Αν η Ελλάδα καταρρεύσει ο ένας θα κατηγορεί τον άλλον. Το μεγαλύτερο φταίξιμο θα πάει σε αυτόν που θα συμπεριφερθεί πιο απερίσκεπτα σε ένα αδιέξοδο μεταξύ Αθήνας και δανειστών, το οποίο θα μπορούσε εύκολα να τελειώσει με μία χρεοκοπία και μία καταστροφή.
Η σχέση μεταξύ του παιχνιδιού για το ποιος θα υποχωρήσει πρώτους και του παιχνιδιού του ποιους φταίει περισσότερο είναι ένας λόγος να ελπίζει κανείς ότι η ελληνική κρίση, ακόμη και την τελευταία στιγμή, μπορεί να τελείωσει με ένα θετικό αποτέλεσμα. Και οι δύο πλευρές έχουν κίνητρα να είναι δεκτικές στις λογικές λύσεις που θα προτείνει η άλλη πλευρά, αλλιώς θα κατηγορηθούν για την αποτυχία να αποφύγουν μια καταστροφή που θα μπορούσε να αποφευχθεί.
Στο μήνυμά του ενόψει της Συνόδου Κορυφής σήμερα το βράδυ, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ είπε κάτι ανάλογο: «τα παιχνίδια του ποιος φταίει και του ποιος θα υποχωρήσει πρώτος, πρέπει να σταματήσουν».
Στο χειρότερο σενάριο η Ελλάδα θα μετατραπεί σε ένα failed state αν οι δύο πλευρές δεν καταφέρουν να φτάσουν σε μία ικανοποιητική λύση. Η υπόλοιπη Ευρώπη επίσης θα υποφέρει κι αυτή.
Οι αντεγκλήσεις που θα υπάρξουν σε μία τέτοια περίπτωση, θα είναι τόσο πικρές που θα προκαλέσουν έναν δεύτερο γύρο απωλειών. Οι πρωταγωνιστές αυτής της υπόθεσης οφείλουν να ενεργήσουν υπεύθυνα τις επόμενες ημέρες για να αποφύγουν τα χειρότερα.
Αυτός που έχει να χάσει τα περισσότερα είναι ο Αλέξης Τσίπρας. Αν απορρίψει έναν έντιμο συμβιβασμό, μπορεί ακόμη και να εκδιωχθεί από την θέση του πρωθυπουργού.
Αλλά και οι δανειστές ρισκάρουν πολλά. Αν οι χώρες της Ευρωζώνης εμφανιστούν να υποδαυλίζουν μια δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση προτάσσοντας παράλογες απαιτήσεις, η αίσθηση μιας αγνής ένωσης κρατών θα πληγεί και αυτή. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο επίσης θα βρεθεί στη θέση να έχει δανείσει την αξιοπιστία του (και χρήματα) σε ένα πρόγραμμα που θα έχει αποτύχει.
Όπως έχουν τα πράγματα, όλοι έχουν μερίδιο στο φταίξιμο. Η Ελλάδα «μαγείρεψε» τα στοιχεία της για να μπει στο Ευρώ. Στην αρχή η χώρα έβριθε διαφθοράς, αναποτελεσματικότητας και φοροδιαφυγής. Στη συνέχεια έζησε εκτός των ορίων της δημιουργώντας τεράστια ελλείμματα.
Μετά την έναρξη της κρίσης, η Αθήνα καθυστέρησε να εφαρμόσει απαραίτητες βαθιές μεταρρυθμίσεις – αντίθετα με άλλες χώρες της Ευρωζώνης που είχαν κι αυτές προβλήματα, όπως η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, η Κύπρος και η Ισπανία, που αυτή τη στιγμή ανακάμπτουν.
Παρόλο το μαρτύριο, η Ελλάδα είχε μόλις ξεκινήσει να αλλάζει πορεία στις αρχές της προηγούμενης χρονιάς. Αλλά εκείνη την στιγμή η κυβέρνηση του Αντώνη Σαμαρά υπέκυψε στον λαϊκισμό.
Αυτό, παρόλα αυτά, δεν ήταν τίποτα μπροστά στις τρελές προεκλογικές υποσχέσεις του Τσίπρα. Με την ανάληψη της εξουσίας την Ιανουάριο, ο Έλληνας πρωθυπουργός και ο υπουργός Οικονομικών του, Γιάνης Βαρουφάκης, επιδείνωσαν τα προβλήματα σπαταλώντας χρόνο και προβαίνοντας σε εμπρηστικά σχόλια για τους δανειστές.
