Αποψη: Τερατώδη ψέματα, επώδυνες αλήθειες για το ασφαλιστικό

Αποψη: Τερατώδη ψέματα, επώδυνες αλήθειες για το ασφαλιστικό

4' 0" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Στην τελευταία κρισιμότερη φάση της διαπραγμάτευσης -πριν από την αμέσως επόμενη κρισιμότερη- το ασφαλιστικό ξαναέρχεται με ορμή στο προσκήνιο με τον δοκιμασμένο,παραδοσιακό, μικροπολιτικό τρόπο. Αποτελεί πάλι «επιταγή» της τρόικας, δεν υπάρχει ανάγκη παρακολούθησης παρά μόνο επιστροφής των αποθεματικών του, δεν αφορά τη χώρα ως πρόβλημα και δημοσιονομικό εκτός από κοινωνικής δικαιοσύνης, δεν έχει ανάγκη από στοιχεία, νούμερα, ερμηνεία.

Εχουμε πάλι χαθεί ανάμεσα σε τερατώδη ψέματα και επώδυνες αλήθειες και βαδίζουμε συνειδητά και ασυνείδητα στη συνολική χρεοκοπία του που μέχρι χθες φαινόταν να την έχουμε αποφύγει.

Το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης της χώρας βρίσκεται όμως, πάλι, σε δύσκολη στιγμή και χρειάζεται με ψυχραιμία και νηφαλιότητα παρεμβάσεις που θα υπερβαίνουν τις απαιτήσεις της τρόικας και θα απαντούν στις απαιτήσεις της χώρας. Ας δούμε μερικές.

• Το ασφαλιστικό είναι σύστημα δυναμικό, πολυπαραγοντικό. Εξαρτάται από τις δημογραφικές εξελίξεις, την πορεία της οικονομίας και τα μακροοικονομικά δεδομένα, τις αλλαγές στην αγορά εργασίας, τον εκσυγχρονισμό των ασφαλιστικών ταμείων και την πολιτική απόφαση να στηρίζουμε πάντα αυτούς που έχουν περισσότερη ανάγκη. Εύρωστο ασφαλιστικό σύστημα σε μια χώρα ουσιαστικά πτωχευμένη δεν μπορεί να υπάρξει. Χρειάζεται συνεχή παρακολούθηση, ουσιαστικό κοινωνικό και πολιτικό διάλογο που πρέπει να περιλαμβάνει και τους εντός αλλά και τους εκτός του συστήματος. Η επιτροπή που έχει θεσμοθετεί στη Βουλή το 2010, μπορεί να αποτελέσει ένα σοβαρό φόρουμ διαλόγου. Δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν έχει λειτουργήσει ποτέ.

• Η ασφαλιστική μεταρρύθμιση του 2010, ο νόμος Ν3863/2010, Λοβέρδου- Κουτρουμάνη, έδωσε μια ανάσα ζωής, αποτέλεσε μια ριζική αλλά όχι ασφαλώς οριστική αλλαγή. Εθεσε τις βάσεις για μια ισόρροπη κατανομή της κοινωνικής δαπάνης, που θα ανοίξει τον δρόμο για μια σύγχρονη κοινωνική πολιτική που θα οικοδομεί ένα αποτελεσματικό δίχτυ προστασίας για τους αδύναμους. Η ισχύς του ξεκινούσε την 1η Ιανουαρίου του 2015. Ο νόμος 3863 δεν μειώνει τις συντάξεις αλλά μεταβάλλει δομικά το σύστημα με την εισαγωγή της βασικής και της αναλογικής σύνταξης, εξασφαλίζοντας τη βιωσιμότητά του σύμφωνα με όλες τις αναλογιστικές μελέτες, μέχρι το 2060. Ο νόμος αυτός τελεί εν αναστολή -μέχρι νεωτέρας;- θέτοντας σε κίνδυνο το μέλλον και ναρκοθετώντας, χωρίς λόγο, το πεδίο της διαπραγμάτευσης.

