόμα ότι θα πρέπει να αλλάξει ο τρόπος εκπροσώπησης της κοινωνίας μέσα στο πολιτικό σύστημα, καλλιεργώντας παράλληλα μία κουλτούρα συνεργασιών. Αυτό δεν συνεπάγεται μόνο ένα πιο αναλογικό εκλογικό σύστημα, αλλά και μία απεξάρτηση πολιτών και πολιτικών από τη μιντιοκρατία και το «μαύρο» πολιτικό χρήμα.
Σε αυτό θα συμβάλουν οι μικρότερες εκλογικές περιφέρειες, ο περιορισμός της κρατικής χρηματοδότησης (με ταυτόχρονη ίσως απαγόρευση δανεισμού των κομμάτων) και η απόλυτη διαφάνεια στην ιδιωτική χρηματοδότηση κομμάτων και πολιτικών.
Επίσης, όπως και κατά το παρελθόν έχω ισχυριστεί, θα πρέπει να ιδρυθούν ανεξάρτητοι θεσμοί (Ινστιτούτα, Ιδρύματα κ.λπ.) που θα έχουν ως αποστολή τη μακροπρόθεσμη εκτίμηση των δημοσιονομικών επιπτώσεων από τους διάφορους νόμους, ενώ παράλληλα θα διαμορφώνουν προτάσεις για την καλύτερη λειτουργία υπουργείων και δημοσίων φορέων.
Σε αυτά θα μπορούσαμε να συμπληρώσουμε την πρόταση για Ανεξάρτητη Αρχή που θα αναλαμβάνει τη διαδικασία κάλυψης ορισμένων «πολιτικών» θέσεων, κάτω από την κυβέρνηση, ώστε να μη γίνεται το κράτος λάφυρο του εκάστοτε κόμματος εξουσίας.
Στη δημόσια διοίκηση, οι αλλαγές είναι βέβαιο ότι θα έχουν άμεσο και θετικό αντίκτυπο στη συνολική παραγωγική ικανότητα της χώρας.
Η παραγωγική αναβάθμιση της χώρας και η ανάπτυξη δεν μπορούν να υπηρετηθούν από ένα κατακερματισμένο και αλληλοαναιρούμενο κράτος που εποπτεύεται (αντί να καθοδηγείται) από περιχαρακωμένα και αλληλογρονθοκοπούμενα υπουργεία. Απαιτείται για λόγους αναπτυξιακούς και κοινωνικούς, ενότητα βούλησης και δράσης στον δημόσιο τομέα.
Οι ενότητες υπηρεσιών υπό ενιαία διοικητική αρχή που εποπτεύονται διοικητικά από ένα υπουργείο, ο περιορισμός των υπουργείων, με έναν «κοινό λογιστή», το υπουργείο Οικονομικών, και η αξιοποίηση μιας ανεξάρτητης αρχής, ως ρυθμιστικού επόπτη των λειτουργιών θα μπορούσε να είναι μία ιδέα για μία γόνιμη συζήτηση.
Επιπλέον, κάθε φορέας του Δημοσίου και του ευρύτερου δημοσίου τομέα θα υποχρεούται σε οικονομικό απολογισμό, έλεγχο από ελεγκτική εταιρεία και πλήρη διαφάνεια των οικονομικών κατά το ανάλογο λογιστικό σχέδιο.
Στον παραγωγικό τομέα της χώρας, τα προβλήματα είναι πολλά και δύσκολα αλλά όχι αδύνατο να επιλυθούν. Για παράδειγμα: ανάκαμψη δεν γίνεται χωρίς νέα επιχειρηματικότητα. Αλλά αυτό στη σύγχρονη εποχή σημαίνει καινοτομία, επενδύσεις και κίνητρα.
Πώς βοηθάμε λοιπόν το πολύ καλό ανθρώπινο δυναμικό μας να υλοποιήσει καινοτόμες ιδέες; Καλό είναι να βλέπουμε τη διεθνή εμπειρία αλλά καλύτερο είναι να περιορίσουμε τη γραφειοκρατία εκκίνησης μιας νέας επιχείρησης. Χωρίς βαρύγδουπα «μοντέλα», μόνο με απλή λογική.
Πώς συμβάλλουμε στην προσέλκυση επενδύσεων; Ασφαλώς και είναι καλό το επιχειρηματικό μοντέλο εταιρειών της Silicon Valley, αλλά μάλλον θα έπρεπε να προηγηθεί μία απλή διευκόλυνση κεφαλαίου κίνησης για μικρές επιχειρήσεις, θεσπίζοντας ένα μη ολιγοπωλιακό, πολυκεντρικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Πώς ενισχύουμε τα κίνητρα για επιχειρηματική δράση; Κανένα «μοντέλο» δεν θα μας εκσφενδονίσει από την 146η θέση στην κορυφή αν πρώτα δεν μειώσουμε τις απίστευτες διαδικασίες αδειοδοτήσεων ή αν δεν κάνουμε ένα σταθερό και αξιόπιστο φορολογικό σύστημα ή αν ακόμα δεν θεσπίσουμε λογικούς κανόνες στην αγορά εργασίας, με ευελιξία όχι μόνο στην απόλυση αλλά και στην πρόσληψη ανθρώπινου δυναμικού.
Προφανώς και δεν πρέπει να είμαστε ισοπεδωτικοί. Ορισμένα πράγματα έχουν γίνει ή έχουν δρομολογηθεί στον τόπο μας τα τελευταία χρόνια. Ομως, οι απαιτήσεις της εποχής και της κατάστασης στην οποία βρισκόμαστε συνεπάγονται περισσότερες και ταχύτερες αλλαγές. Αλλαγές που δεν θα αποσκοπούν στην εκτόνωση της πίεσης της τρόικας ή των διαφόρων διαμαρτυρόμενων κοινωνικών ομάδων αλλά στη χάραξη μιας προοπτικής για τη μετά την κρίση Ελλάδα.
Εχω τη γνώμη ότι οι σκέψεις που καταγράφηκαν σε αυτό το άρθρο συντείνουν, έστω και κατ’ ελάχιστο, προς αυτή την κατεύθυνση.
* Ο κ. Νίκος Ευθυμιάδης είναι πρόεδρος REDESTOS Efthymiadis Agrotechnology Group και πρόεδρος ε.Τ. ΣΒΒΕ.