Η Ευρωζώνη έχει να δώσει κι αυτή απαντήσεις για πολλά πράγματα. Το προπατορικό της αμάρτημα ήταν η άρνηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να αφήσει την Ελλάδα να χρεοκοπήσει στην αρχή της κρίσης το 2010.
Τότε, η Αθήνα χρωστούσε χρήματα σε ιδιώτες, που θα έπρεπε να είχαν αντιμετωπίσει ένα κούρεμα. Αντίθετα, οι χώρες της Ευρωζώνης και το ΔΝΤ δάνεισαν στην Ελλάδα ένα τεράστιο ποσό χρημάτων, τα περισσότερα εκ των οποίων χρησιμοποιήθηκαν για να ξεπληρώσουν τέτοιους ιδιώτες επενδυτές.
Το αποτέλεσμα ήταν να μετατραπεί μια διαφορά μεταξύ της Αθήνας και μίας ομάδας τραπεζών και συνταξιοδοτικών ταμείων σε μία δηλητηριώδη μάχη μεταξύ ευρωπαϊκών κρατών. Το ΔΝΤ συμφώνησε με αυτό, αντίθετα με τη λογική των πραγμάτων.
Το δεύτερο λάθος των πιστωτών ήταν ότι επικεντρώθηκαν εξαιρετικά στην δημοσιονομική λιτότητα και πολύ λίγο στις βαθιές μεταρρυθμίσεις. Μετά την σπατάλη της προ-κρίσης εποχής, η ελληνική οικονομία ήταν καταδικασμένη να συρρικνωθεί αλλά δεν ήταν απαραίτητο να απολέσει το ένα τέταρτό της,.
Αρκετά όμως με το ποιος φταίει σήμερα. Το θέμα είναι ότι αν όλοι κάνουν κάποιες υποχωρήσεις, μια συμφωνία που θα ξεκλειδώσει την χρηματοδότηση από τους πιστωτές και θα αποτρέψει την χρεοκοπία της Αθήνας είναι ακόμη εφικτή.
Μια τέτοια συμφωνία θα έπρεπε να έχει δύο απαραίτητα στοιχεία: η Ελλάδα θα εφάρμοζε μία σειρά μεταρρυθμίσεων, ιδιαίτερα στο μη βιώσιμο συνταξιοδοτικό της σύστημα και η Ευρωζώνη θα συμφωνούσε να διαπραγματευθεί καλή τη πίστη μια επόμενη συμφωνία που θα απομείωνε τα βάρη των χρεών της χώρας.
Ο Τσίπρας δεν θα ήταν υποχρεωμένος να δεχτεί μειώσεις στις χαμηλές συντάξεις. Αλλά θα έπρεπε να καταργήσει σταδιακά τις πρόωρες συντάξεις άμεσα και να περικόψει τις επικουρικές συντάξεις.
Η Ελλάδα δεν θα έπρεπε να παράγει μεγάλα πλεονάσματα φέτος. Αλλά θα έπρεπε να εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις στο κυνήγι της φοροδιαφυγής, στον δημόσιο τομέα και στο ΦΠΑ που θα βοηθούσαν να διατηρήσει την δημοσιονομική εικόνα μεσοπρόθεσμα.
Οι χώρες της Ευρωζώνης δεν θα χρειαζόταν να αποδεχτούν ένα κούρεμα στα χρήματα που τους χρωστούν. Αντ’ αυτού, θα δινόταν στην Ελλάδα μία ικανή περίοδος χάριτος προτού ξεκινήσει να πληρώνει τα χρέη της και περισσότερος χρόνος για να τα αποπληρώσει.
Ακόμη, η Ευρωζώνη δεν θα συμφωνούσε σε μία τέτοια αναδιάρθρωση τώρα. Αλλά θα δεσμευόταν να εργαστεί σκληρά για να ολοκληρώσει τις εργασίες για κάτι τέτοιο, πχ. μέχρι το τέλος του χρόνου, δεδομένου ότι η Αθήνα θα τιμούσε το δικό της μέρος στη συμφωνία. Αυτό θα εγγυούνταν επίσης ότι το ΔΝΤ θα ενέκρινε και την βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους.
Αν οποιαδήποτε πλευρά έβαζε ένα τέτοιο πακέτο στο τραπέζι, η άλλη πλευρά θα δεχόταν τεράστια πίεση να συμφωνήσει, επειδή αν δεν συμφωνούσε, θα δεχόταν – δικαίως – κριτική, όχι μόνο από τον ελληνικό λαό αλλά και από άλλους ανεξάρτητους παρατηρητές.
*Ο Hugo Dixon είναι αθρογράφος του Reuters