Μέτρα για την ανακούφιση των δανειοληπτών που έχουν δάνειο σε ελβετικό φράγκο εξετάζουν οι τράπεζες, προκειμένου να περιορίσουν τη ζημιά που προκαλεί σε πρώτη φάση η απόφαση της Κεντρικής Τράπεζας της Ελβετίας να ξεκλειδώσει την ισοτιμία του ελβετικού νομίσματος σε σχέση με το ευρώ από το όριο του 1,20. Αμεσα εξετάζουν τη μείωση της δόσης του δανείου που θα πρέπει να καταβάλουν τον επόμενο μήνα οι δανειολήπτες αυτής της κατηγορίας, η οποία αναμένεται ότι θα αυξηθεί κατά 50 – 60 ευρώ τον μήνα για δάνειο 100.000 ευρώ σε ελβετικό νόμισμα. Πρόκειται για αύξηση που έχει υπολογιστεί με βάση τη χθεσινή διακύμανση του νομίσματος, δηλαδή μεταξύ 1,02 και 1,05, αλλά η τελική επιβάρυνση θα εξαρτηθεί από το εύρος διακύμανσης που θα σταθεροποιηθεί τις επόμενες μέρες.
Τα μέτρα που εξετάζονται σε δεύτερη φάση είναι η μετατροπή της οφειλής, σε δάνειο τύπου balloon ή split balance, δηλαδή διαχωρισμό ενός μέρους του κεφαλαίου, το οποίο δεν θα αποπληρώνεται για ένα διάστημα (π.χ. 5ετία). Πρόκειται για εργαλεία που ανάλογα με τον τρόπο που εφαρμόζονται μπορεί να οδηγήσουν όχι μόνο στη μετάθεση, αλλά και στο πάγωμα ενός μέρους της οφειλής, που θα υπολογίζεται με σταθερή ισοτιμία, σε αντίθεση με το υπόλοιπο τμήμα του κεφαλαίου, που θα υπολογίζεται με βάση κυμαινόμενη ισοτιμία. Με τον τρόπο αυτό επιδιώκεται να αντιμετωπιστεί το πραγματικό πρόβλημα, που συνίσταται ουσιαστικά στην αύξηση του άληκτου μέρους του κεφαλαίου, το οποίο μετά τη χθεσινή εξέλιξη, εκτινάσσεται, προκαλώντας πανικό σε όσους έχουν δανειστεί σε ελβετικό νόμισμα.
Πρόκειται για 65.000 δανειολήπτες περίπου, οι οποίοι έχουν δάνεια αξίας 8,5 δισ. ευρώ, κυρίως στεγαστικά, αλλά και επιχειρηματικά. Οι τράπεζες συνιστούν ψυχραιμία, καθώς όπως σημειώνουν οποιαδήποτε σκέψη για μετατροπή σε ευρώ ενός δανείου που έχει συναφθεί σε ελβετικό φράγκο, θα κλειδώσει ουσιαστικά τη ζημιά για τους δανειολήπτες και θα μετατρέψει τις απώλειες από οιονεί λογιστικές σε πραγματικές. Είναι χαρακτηριστικό ότι το υπόλοιπο ενός δανείου 100.000 ευρώ, που είχε συναφθεί το 2008 σε ελβετικό φράγκο, σήμερα είναι υψηλότερο, 106.702 ευρώ, παρά το γεγονός ότι ο δανειολήπτης πλήρωνε κανονικά επί επτά χρόνια τις δόσεις του δανείου του.
Αυτός είναι και ο λόγος που οι δανειολήπτες αυτής της κατηγορίας, έχουν προχωρήσει σε προσφυγές στα δικαστήρια, καθώς διαπιστώνουν ότι ακόμη και αν αποπληρώνουν επί σειρά ετών, κανονικά το δάνειο που έχουν προς την τράπεζα, η οφειλή τους εκπεφρασμένη σε ευρώ αυξάνεται αντί να μειώνεται. Μέχρι στιγμής έχουν υπάρξει ορισμένες μόνο πρωτόδικες αποφάσεις που δικαιώνουν δανειολήπτες, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι το προϊόν είχε χαρακτηριστικά επενδυτικού τύπου, χωρίς ωστόσο καμιά από αυτές να έχει τελεσιδικήσει. Ενδεικτικό της ζημίας που έχουν υποστεί είναι το γεγονός ότι στο ίδιο παράδειγμα του δανείου, δηλαδή των 100.000 ευρώ που πήρε κάποιος το 2008 για 25 χρόνια, οι τόκοι που έχει πληρώσει έως σήμερα, υπολογίζονται στις 40.000 περίπου. Ομως παρά την καταβολή του ποσού αυτού, το ύψος του δανείου που υπολείπεται προς αποπληρωμή, έχει αυξηθεί στα 106.702 ευρώ και από χθες εκτινάσσεται στα 122.000 ευρώ – τουλάχιστον λογιστικά.
Τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο είχαν κάνει την εμφάνισή τους το 2005 και διαφημίστηκαν έντονα τόσο το 2007 όσο και το 2008, λόγου του χαμηλού επιτοκίου libor της περιόδου στο 2% – 2,5%, όταν το ευρωπαϊκό επιτόκιο κυμαίνονταν αντίστοιχα στο 3,6% – 5%. Την ίδια περίοδο (αρχές 2007) η ισοτιμία ελβετικού φράγκου σε σχέση με το ευρώ ήταν στο 1,610 και κάποιος που έπαιρνε δάνειο σε ξένο νόμισμα ωφελούνταν τόσο από το χαμηλό επιτόκιο όσο και από το αδύναμο ελβετικό φράγκο. Το κλείδωμα της ισοτιμίας στο 1,20 έχει ζημιώσει ήδη πολλούς δανειολήπτες και πλέον η απελευθέρωσή της, συνιστά ένα ακόμη ισχυρό σοκ.
Καθοριστικός παράγοντας το libor
Για τον υπολογισμό της δόσης που θα πληρώσουν οι δανειολήπτες, πρέπει να συνεκτιμηθεί και η μείωση του επιτοκίου libor, που εκτιμάται ότι θα συμπαρασύρει η απόφαση της Κεντρικής Τράπεζας για μείωση του επιτοκίου, βάσει του οποίου δέχεται καταθέσεις από τις τράπεζες στο – 0,75%. Η εξέλιξη αυτή οδηγεί περαιτέρω προς το κάτω το libor, το οποίο διαμορφώθηκε χθες στο -0,10 (1 μηνός) και στο 0,04 (τρίμηνο). Σε κάθε περίπτωση το όφελος που είχαν οι δανειολήπτες από τα χαμηλά επιτόκια που είχε το ελβετικό νόμισμα, τα οποία ήταν και ο λόγος για τον οποίο κατέφυγαν σε δάνεια σε ξένο νόμισμα, έχει εξανεμιστεί εδώ και καιρό και συγκεκριμένα μετά την πολιτική μείωσης των επιτοκίων που έχει εφαρμόσει η ΕΚΤ, οδηγώντας το βασικό της επιτόκιο στο 0,05%.