Μπορεί τον Φεβρουάριο, ακόμη και σε γειτονιές του κέντρου της Αθήνας, να συναντά κάποιος ανθισμένες αμυγδαλιές, όμως η Ελλάδα εισάγει αμύγδαλα από το εξωτερικό. Μόνο το 2014 ξοδέψαμε ως χώρα 16 εκατομμύρια ευρώ για να εισαγάγουμε αμύγδαλα από την Ισπανία. Από μία άλλη χώρα του ευρωπαϊκού Νότου, την Ιταλία, μάθαμε τον καφέ εσπρέσο και όλες τις παραλλαγές του σε ζεστό ή κρύο ρόφημα με συνέπεια το 2014 να κάνουμε εισαγωγές καφέ από τη γείτονα ύψους 55,47 εκατ. ευρώ. Για κάποιον άλλο λόγο, πάντως, την προηγούμενη χρονιά δαπανήσαμε 32,9 εκατ. ευρώ για να εισαγάγουμε από την Ιταλία χαρτί υγείας.
Πολύ περισσότερες, βεβαίως, ήταν οι εισαγωγές από την Ιταλία των ειδών ένδυσης-υπόδησης και αξεσουάρ, μιας και η εν λόγω χώρα έχει πλούσια παραγωγή και παράδοση στη μόδα. Η αξία των εισαγωγών για υποδήματα μόνο από το εν λόγω κράτος ανήλθε στα 46,32 εκατ. ευρώ, ενώ η αξία των εισαγωγών για γυαλιά οράσεως και ηλίου ανήλθε στα 24,42 εκατ. ευρώ. Από τη Γερμανία δεν εισάγουμε μόνο αυτοκίνητα (αξία εισαγωγών στα 296,67 εκατ. ευρώ), αλλά και προϊόντα περιποίησης μαλλιών (36,45 εκατ. ευρώ) και είδη μέικαπ (29,92 εκατ. ευρώ).
Από τη Γαλλία εισάγουμε ελικόπτερα (η αξία των σχετικών εισαγωγών έφτασε τα 115,53 εκατ. ευρώ το 2014), εισάγουμε όμως και… προτηγανισμένες πατάτες (16,45 εκατ. ευρώ). Στην Κίνα, τα Χριστούγεννα δεν εορτάζονται, όμως, όπως λίγο-πολύ όλοι έχουμε διαπιστώσει, στα περισσότερα χριστουγεννιάτικα στολίδια αναγράφεται η ένδειξη «Made in China». Τα προϊόντα αυτά συμπεριλαμβάνονται μέσα στα είκοσι πρώτα που εισάγουμε από την Κίνα και για την αγορά τους ξοδέψαμε το 2014 14,88 εκατ. ευρώ, ενώ για τα παιδικά παιχνίδια –το τρίτο κυριότερο προϊόν που εισάγουμε από αυτήν– δώσαμε την περασμένη χρονιά 79,46 εκατ. ευρώ.
