Σε 2,5% με 3% υπολογίζεται ότι θα ανέλθει η συνολική επιβάρυνση στο βασικό «καλάθι» προϊόντων και υπηρεσιών, εάν εφαρμοσθεί ενιαίος συντελεστής ΦΠΑ 18%. Η επιβάρυνση στην πραγματικότητα για τα ασθενέστερα οικονομικά νοικοκυριά θα είναι πολύ μεγαλύτερη, καθώς ειδικά η επιβάρυνση που προκύπτει από την εφαρμογή ενιαίου συντελεστή στα τρόφιμα υπολογίζεται σε 4,5%, ενώ βαρύ θα είναι το τίμημα που θα κληθούν να πληρώσουν για το ηλεκτρικό ρεύμα.
Εάν, μάλιστα, δεν ευοδωθεί η πρόταση για μετάβαση του γάλακτος και του ψωμιού σε υπερμειωμένο συντελεστή ΦΠΑ 6,5%, τότε η επιβάρυνση, ειδικά για τα νοικοκυριά θα είναι ακόμη μεγαλύτερη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του εργαστηρίου Μάρκετινγκ του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών για την καταναλωτική συμπεριφορά τα νοικοκυριά με μηνιαίο εισόδημα έως 1.000 ευρώ δαπανούν στο σούπερ μάρκετ, για βασικά δηλαδή προϊόντα καθημερινής κατανάλωσης, 237 ευρώ τον μήνα, δηλαδή πάνω από το 25% του εισοδήματός τους. Επομένως, η αύξηση που θα προκύψει από την εφαρμογή ενιαίου συντελεστή ΦΠΑ 18%, σημαίνει πολύ μεγαλύτερες απώλειες για το εισόδημα των οικονομικά ασθενέστερων νοικοκυριών. Τα νοικοκυριά με μηνιαίο εισόδημα πάνω από 1.000 και έως 2.000 ευρώ δαπανούν στο σούπερ μάρκετ κάθε μήνα το 16% με 20% του εισοδήματός τους, ενώ για παράδειγμα τα νοικοκυριά με εισόδημα πάνω από 4.000 ευρώ δαπανούν κάθε μήνα στο σούπερ-μάρκετ περίπου το 10% του εισοδήματός τους.
Με βάση το σενάριο περί εφαρμογής ενιαίου συντελεστή ΦΠΑ 18% θα επέλθουν οι ακόλουθες αλλαγές:
• Τα είδη ένδυσης και υπόδησης, οι τηλεπικοινωνίες, ορισμένες υπηρεσίες, τα έπιπλα – είδη οικιακής χρήσης, τα αυτοκίνητα, οι μοτοσικλέτες, τα καύσιμα, τα οικοδομικά υλικά, τα αλκοολούχα ποτά, ακίνητα, ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, κοσμήματα, ρολόγια που σήμερα εντάσσονται στον ανώτατο συντελεστή 23% θα έχουν συντελεστή 18%, μειωμένο δηλαδή κατά 21,7%.
• Τα τρόφιμα, η ηλεκτρική ενέργεια, το φυσικό αέριο, τα εστιατόρια καφενεία, ζαχαροπλαστεία, εισιτήρια μέσων μαζικής μεταφοράς, οι υπηρεσίες ανακαίνισης παλαιών κατοικιών, τα άνθη, υπηρεσίες από συγγραφείς, συνθέτες, καλλιτέχνες, οι ιδιωτικές κλινικές, τα διαγνωστικά κέντρα, τα εισιτήρια κινηματογράφου, συναυλιών, κόμιστρα ταξί κ.ά. που σήμερα επιβαρύνονται με τον μειωμένο συντελεστή 13% θα επιβαρυνθούν με συντελεστή 18%, κάτι που συνιστά αύξηση του ΦΠΑ κατά 38,46%.
• Η διαμονή σε ξενοδοχεία που σήμερα υπάγεται στον πολύ χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ 6,5%, εξετάζεται να επιβαρυνθεί με συντελεστή 9%.
• Φάρμακα εφημερίδες και περιοδικά διατηρούνται στο 6,5%, ενώ δεν αποκλείεται να υπαχθούν στον πολύ μειωμένο αυτό συντελεστή τα πολύ βασικά είδη διατροφής, όπως το ψωμί και το γάλα, όπως ισχύει σε άλλες χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
• Κατάργηση του ειδικού καθεστώτος ΦΠΑ στα νησιά. Οι συντελεστές σήμερα είναι 5%, 9% και 16%. Οι συντελεστές αυτοί καταργούνται και θα διαμορφωθούν στο 6,5% για τα φάρμακα, τις εφημερίδες τα περιοδικά και τα είδη πρώτης ανάγκης και στο 18% για όλα τα υπόλοιπα.
Ειδικά σε ό,τι αφορά τον τουρισμό με βάση το σενάριο για αύξηση του ΦΠΑ στο 9% από 6,5% που είναι σήμερα η επιβάρυνση στις τιμές θα είναι για τα ξενοδοχειακά καταλύματα της τάξης του 2,4%. Σε περίπτωση, ωστόσο, που η εν λόγω κατηγορία υπαχθεί σε ΦΠΑ 18% τότε οι ανατιμήσεις θα υπερβαίνουν το 10%.
Το ερώτημα, βεβαίως, που γεννάται κάθε φορά με τις αλλαγές στον ΦΠΑ είναι εάν οι αυξήσεις, ή τουλάχιστον μέρος αυτών, απορροφηθούν από τη βιομηχανία και το λιανεμπόριο και δεν περάσουν στην τελική τιμή καταναλωτή. Το ενδεχόμενο αυτό, με δεδομένο την κατάσταση που επικρατεί στην αγορά, μοιάζει ελάχιστα πιθανό. Αυτό που μένει, επίσης, να δούμε είναι εάν και οι μειώσεις περάσουν όλες στην τελική τιμή του καταναλωτή, καθώς σε προηγούμενες ανάλογες περιπτώσεις κάτι τέτοιο δεν συνέβη ή συνέβη με σημαντική χρονική υστέρηση.