Μνήμες του 2012, όταν οι χρηματαποστολές χαρτονομισμάτων από τη Φρανκφούρτη αυξάνονταν καθημερινά για να καλύψουν το κενό ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα, επανέρχονται στις μέρες μας. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τροφοδοτεί τις ελληνικές τράπεζες με πρόσθετα χαρτονομίσματα, προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες για φυσικό χρήμα που προκαλεί η μείωση των καταθέσεων λόγω της ανάληψης μετρητών.
Η συνολική μείωση καταθέσεων, που τηρούν στις τράπεζες οι φορείς της γενικής κυβέρνησης, οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά από τον Νοέμβριο του 2014 μέχρι και σήμερα φθάνει τα 35 δισ. ευρώ. Ο κύριος όγκος χάθηκε από τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, αλλά τους δύο τελευταίους μήνες τη σκυτάλη πήραν και οι φορείς του ευρύτερου δημόσιου τομέα, όπως η Τοπική Αυτοδιοίκηση και τα ασφαλιστικά ταμεία. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο τον Μάρτιο αποσύρθηκαν συνολικά 3,7 δισ. ευρώ, ενώ τον Απρίλιο οι εκροές εκτινάχθηκαν στα 5 δισ. ευρώ.
Η μείωση των καταθέσεων από τα νοικοκυριά μέσω ανάληψης μετρητών αυξάνει το χρήμα που κυκλοφορεί σε φυσική μορφή. Πρόκειται για χρήμα που κυκλοφορεί τις τσέπες των Ελλήνων ή τοποθετείται σε θυρίδες και σε σημεία προς φύλαξη. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος τον Μάρτιο του 2015, το χρήμα που κυκλοφορούσε στην αγορά εκτοξεύθηκε στα 41 δισ. ευρώ από 30,1 δισ. ευρώ τον Νοέμβριο του 2014, καταγράφοντας αύξηση κατά 10,9 δισ. ευρώ. Η γενίκευση της ανησυχίας τον Απρίλιο λόγω μη επίτευξης συμφωνίας με τους εταίρους, οδήγησε σε νέα εκροή καταθέσεων και παράλληλη αύξηση του χρήματος που κυκλοφορεί σε φυσική μορφή, που έφτασε σύμφωνα με εκτιμήσεις από τις τράπεζες τα επιπλέον 2 δισ. ευρώ.
Οι αυξημένες ανάγκες για ρευστά διαθέσιμα καλύπτονται πλέον μέσω αυξημένων χρηματαποστολών από τη Φρανκφούρτη και την ΕΚΤ, η οποία εφοδιάζει τις ελληνικές τράπεζες με τραπεζογραμμάτια. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΤτΕ οι «καθαρές υποχρεώσεις που απορρέουν από την κατανομή εντός του Ευρωσυστήματος των κυκλοφορούντων τραπεζογραμματίων ευρώ» ανέβηκε από τα 3,9 δισ. ευρώ τον Νοέμβριο στα 14 δισ. ευρώ τον Μάρτιο και με βάση τις εκτιμήσεις στα 16 δισ. τον Απρίλιο. Η αύξηση αυτή καλύπτεται είτε από αποθεματικά που υπάρχουν είτε από πρόσθετες εισροές από το Ευρωσύστημα. Στο ποσό αυτό προστίθενται περίπου 27 δισ. ευρώ, που είναι το ύψος του κυκλοφορούντος χρήματος που διακινείται κατά μέσο όρο στην ελληνική αγορά και το οποίο είναι σταθερό όλους αυτούς τους μήνες, ανεβάζοντας το συνολικό ύψος των χρημάτων σε φυσική μορφή στα 41 δισ. ευρώ τον Μάρτιο (επίσημα στοιχεία ΤτΕ) και στα 43 δισ. ευρώ τον Απρίλιο, σύμφωνα με εκτιμήσεις.
Το ύψος του φυσικού χρήματος που κυκλοφορεί στην αγορά είναι από τα υψηλότερα στην Ευρωζώνη, καθώς αντιπροσωπεύει περίπου το 25% του ΑΕΠ της χώρας, όταν ο μέσος όρος στις υπόλοιπες χώρες είναι 6% – 8%. Μία αιτία αυτού του φαινομένου είναι το γεγονός ότι οι συναλλαγές στη χώρα μας δεν είναι ηλεκτρονικές σε αντίθεση με την Ευρωζώνη, όπου οι συναλλαγές γίνονται κατά κύριο λόγο ηλεκτρονικά και μόνο ένα μικρό μέρος γίνεται με φυσικό χρήμα. Η τάση αυτή επιδεινώθηκε λόγω της κρίσης, καθώς αύξησε το ποσό που διακρατούν οι Ελληνες στα σπίτια τους ή σε θυρίδες υπό τον φόβο τυχόν περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων.
Το χρήμα που διακινείται στις τσέπες των Ελλήνων δεν είναι παρά η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος, δηλαδή της μείωσης των καταθέσεων στις τράπεζες. Οπως σημειώνουν τραπεζικά στελέχη, οι Ελληνες είναι μεταξύ των Ευρωπαίων που αν και φτωχότεροι, έχουν τα περισσότερα μετρητά στην τσέπη τους σε σχέση με τους υπόλοιπους λαούς της Ευρωζώνης. Καθώς όλοι έσπευσαν να αντλήσουν ένα μέρος από τα μετρητά που διακρατούν στις τράπεζες, η μείωση σε ό,τι αφορά τα νοικοκυριά έφτασε τα 18,1 δισ. ευρώ από τα τέλη Νοεμβρίου έως και τον Μάρτιο, οδηγώντας τις αποταμιεύσεις των ελληνικών νοικοκυριών στα 117,9 δισ. ευρώ.