Πρόκειται για μερικά μόνο από τα πολλά παραδείγματα, που δείχνουν αφενός την επίδραση που έχουν στις εισαγωγές οι αλλαγές των καταναλωτικών συνηθειών και αφετέρου την επίπτωση που έχει στο εμπορικό ισοζύγιο και εν γένει στην εθνική οικονομία η αποδιάρθρωση της παραγωγής –πρωτογενούς και δευτερογενούς– που συντελέσθηκε στην Ελλάδα τις τρεις τελευταίες δεκαετίες. Το να αποκτήσεις, για παράδειγμα, κοιτάσματα φυσικού αερίου είναι φύσει αδύνατον και, επομένως, είναι λογική η εξάρτηση της Ελλάδας από χώρες που διαθέτουν τέτοιες πηγές ενέργειας, όπως η Ρωσία. Η αξία των εισαγωγών φυσικού αερίου από τη Ρωσία το 2014 ανήλθε στα 523,81 εκατ. ευρώ, ενώ η αξία των εισαγωγών πετρελαίου και πετρελαιοειδών διαμορφώθηκε στα 3,95 δισ. ευρώ, αντιστοιχώντας περίπου στο 82% των συνολικών εισαγωγών από τη χώρα αυτή. Βεβαίως και στην περίπτωση αυτή υπάρχει αντίλογος: η ενεργειακή εξάρτηση της Ελλάδας θα μπορούσε να έχει περιορισθεί εάν είχαν αναπτυχθεί περισσότερο τα προηγούμενα χρόνια οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου η εξάρτηση από τις εισαγωγές οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στην εγκατάλειψη της υπαίθρου ή στην αποβιομηχάνιση. Στην έκτη και όγδοη θέση με τη λίστα των προϊόντων που εισάγουμε από τη Ρωσία βρίσκονται το σιτάρι και το καλαμπόκι, με την αξία των εισαγωγών να ανέρχεται σε 34,77 εκατ. ευρώ και 9,03 εκατ. ευρώ αντιστοίχως το 2014. Από τη Ρωσία εισάγουμε επίσης και το λεγόμενο σμιγό σίτου και σίκαλης (μείγμα σίτου και σίκαλης), προϊόν το οποίο εισαγάγαμε το 2014 και από το Καζαχστάν (αξία εισαγωγών 782.000 ευρώ). Το προϊόν αυτό χρησιμοποιείτο παλαιότερα στην Ελλάδα για την παραγωγή ψωμιού και προπολεμικά η εγχώρια ετήσια παραγωγή ανερχόταν σε 32.000-35.000 τόνους.
Η δραματική συρρίκνωση, εξάλλου, της βιομηχανίας και της βιοτεχνίας ειδών ένδυσης-υπόδησης από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 και η κυριαρχία στην Ελλάδα πολυεθνικών λιανεμπορικών αλυσίδων έχει συνέπεια να ξοδεύουμε κάθε χρόνο εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για την εισαγωγή των ειδών αυτών από το εξωτερικό.
Μόνο από την Ισπανία, εταιρείες της οποίας έχουν ισχυρή παρουσία στην Ελλάδα στο λιανεμπόριο, εισαγάγαμε το 2014 ρούχα και παπούτσια συνολικής αξίας 121,56 εκατ. ευρώ.
Πετρέλαιο αλλά και πίνακες από Ιράκ
Η Ρωσία αποτελεί τον κύριο προμηθευτή της Ελλάδας με βάση την αξία των εισαγωγών από το 2011 κι έπειτα, οπότε άφησε στη δεύτερη θέση τη Γερμανία. Ο λόγος βεβαίως είναι απλός και οφείλεται στο γεγονός ότι τα προϊόντα που κυρίως εισάγουμε από τη Ρωσία είναι υψηλής αξίας καθώς πρόκειται για πετρέλαιο, φυσικά αέριο και πετρελαιοειδή. Από τη Ρωσία εισάγουμε μεταξύ άλλων δημοσιογραφικό χαρτί, αλλά και κόντρα πλακέ! Με βάση τα στοιχεία του 2014, το κυριότερο προϊόν που εισάγει η Ελλάδα από τη Γερμανία είναι φάρμακα που προορίζονται για λιανική πώληση. Το Ιράκ, λόγω ακριβώς πετρελαίου, καταλαμβάνει την τρίτη θέση. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι συναλλαγές μας δεν αφορούν μόνο τον «μαύρο χρυσό». Το 2014 έγιναν εισαγωγές αξίας 82.000 ευρώ που αφορούσαν πίνακες ζωγραφικής! Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, οι οικιακές συσκευές και τα παιχνίδια κατατάσσουν την Κίνα στην πέμπτη θέση, κάτι που μπορούμε πολύ εύκολα να το διαπιστώσουμε στην καθημερινότητά μας. Οι εισαγωγές πετρελαίου είναι αυτές που ανεβάζουν το Καζαχστάν στην έκτη θέση, ενώ οι εισαγωγές από την Ολλανδία αφορούν κυρίως τρόφιμα. Φάρμακα, μοσχαρίσιο κρέας και ελικόπτερα, αλλά και προϊόντα μέικαπ αποτελούν βασικές κατηγορίες προϊόντων που εισάγει από τη Γαλλία η Ελλάδα. Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί ότι δώσαμε 21,19 εκατ. ευρώ για εντομοκτόνα, αλλά και 17,42 εκατ. ευρώ για τροφές που προορίζονται για σκύλους και γάτες.
240 δισ. ευρώ για εισαγόμενα προϊόντα σε 5 χρόνια
Ισχυρή παραμένει η εξάρτηση της ελληνικής οικονομίας από τις εισαγωγές, καθώς παρά την εσωτερική υποβάθμιση που συντελείται από το 2010 κι έπειτα και η οποία ενδεχομένως θα μπορούσε να οδηγήσει σε υποκατάσταση των εισαγωγών από την εγχώρια παραγωγή, η αξία τους παραμένει σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα, 40% και πλέον πάνω από την αξία των εξαγωγών. Από το 2010, οπότε η χώρα εισήλθε σε καθεστώς Μνημονίου, έως και το 2014 ξοδέψαμε, σύμφωνα με τα στοιχεία του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων (ΠΣΕ), κάτι λιγότερο από 240 δισεκατομμύρια ευρώ για εισαγωγές προϊόντων.
Αν και το 2010 παρατηρήθηκε σημαντική μείωση των εισαγωγών σε σύγκριση με το 2009 και κυρίως σε σύγκριση με το 2008 (τότε η αξία των εισαγωγών ξεπερνούσε τα 64 εκατ. ευρώ συμπεριλαμβανομένων των πετρελαιοειδών), από τότε έως και σήμερα παρατηρείται σταθεροποίηση, με την αξία των εισαγωγών να διαμορφώνεται ετησίως στα επίπεδα των 46 δισ. ευρώ. Ακόμη και εάν δεν συμπεριληφθούν στους υπολογισμούς οι εισαγωγές πετρελαιοειδών, η εικόνα δεν αλλάζει πολύ. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι εισαγωγές δεν έπεσαν κάτω από το φράγμα των 28 δισ. ευρώ ετησίως, ενώ την ίδια ώρα οι εξαγωγές, εξαιρουμένων επίσης των πετρελαιοειδών, δεν μπόρεσαν να σπάσουν το φράγμα των 17 δισ. ευρώ ετησίως. Η αξία των εισαγωγών το 2014 εμφανίζεται μειωμένη σε σύγκριση με το 2008 κατά 27,05%, ενώ την ίδια περίοδο η αξία των εξαγωγών αυξήθηκε κατά 27,21%. Η μείωση, μάλιστα, του όγκου των εισαγωγών την περίοδο 2008-2014 ήταν μικρότερη από τη μείωση της αξίας τους, της τάξεως του 13,96%.
Οι χρόνιες παθογένειες τόσο στον πρωτογενή όσο και στον δευτερογενή τομέα παραγωγής σε συνδυασμό με την αποεπένδυση που παρατηρήθηκε, ως απόρροια της οικονομικής κρίσης, βρίσκονται πίσω από αυτή τη στασιμότητα. Ακόμη και αν στη διάρκεια της τελευταίας πενταετίας υπήρξαν αρκετά φωτεινά παραδείγματα επιχειρηματικής ανάπτυξης, αυτά δεν είναι αρκετά για να αλλάξουν άρδην το σκηνικό και να σηματοδοτήσουν την πολυπόθητη παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας.
Η εξέταση των αναλυτικών στοιχείων των εισαγωγών από τις χώρες που κυρίως προμηθεύεται προϊόντα η Ελλάδα αποδεικνύει το παραπάνω. Η χώρα μπορεί να μη διαθέτει τις εκτάσεις εκείνες που απαιτούνται για την εντατική εκτροφή αγελάδων και χοίρων, όμως εάν είχαν γίνει επενδύσεις σε αυτό τον τομέα, δεν θα αναγκαζόταν να καλύπτει το 80% των αναγκών της σε χοιρινό και βόειο κρέας από εισαγωγές. Το 2014 οι εισαγωγές χοιρινού κρέατος από την Ολλανδία, τη Γερμανία και την Ισπανία ανήλθαν στα 300,72 εκατ. ευρώ, ενώ οι εισαγωγές μοσχαρίσιου κρέατος από την Ολλανδία, τη Γαλλία και την Ιταλία διαμορφώθηκαν στα 240 εκατ. ευρώ.
Ανάλογη εικόνα υπάρχει και στην παραγωγή γάλακτος, με την Ελλάδα ως γνωστόν όλα τα προηγούμενα χρόνια να μη φτάνει ποτέ την ποσόστωση που δικαιούτο με βάση την κοινοτική νομοθεσία. Οι εισαγωγές γάλακτος μόνο από δύο χώρες, τη Γερμανία και την Ολλανδία, διαμορφώθηκαν το 2014 σε περίπου 142 εκατ. ευρώ.
Πέρυσι, εξάλλου, η Ελλάδα εισήγαγε από τη Γαλλία ζάχαρη συνολικής αξίας 54,5 εκατ. ευρώ, εξέλιξη που σχετίζεται και με κεντρικές αποφάσεις για τη συρρίκνωση της δραστηριότητας της πάλαι ποτέ Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης.
Ακόμη πιο ισχυρή είναι η εξάρτηση της Ελλάδας από τις εισαγωγές σε βιομηχανικά προϊόντα και συσκευές. Μπορεί η Ελλάδα να μην είχε ποτέ βαριά βιομηχανία (όπως για παράδειγμα αυτοκινητοβιομηχανία), όμως διέθετε στο παρελθόν αρκετές μονάδες παραγωγής διαφόρων εξαρτημάτων αλλά και συσκευών, ακόμη και οικιακών. Οι εισαγωγές από τη Γερμανία, την Ολλανδία, την Κίνα και τη Νότια Κορέα τηλεφωνικών και οικιακών συσκευών ανήλθε σε περίπου 265 εκατ. ευρώ το 2014.
Η αδυναμία της ελληνικής οικονομίας να αξιοποιήσει την εσωτερική υποβάθμιση τόσο για την υποκατάσταση των εισαγωγών από την εγχώρια παραγωγή όσο και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών προϊόντων αποτυπώνεται και στα αναλυτικά στοιχεία για την πορεία των εξαγωγών. Αρκετοί κλάδοι της ελληνικής οικονομίας όχι μόνο δεν ακολούθησαν τους ίδιους ρυθμούς αύξησης με αυτούς που κατέγραψαν συνολικά οι εξαγωγές, αλλά αντιθέτως καταγράφουν υποχώρηση της εξαγωγικής τους δραστηριότητας τόσο σε σχέση με το 2008 όσο και με βάση τον ετήσιο ρυθμό μεταβολής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο βιομηχανικός κλάδος.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΠΣΕ οι εξαγωγές των βιομηχανικών προϊόντων μειώθηκαν κατά 11,19% την περίοδο 2008-2014, με την αξία των εξαγωγών της εν λόγω κατηγορίας να διαμορφώνεται πέρυσι στα 3,2 δισ. ευρώ από 4,2 δισ. ευρώ το 2008. Πλέον, ο κλάδος αντιστοιχεί στο 13,83% των συνολικών εξαγωγών έναντι 19,82% το 2008. Ας σημειωθεί ότι οι ακαθάριστες επενδύσεις στη βιομηχανία υποχώρησαν την περίοδο 2008-2012 κατά 40,7%.