«Καπνός» έχουν γίνει αποταμιεύσεις του ιδιωτικού τομέα ύψους 100 δισ. ευρώ την τελευταία 5ετία, εξαιτίας κυρίως της παρατεταμένης αβεβαιότητας. Πρόκειται για ένα άνευ προηγουμένου πλήγμα στη ρευστότητα, καθώς όπως εξηγούν στελέχη τραπεζών, οι τράπεζες χάνουν κατά μέσον όρο καταθέσεις ύψους 1,6 δισ. ευρώ κάθε μήνα από το τέλος του 2009 έως σήμερα.
Χαρακτηριστικό της δεινής θέσης που βρίσκεται η οικονομία, και ειδικότερα ο ιδιωτικός τομέας, είναι ότι παρά την καταβαράθρωση των καταθέσεων τα προηγούμενα χρόνια, το πρώτο τρίμηνο της φετινής χρονιάς καταγράφεται η μεγαλύτερη μείωση καταθέσεων, και μάλιστα με διαφορά, από το ξέσπασμα της μεγάλης κρίσης.
Η βουτιά
Συγκεκριμένα, το δίμηνο Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου 2015 οι καταθέσεις σημείωσαν «βουτιά» 21,7 δισ. ευρώ ενώ η δεύτερη χειρότερη επίδοση ήταν εκροές ύψους 10,4 δισ. ευρώ που σημειώθηκαν το πρώτο τρίμηνο του 2011. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) στο τέλος Μαρτίου 2015 οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα, επιχειρήσεων και νοικοκυριών διαμορφώθηκαν στα 138,5 δισ. ευρώ έναντι 237,5 δισ. ευρώ τον Δεκέμβριο του 2009.
Στελέχη τραπεζών μιλώντας στην «Κ» σημειώνουν ότι η «βουτιά» των καταθέσεων είναι κατά πολύ μεγαλύτερη της οικονομικής ύφεσης και οι συνθήκες πιστωτικής ασφυξίας έχουν επιτείνει τις πιέσεις στις επιχειρήσεις και ευρύτερα στον ιδιωτικό τομέα. Είναι χαρακτηριστικό πως οι καταθέσεις το διάστημα Δεκεμβρίου 2009 – Μάρτιος 2015 υποχωρούν κατά 41%, ενώ το ίδιο διάστημα η υποχώρηση του ΑΕΠ εκτιμάται σε περίπου 22%! Οπως εκτιμούν οι τράπεζες, η μεγάλη μείωση των καταθέσεων είναι περισσότερο αποτέλεσμα της αβεβαιότητας και της πολιτικής αστάθειας παρά της οικονομικής ύφεσης.
Δεν είναι τυχαίο ότι οι μεγαλύτερες αναλήψεις καταθέσεων σημειώθηκαν σε περιόδους εκλογών, οπότε αυξάνονταν και η αβεβαιότητα για το αποτέλεσμα και ο κίνδυνος εξόδου της χώρας από την Ευρωζώνη. Είναι χαρακτηριστικό ότι τον Μάιο του 2012 οι καταθέσεις μειώθηκαν κατά 8,5 δισ. ευρώ, ενώ τον Ιούνιο κατά 6,9 δισ. ευρώ, συνεπεία της διπλής εκλογικής αναμέτρησης.
Οι εκλογές
Τον περασμένο Δεκέμβριο οι καταθέσεις μειώθηκαν κατά 4 δισ. ευρώ λόγω της προκήρυξης πρόωρων εκλογών ενώ τον Ιανουάριο 2015, οπότε πραγματοποιήθηκαν οι εθνικές εκλογές, οι καταθέσεις σημείωσαν «βουτιά» 12,2 δισ. ευρώ.
Ωστόσο, οι σοβαρές επιπτώσεις στην οικονομία που προκαλεί η πολιτική αναταραχή δεν φαίνεται να αποθαρρύνουν το πολιτικό προσωπικό και τα κόμματα: από το 2004 καμία κυβέρνηση δεν έχει ολοκληρώσει την τετραετή περίοδο διακυβέρνησης καθώς με τη μία ή άλλη αφορμή όλοι έχουν προσφύγει σε πρώρες εκλογές. Από το 2009 μέχρι σήμερα –περίοδος 6 ετών– έχουν σχηματιστεί 5 κυβερνήσεις!
Σε ετήσια βάση οι καταθέσεις μειώθηκαν κατά 27,9 δισ. ευρώ το 2010, κατά 35,4 δισ. ευρώ το 2011 –που αποτελεί και τη χειρότερη επίδοση–, κατά 12,8 δισ. ευρώ το 2012, ενώ μικρή ανάκαμψη κατά 1,8 δισ. ευρώ σημειώθηκε το 2013. Το 2014 οι καταθέσεις μειώθηκαν εκ νέου, κατά 2,9 δισ. ευρώ, ως αποτέλεσμα των εκροών το τελευταίο τρίμηνο του έτους λόγω της πολιτικής αβεβαιότητας και της προκήρυξης εκλογών. Για το 2015, όπως αναφέραμε, το πρώτο τρίμηνο οι εκροές καταθέσεων προσεγγίζουν τα 22 δισ. ευρώ (και ξεπερνούν τα 25 δισ. εάν συνυπολογιστεί ο περασμένος Απρίλιος) που αποτελεί τη χειρότερη εικόνα από το ξέσπασμα της κρίσης.
Στη πράξη, σημειώνουν στελέχη τραπεζών, βιώνουμε τα τελευταία χρόνια μια κανονικότατη μαζική φυγή καταθέσεων από το τραπεζικό σύστημα (bank run) που θα έπρεπε να έχει οδηγήσει στην κατάρρευση των τραπεζών. Πώς απεφεύχθη αυτό; Χάρη στη δυναμική στήριξη της ΕΚΤ η οποία έχει διοχετεύσει ρευστότητα περίπου 115 δισ. ευρώ στις εγχώριες τράπεζες, με την οποία οι τράπεζες μπορούν να εξυπηρετούν τις βασικές ανάγκες ρευστότητας των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών.
Βιώσιμες
Ωστόσο, όπως έχει υπογραμμίσει πολλές φορές η ΕΚΤ, θα υποστηρίζει τη ρευστότητα του ελληνικού τραπεζικού συστήματος όσο οι εγχώριες τράπεζες παραμένουν βιώσιμες, διαθέτουν τις κατάλληλες εγγυήσεις και υπάρχει ορατή προοπτική λύσης στο ελληνικό πρόβλημα.
Την προηγούμενη εβδομάδα, οι επικεφαλής των τεσσάρων συστημικών τραπεζών με δηλώσεις τους στην «Κ» υπογράμμισαν την άμεση ανάγκη για την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων προκειμένου να εξαλειφθεί η αβεβαιότητα και να επιστρέψει σε ανοδική πορεία η οικονομία.