• Το σύστημα βρίσκεται σε μεγάλη κρίση ρευστότητας. Αυτό οφείλεται σε λόγους που αφορούν την πορεία της ύφεσης και της ανεργίας και την αδυναμία καταβολής των ασφαλιστικών εισφορών από μεγάλο μέρος επιχειρήσεων και εργαζομένων κυρίως στο επίπεδο των μικρομεσαίων, με άμεση αντανάκλαση στα ελλείμματα των ασφαλιστικών ταμείων και κυρίως του ΟΑΕΕ. Είναι απροσδιόριστο το ύψος των ελλειμμάτων που θα παρουσιαστεί φέτος, πέρα φυσικά από το ήδη προϋπολογισμένο 1,5 δισ. ευρώ και κυρίως ο τρόπος με τον οποίο θα καλυφθεί. Τα χρέη προς τα ασφαλιστικά ταμεία εξακολουθούν να αντιμετωπίζονται λογιστικά, ενώ υπάρχει τρόπος να αποδώσουν ταμειακά αρκεί να παρακαμφθεί το πολιτικό κόστος.

• Η σύγχυση και ο λαϊκισμός γύρω από το θέμα των επικουρικών συντάξεων και των εφάπαξ οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε αλλαγές στις κύριες συντάξεις, όπως ακριβώς έγινε τον Μάρτιο του 2012 με τα περίφημα ισοδύναμα μέτρα. Τόσο το εφάπαξ όσο και οι επικουρικές είναι ανταποδοτικού χαρακτήρα παροχές και άρα η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος σε αυτές εξυπηρετεί τη δυνατότητα του κράτους να επιχορηγεί τις κύριες συντάξεις. Εξάλλου κανένας ασφαλισμένος δεν πρόκειται να πάρει λιγότερο από το ποσό που έχει πληρώσει σε όλη τη διάρκεια του εργασιακού βίου με ένα επιτόκιο ανάλογο με αυτό των ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου. Οποιος παραπληροφορεί ή συνδέει -από πολιτική υστεροβουλία- ρήτρα μηδενικού ελλείμματος και με τις κύριες συντάξεις είναι βαθιά συντηρητικός και εξαιρετικά επικίνδυνος.

• Δεν υπάρχει λόγος και δυνατότητα παραμετρικών αλλαγών στο σύστημα. Τα όρια ηλικίας δεν μπορούν να αυξηθούν πάνω από τα 67 έτη και οι περικοπές στα ανώτατα όρια των κύριων συντάξεων δεν παράγουν ουσιαστικό δημοσιονομικό αποτέλεσμα. Υπάρχει όμως θέμα πρόωρων συνταξιοδοτήσεων που πρέπει άμεσα να ελεγχθούν όπως όλη η κοινωνία αναγνωρίζει.

• Η μυθολογία των αποθεματικών δημιουργεί ψευδείς εντυπώσεις και εφησυχασμούς. Το σύνολο των αποθεματικών κινητών και ακινήτων ακόμη και πριν από το PSI δεν ξεπερνούσε τα 27-28 δισ., περίπου 15 μετά από αυτό, όσο δηλαδή οι συντάξεις ενός μόνο έτους. Σε ό,τι αφορά μάλιστα τις αποδόσεις τους δεν υπερβαίνουν το 1,6 δισ. τον χρόνο, όσο δηλαδή περίπου οι συντάξεις ενός μόνο μήνα. Τα παρόντα αποθεματικά δεν συνδέονται λοιπόν με τη βιωσιμότητα του συστήματος. Θέτουν όμως ένα θέμα κοινωνικής δικαιοσύνης που θα μπορούσε κανείς να το αντιμετωπίσει με μια πρόγνωση ανακεφαλαιοποίησης των ασφαλιστικών ταμείων σε βάθος 15ετίας και εφόσον υλοποιηθούν όλες οι άλλες απαραίτητες αλλαγές.

• Στο ίδιο διάστημα έχουν σταματήσει όλοι οι απαραίτητοι εκσυγχρονισμοί του μηχανισμού των ταμείων. Ενοποιήσεις, συστήματα διακυβέρνησης, λειτουργία one-stop-shops για την εξυπηρέτηση των ασφαλισμένων, κωδικοποίηση νομοθεσίας.

Χρειάζεται και στο ασφαλιστικό μια πρωτοβουλία αντίστοιχη με αυτή που δρομολογήθηκε στην παιδεία με την αντίθεση στο νομοσχέδιο Μπαλτά. Με θετικό πρόσημο και όχι αμυντικά, εξηγώντας και υπερασπίζοντας το δημόσιο ασφαλιστικό σύστημα και όχι τις πελατειακές ανάγκες, δεξιές ή «αριστερές». Διαφορετικά η ανάμνηση της ευκαιρίας που χάθηκε επί Γιαννίτση θα φαντάζει ασήμαντη μπροστά σε αυτό που χάνεται σήμερα.

* Πρώην Γενική Γραμματέας Κοινωνικών Ασφαλίσεων

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή